Karl Freund

16 Ocak 1890 tarihinde o zamanki Avusturya-Macaristan İmparatorluğu sınırları içerisinde bulunan Bohemya'ya bağlı Königinhof kentinde dünyaya geldi. Bu kent daha sonraki Çekoslovakya devletinin, bugünün de Çek Cumhuriyeti devletinin sınırları içinde bulunmaktadır. Karl Freund 1905 yılında daha 15 yaşındayken sinema makinisti olarak çalışmaya başladı. 17 yaşındayken de kameranın arkasına geçerek kısa haber filmleri çekmeye başladı.[1] 1918 yılına kadar Pathé şirketinin Berlin şubesi için haber filmleri yaptı. I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle film işine kısa bir ara verdi. Askere alındı ama 24 yaşına rağmen aşırı kilolu olması nedeniyle askerliğe elverişli bulunmadı ve 90 gün sonra tekrar sivil hayata geri gönderildi.[2]

Mesleğinin daha çok başındaydı ama sinema alanında yaşanan hızlı teknolojik gelişmeler onu adeta büyülemişti. Bu gözüpek ve maceracı ruhlu genç, sinemada sürekli yeni bir şeyler deniyordu. Sıra dışı projelerinden birisi de dönemin efsanevi tenoru opera sanatçısı Enrico Caruso'nun senkronize sesli bir dizi kısa filmini çekmek oldu.[3] Bu deneysel projeyi gerçekleştirdiği devirde henüz sesin sinemaya girmesine epey uzun yıllar olduğunu da unutmamak gerekir.

Savaş bitince Almanya'nın ünlü film stüdyosu UFA'da (Universum Film Aktiengesellschaft) çalışmaya başladı. Almanya'nın Dünya sinemasında söz sahibi olduğu ve birçok teknolojik yeniliği Dünyaya sunduğu bir dönemde ülkenin bu prestijli stüdyosunda "Die Arche" (The Arc) (1919) gibi yapımlarda yer aldı. Bu filmin çekimleri sırasında sonradan evleneceği müstakbel eşi aktris Gertrude Hoffman'la tanıştı. Aynı yıl Fritz Lang (Spiders, Part 1), Ernst Lubitsch (Rausch), and F. W. Murnau (The Blue Boy) gibi yönetmenlerle çalışma fırsatı buldu. Ancak 1920'de çektiği Der Golem ve 1924 tarihli Murnau filmi Der Letzte Mann ona uluslararası ününü kazandıracaktı. Özellikle Der Letzte Mann'da sinemada ilk kez kamerayı devrimci bir biçimde hareketlendirmesi, bazı sahnelerde bilerek görüntüyü çarpıtan mercekler kullanması, saha derinliğini çok arttırarak sahnenin en önünden en arkasına kadar tüm nesneleri aynı netlikte kadraja alması gibi yenilikler ona sinemada filmin yönetmeni kadar şöhret kazandıracak ve Hollywood'dan da davet almasını sağlayacaktı.

1927'de Walter Ruttmann'ın yönettiği Berlin: Die Sinfonie der Grosstadt (Berlin:Bir Büyük Şehrin Senfonisi) filmine yaptığı olağanüstü katkılar, çekimlerine 1925'te başlanan ve 2 yılda tamamlanabilen devrin en pahalı ve sinema tarihinin en ünlü filmlerinden biri olan Fritz Lang filmi Metropolis'teki başarısının gölgesinde kaldı. Karl Freund Metropolis'de sessiz sinema dönemi ustalığının zirvesine çıkmıştı.[2]

