Karanfil (çiçek)

Karanfil, karanfilgiller (Caryophyllaceae) familyasının Dianthus cinsinden karşılıklı, ensiz, sivri yapraklara sahip otsu çiçekli bitkilerin ortak adıdır. Kuzey Afrika ve Güney Afrika'da birkaç tür ve Kuzey Amerika'nın kutup bölgesinde "D. repens" türü olmak üzere esasen Avrupa ve Asya'ya özgü yerel bitkidir.

Karanfil
Dianthus plumarius
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Plantae
Klad Angiosperms
(Kapalı tohumlular)
Klad Eudicots
(İki çenekliler)
Klad Core eudicots
Takım: Caryophyllales
Familya: Caryophyllaceae
(Karanfilgiller)
Cins: Dianthus
L.
Türleri

Metne bakınız.

Dianthus alpinus
Dianthus caryophyllus

Tarifi

Türler çoğunlukla otsu çok yıllık, birkaçı yıllık veya iki yıllık ve bazıları alçak alt çalı odunsu bazal gövdelidirler.Yapraklar zıt, basit, çoğunlukla doğrusal ve genellikle kuvvetli gloköz gri yeşil ila mavi yeşildir. Dalcıkların ucunda tek tek ya da topluca bulunan çiçekleri beyaz, pembe ya da kırmızı renklidir. Her çiçek bir çanakçık oluşturan dört burgu yaprakçığıyla belirgindir. Çiçekleri tipik olarak fırfırlı veya pinked kenar boşluklu beş yapraklıdır ve (neredeyse tüm türlerde) soluk ila koyu pembedir. D. knappii türü mor merkezli sarı çiçeklidir. Bazı türleri özellikle de uzun ömürlü pembeler güçlü baharat kokularıyla bilinir.

Bahçe karanfili en ünlüsüdür. Bu karanfilin katmerli, yarı katmerli, alacalı ve hoş kokulu pek çok çeşidi vardır. Çok yıllık bir bitki olan bu karanfil türü kesme çiçek elde etmek için özellikle seralarda yetiştirilir ve çelikle üremesi sağlanır. Bahçe çeşitleri genellikle fideyle çoğaltılır ve iki yıllık ya da çok yıllık bitkiler gibi yetiştirilir.

Kır karanfili (Dianthus plumarius) çim gibi sık biten, çok zarif küçük çiçekli ve ince saçaklı taç yapraklıdır.

İki yıllık ya da bir yıllık olan Çin karanfili (Diantus sinensis) çok değişik çiçekli bir bitkidir.

İki yıllık ya da çok yıllık bir karanfil türü olan hüsnüyusuf olarak da bilinen (Diantus barbatus) sap ucunda şemsiye biçimde toplu küçük çiçekler açan bir türdür.

Karanfil çiçekleri balgam söktürücü ve öksürük kesici olarak infusyon ya da şurup halinde kullanılır. Karanfiller çoğunlukla kuzey yarı kürenin ılıman bölgelerinde, özellikle Akdeniz havzasında yetişen bitkilerdir. 80 kadar cinsi 2000'den fazla türü vardır.