Yeniliklere ve deneysel çalışmalara her zaman hazır olan Freund sinemaya yeni yeni girmeye çalışan ses sistemleriyle ilk haşır neşir olan teknisyenlerden de biriydi. Ayrıca 1920'lerin sonunda İngiltere'de deneysel renkli film çekimleri de yapmıştı ve kariyerine bu ülkede devam edebilirdi, ancak 1930'da ABD'nin Universal şirketi ile bir kontrat imzaladı. Universal onu yönetmen koltuğunda istiyordu. Gerçi Almanya'dayken iki film yönetmişti ama yönetmen olarak deneyimi bu kadardı. Şirket ondan Lewis Milestone'nun yeni tamamladığı All Quiet on the Western Front (1930) (Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok) filminin memnun olmadıkları final bölümünü yeniden çekmesini istedi. Dönemin bu sesli üstün yapımı kısa sürede açılışa yetişti ve büyük başarı kazandı. Freund'un ismi yazılarda belirtilmedi.[2]

Tekrar görüntü yönetmenliğine dönerek Tod Browning'in Dracula (1931), John M. Stahl'ın Strictly Dishonorable (1931) ve Robert Florey'in Murders in the Rue Morgue (1932) filmlerinin görüntülerini çektikten sonra Mumya (1932) için yeniden yönetmen koltuğuna oturdu. Boris Karloff 'un başrolünde oynadığı bu film Universal'in en iyi korku filmlerinden biridir ve 75 yıl sonra günümüzde bile halâ sinema salonlarını doldurabilmektedir. 1933'te Moonlight and Pretzels adlı bir müzikal komedi filmini yönetti. 1935 yılında yönettiği ve Peter Lorre'un başrolünü oynadığı Mad Love filmiyle de yönetmenlik kariyerine noktayı koydu.

Bundan sonra MGM'e geçerek The Great Ziegfeld (1936) ve The Good Earth (1937) gibi klasikleri fotoğrafladı, bu ikincisi ona "en iyi görüntü yönetmeni" Oscar'ını kazandırdı. Arada Columbia Pictures için Rouben Mamoulian'ın yönettiği Golden Boy'u (1939) görüntüledi. '. Dünya Savaşı süresince MGM stüdyosunun en prestijli filmleri olan Tortilla Flat (1942), A Guy Named Joe (1943), ve The Thin Man Goes Home (1944) filmlerini görüntüledi. 1941'de The Chocolate Soldier ve Blossoms in the Dust filmleriyle sırasıyla siyah beyaz ve renkli dalllarında yine Oscar'a aday gösterildi.

1940'ların sonunda Warner Bros.'a geçti ve burada John Huston'ın Key Largo'su (1948) ve Michael Curtiz'in Bright Leaf'ini (1950) görüntüledikten sonra Freund, Errol Flynn'in oynadığı Montana (1950) filmini çekerek sinemadaki görüntü yönetmenliği kariyerini noktaladı.

1944'te kendi kurduğu araştırma şirketinde birçok buluşun patentini aldı. 1955 yılında kendi tasarımı olan Norwich doğrudan ışıkölçer cihazı için "Teknik Başarı Akademi Ödülü" nü aldı. 1951 yılında televizyona geçti. O tarihlerde televizyon sitcom dizileri canlı olarak gerçekleştirilip anında yayına veriliyordu, arşiv ve tekrarları için de kinescope adı verilen ilkel bir yöntemle monitörlerden birinden filme çekim yapılıyordu. Karı koca oyuncular Desi Arnaz ve Lucille Ball kendi şirketlerinin yayınlayacağı sitcom dizisi "I Love Lucy" için daha kaliteli bir şey istiyorlardı. Karl Freund onlara istediğini verdi ve günümüzde bile sitcomların vazgeçilmez temelini oluşturan 3 kamera sistemini geliştirdi. Bu sistemde hem kalite artmış oluyor hem de zamandan ve paradan büyük ölçüde tasarruf sağlanıyordu. "I Love Lucy" o zamana kadar yayına verilmiş en kaliteli görüntüleri sundu, dizi 1956 yılına kadar 149 bölüm sürdü.

Televizyona başka diziler de yapan Freund 70 yaşında emekliye ayrıldı ama şirketindeki çalışmalarına hiç ara vermedi. 3 Mayıs 1969'da da Kaliforniya Santa Monica'da hayata veda etti.

• IMDb'de "Karl Freund"
• allmovie.com'da "Karl Freund"
• cinematographers.nl'de "Karl Freund"