Türleri

  1. Dianthus acantholimonoides Schischk.
  2. Dianthus acicularis Fisch. ex Ledeb.
  3. Dianthus acrochlonis Stapf
  4. Dianthus aculeatus Hamzaoglu
  5. Dianthus afghanicus Rech.f.
  6. Dianthus agrostolepis Rech.f.
  7. Dianthus akdaghensis Gemici & Leblebici
  8. Dianthus albens Aiton
  9. Dianthus algetanus Graells ex F.N.Williams
  10. Dianthus alpinus L.
  11. Dianthus altaicus L.X.Dong & Chang Y.Yang
  12. Dianthus anatolicus Boiss.
  13. Dianthus ancyrensis Hausskn. & Bornm.
  14. Dianthus andronakii Woronow ex Schischk.
  15. Dianthus androsaceus (Boiss. & Heldr.) Hayek
  16. Dianthus angolensis Hiern ex F.N.Williams
  17. Dianthus angrenicus Vved.
  18. Dianthus angulatus Royle
  19. Dianthus anticarius Boiss. & Reut.
  20. Dianthus arenarius L.
  21. Dianthus armeria L.
  22. Dianthus arpadianus Ade & Bornm.
  23. Dianthus arrostii C.Presl
  24. Dianthus × artignanii Sennen
  25. Dianthus aticii Hamzaoglu
  26. Dianthus atlanticus Pomel
  27. Dianthus atschurensis Sosn.
  28. Dianthus austroiranicus Lemperg
  29. Dianthus awaricus Kharadze
  30. Dianthus aydogdui Menemen & Hamzaoglu
  31. Dianthus aytachii C.Vural
  32. Dianthus balansae Boiss.
  33. Dianthus balbisii Ser.
  34. Dianthus barbatus L.
  35. Dianthus basianicus Boiss. & Hausskn.
  36. Dianthus basuticus Burtt Davy
  37. Dianthus benearnensis Loret
  38. Dianthus bessarabicus (Kleopow) Klokov
  39. Dianthus bicolor Adams
  40. Dianthus biflorus Sm.
  41. Dianthus bolusii Burtt Davy
  42. Dianthus borbasii Vandas
  43. Dianthus borbonicus Brullo, C.Brullo, Colombo, Giusso, Ilardi & R.Perrone
  44. Dianthus brachycalyx A.Huet & É.Huet ex Bacch., Brullo, Casti & Giusso
  45. Dianthus brevicaulis Fenzl
  46. Dianthus brevipetalus Vved.
  47. Dianthus broteri Boiss. & Reut.
  48. Dianthus brutius Brullo, Scelsi & Spamp.
  49. Dianthus burchellii Ser.
  50. Dianthus burdurensis Hamzaoglu & Koç
  51. Dianthus busambrae Soldano & F.Conti
  52. Dianthus cachemiricus Edgew. & Hook.f.
  53. Dianthus caespitosus Thunb.
  54. Dianthus callizonus Schott & Kotschy
  55. Dianthus campestris M.Bieb.
  56. Dianthus candicus (P.W.Ball & Heywood) Madhani & Heubl
  57. Dianthus canescens K.Koch
  58. Dianthus capitatus J.St.-Hil.
  59. Dianthus carbonatus Klokov
  60. Dianthus carmelitarum Reut. ex Boiss.
  61. Dianthus carthusianorum L.
  62. Dianthus caryophyllus L.
  63. Dianthus caucaseus Sims
  64. Dianthus charadzeae Gagnidze & Gvin.
  65. Dianthus charidemi Pau
  66. Dianthus chimanimaniensis S.S.Hooper
  67. Dianthus chinensis L.
  68. Dianthus chouardii Dobignard
  69. Dianthus cibrarius Clementi
  70. Dianthus ciliatus Guss.
  71. Dianthus × cincinnatus Lem.
  72. Dianthus cinnamomeus Sm.
  73. Dianthus cintranus Boiss. & Reut.
  74. Dianthus collinus Waldst. & Kit.
  75. Dianthus corymbosus Sm.
  76. Dianthus costae Willk.
  77. Dianthus × courtoisii Rchb.
  78. Dianthus crenatus Thunb.
  79. Dianthus cretaceus Adams
  80. Dianthus cribrarius Clementi
  81. Dianthus crinitus Sm.
  82. Dianthus crossopetalus (Fenzl ex Boiss.) Grossh.
  83. Dianthus cruentus Griseb.
  84. Dianthus cyathophorus Moris
  85. Dianthus cyprius A.K.Jacks. & Turrill
  86. Dianthus cyri Fisch. & C.A.Mey.
  87. Dianthus daghestanicus Kharadze
  88. Dianthus deltoides L.
  89. Dianthus denaicus Assadi
  90. Dianthus deserti Kotschy
  91. Dianthus desideratus Strid
  92. Dianthus diffusus Sm.
  93. Dianthus dilepis Rech.f.
  94. Dianthus diversifolius Assadi
  95. Dianthus × dufftii Hausskn. ex Asch.
  96. Dianthus edetanus (M.B.Crespo & Mateo) M.B.Crespo & Mateo
  97. Dianthus elatus Bunge
  98. Dianthus elbrusensis Kharadze
  99. Dianthus eldivenus Czeczott
  100. Dianthus elegans d'Urv.
  101. Dianthus engleri Hausskn. & Bornm.
  102. Dianthus eretmopetalus Stapf
  103. Dianthus ernesti-mayeri Micevski & Matevski
  104. Dianthus erythrocoleus Boiss.
  105. Dianthus eugeniae Kleopow
  106. Dianthus excelsus S.S.Hooper
  107. Dianthus falconeri Edgew. & Hook.f.
  108. Dianthus × fallens Timb.-Lagr.
  109. Dianthus ferrugineus Mill.
  110. Dianthus floribundus Boiss.
  111. Dianthus formanekii Borbás ex Formánek
  112. Dianthus fragrans M.Bieb.
  113. Dianthus freynii Vandas
  114. Dianthus fruticosus L.
  115. Dianthus furcatus Balb.
  116. Dianthus gabrielianae Nersesian
  117. Dianthus gasparrinii Guss.
  118. Dianthus genargenteus Bacch., Brullo, Casti & Giusso
  119. Dianthus giganteiformis Borbás
  120. Dianthus giganteus d'Urv.
  121. Dianthus glacialis Haenke
  122. Dianthus glutinosus Boiss. & Heldr.
  123. Dianthus goekayi Kaynak, Yilmaz & Daskin
  124. Dianthus goerkii Hartvig & Å.Strid
  125. Dianthus gracilis Sm.
  126. Dianthus graminifolius C.Presl
  127. Dianthus graniticus Jord.
  128. Dianthus gratianopolitanus Vill.
  129. Dianthus grossheimii Schischk.
  130. Dianthus guessfeldtianus Muschl.
  131. Dianthus guliae Janka
  132. Dianthus guttatus M.Bieb.
  133. Dianthus gyspergerae Rouy
  134. Dianthus haematocalyx Boiss. & Heldr.
  135. Dianthus hafezii Assadi
  136. Dianthus halisdemirii Hamzaoglu & Koç
  137. Dianthus harrissii Rech.f.
  138. Dianthus helenae Vved.
  139. Dianthus × hellwigii Borbás ex Celak.
  140. Dianthus × helveticorum M.Laínz
  141. Dianthus henteri Heuff. ex Griseb. & Schenk
  142. Dianthus holopetalus Turcz.
  143. Dianthus humilis Willd. ex Ledeb.
  144. Dianthus hymenolepis Boiss.
  145. Dianthus hypanicus Andrz.
  146. Dianthus hyrcanicus Rech.f.
  147. Dianthus hyssopifolius L.
  148. Dianthus ichnusae Bacch., Brullo, Casti & Giusso
  149. Dianthus imereticus (Rupr.) Schischk.
  150. Dianthus inamoenus Schischk.
  151. Dianthus ingoldbyi Turrill
  152. Dianthus insularis Bacch., Brullo, Casti & Giusso
  153. Dianthus integer Vis.
  154. Dianthus jacobsii Rech.f.
  155. Dianthus jacquemontii Edgew. & Hook.f.
  156. Dianthus × jaczonis Asch.
  157. Dianthus japigicus Bianco & S.Brullo
  158. Dianthus japonicus Thunb.
  159. Dianthus jaroslavii Galushko
  160. Dianthus × javorkae Kárpáti
  161. Dianthus juniperinus Sm.
  162. Dianthus juzeptchukii M.L.Kuzmina
  163. Dianthus kapinaensis Markgr. & Lindtner
  164. Dianthus karami (Boiss.) Mouterde
  165. Dianthus karataviensis Pavlov
  166. Dianthus kastembeluensis Freyn & Sint.
  167. Dianthus khamiesbergensis Sond.
  168. Dianthus kirghizicus Schischk.
  169. Dianthus kiusianus Makino
  170. Dianthus klokovii Knjasev
  171. Dianthus knappii (Pant.) Asch. & Kanitz ex Borbás
  172. Dianthus koreanus D.C.Son & K.H.Lee
  173. Dianthus kremeri Boiss. & Reut.
  174. Dianthus kubanensis Schischk.
  175. Dianthus kuschakewiczii Regel & Schmalh.
  176. Dianthus kusnezowii Marcow.
  177. Dianthus lactiflorus Fenzl
  178. Dianthus laingsburgensis S.S.Hooper
  179. Dianthus lanceolatus Steven ex Rchb.
  180. Dianthus langeanus Willk.
  181. Dianthus laricifolius Boiss. & Reut.
  182. Dianthus leptoloma Steud. ex A.Rich.
  183. Dianthus leptopetalus Willd.
  184. Dianthus leucophaeus Sm.
  185. Dianthus leucophoeniceus Dörfl. & Hayek
  186. Dianthus libanotis Labill.
  187. Dianthus lindbergii Riedl
  188. Dianthus longicalyx Miq.
  189. Dianthus longicaulis Ten.
  190. Dianthus longiglumis Delile
  191. Dianthus longivaginatus Rech.f.
  192. Dianthus × lorberi Kubát & Abtová
  193. Dianthus × lucae Asch.
  194. Dianthus lusitanus Brot.
  195. Dianthus lydus Boiss.
  196. Dianthus macranthoides Hausskn. ex Bornm.
  197. Dianthus macranthus Boiss.
  198. Dianthus macroflorus Hamzaoglu
  199. Dianthus mainensis Shaulo & Erst
  200. Dianthus marschallii Schischk.
  201. Dianthus martuniensis M.L.Kuzmina
  202. Dianthus masmenaeus Boiss.
  203. Dianthus mazanderanicus Rech.f.
  204. Dianthus × melandrioides Pau
  205. Dianthus membranaceus Borbás
  206. Dianthus mercurii Heldr.
  207. Dianthus micranthus Boiss. & Heldr.
  208. Dianthus microlepis Boiss.
  209. Dianthus micropetalus Ser.
  210. Dianthus moesiacus Vis. & Pancic
  211. Dianthus monadelphus Vent.
  212. Dianthus morisianus Vals.
  213. Dianthus mossanus Bacch. & Brullo
  214. Dianthus moviensis F.N.Williams
  215. Dianthus multiceps Costa ex Willk.
  216. Dianthus multiflorus Deniz & Aykurt
  217. Dianthus multisquamatus F.N.Williams
  218. Dianthus multisquameus Bondarenko & R.M.Vinogr.
  219. Dianthus muschianus Kotschy ex Boiss.
  220. Dianthus myrtinervius Griseb.
  221. Dianthus namaensis Schinz
  222. Dianthus nangarharicus Rech.f.
  223. Dianthus nanshanicus Chang Y.Yang & L.X.Dong
  224. Dianthus nardiformis Janka
  225. Dianthus nihatii Güner
  226. Dianthus nitidus Waldst. & Kit.
  227. Dianthus nodosus Tausch
  228. Dianthus nudiflorus Griff.
  229. Dianthus oliastrae Bacch., Brullo, Casti & Giusso
  230. Dianthus orientalis Adams
  231. Dianthus oschtenicus Galushko
  232. Dianthus paghmanicus Rech.f.
  233. Dianthus palinensis S.S.Ying
  234. Dianthus pallens M.Bieb.
  235. Dianthus pamiralaicus Lincz.
  236. Dianthus pancicii Velen.
  237. Dianthus × paradoxus Rouy & Foucaud
  238. Dianthus patentisquameus Bondarenko & R.M.Vinogr.
  239. Dianthus pavlovii Lazkov
  240. Dianthus pavonius Tausch
  241. Dianthus pelviformis Heuff.
  242. Dianthus pendulus Boiss. & Blanche
  243. Dianthus persicus Hausskn.
  244. Dianthus petraeus Waldst. & Kit.
  245. Dianthus pinifolius Sm.
  246. Dianthus plumarius L.
  247. Dianthus plumbeus Schischk.
  248. Dianthus polylepis Bien. ex Boiss.
  249. Dianthus polymorphus M.Bieb.
  250. Dianthus praecox Willd. ex Spreng.
  251. Dianthus pratensis M.Bieb.
  252. Dianthus pseudarmeria M.Bieb.
  253. Dianthus pseudocrinitus Behrooz. & Joharchi
  254. Dianthus pungens L.
  255. Dianthus purpureimaculatus Podlech
  256. Dianthus pygmaeus Hayata
  257. Dianthus pyrenaicus Pourr.
  258. Dianthus ramosissimus Pall. ex Poir.
  259. Dianthus recognitus Schischk.
  260. Dianthus recticaulis Ledeb.
  261. Dianthus repens Willd.
  262. Dianthus rigidus M.Bieb.
  263. Dianthus robustus Boiss. & Kotschy
  264. Dianthus roseoluteus Velen.
  265. Dianthus rudbaricus Assadi
  266. Dianthus rupicola Biv.
  267. Dianthus ruprechtii Schischk. ex Grossh.
  268. Dianthus sachalinensis Barkalov & Prob.
  269. Dianthus saetabensis Rouy
  270. Dianthus sahandicus Assadi
  271. Dianthus sancarii Hamzaoglu & Koç
  272. Dianthus sardous Bacch., Brullo, Casti & Giusso
  273. Dianthus × saxatilis F.W.Schmidt
  274. Dianthus scaber Chaix
  275. Dianthus scardicus Wettst.
  276. Dianthus schemachensis Schischk.
  277. Dianthus seguieri Vill.
  278. Dianthus seidlitzii Boiss.
  279. Dianthus seravschanicus Schischk.
  280. Dianthus serotinus Waldst. & Kit.
  281. Dianthus serpentinus Hamzaoglu
  282. Dianthus serratifolius Sm.
  283. Dianthus serrulatus Desf.
  284. Dianthus sessiliflorus Boiss.
  285. Dianthus setisquameus Hausskn. & Bornm.
  286. Dianthus shinanensis (Yatabe) Makino
  287. Dianthus siculus C.Presl
  288. Dianthus simulans Stoj. & Stef. ex Stef. & Jordanov
  289. Dianthus sinaicus Boiss.
  290. Dianthus siphonocalyx Blakelock
  291. Dianthus somanus Oskay
  292. Dianthus sphacioticus Boiss. & Heldr.
  293. Dianthus spiculifolius Schur
  294. Dianthus squarrosus M.Bieb.
  295. Dianthus stamatiadae Rech.f.
  296. Dianthus stapfii Lemperg
  297. Dianthus stellaris Camarda
  298. Dianthus stenocephalus Boiss.
  299. Dianthus stenopetalus Griseb.
  300. Dianthus stepanovae Barkalov & Prob.
  301. Dianthus sternbergii Sieber ex Capelli
  302. Dianthus stramineus Boiss. & Heldr.
  303. Dianthus stribrnyi Velen.
  304. Dianthus strictus Banks ex Sol.
  305. Dianthus strymonis Rech.f.
  306. Dianthus subacaulis Vill.
  307. Dianthus subaphyllus (Lemperg) Rech.f.
  308. Dianthus × subfissus Rouy & Foucaud
  309. Dianthus subscabridus Lincz.
  310. Dianthus subulosus Conrath & Freyn
  311. Dianthus superbus L.
  312. Dianthus sylvestris Wulfen
  313. Dianthus szowitisianus Boiss.
  314. Dianthus takhtajanii Nersesian
  315. Dianthus talyschensis Boiss. & Buhse
  316. Dianthus tarentinus Lacaita
  317. Dianthus tenuiflorus Griseb.
  318. Dianthus thunbergii S.S.Hooper
  319. Dianthus tichomirovii Devyatov, Taisumov & Teimurov
  320. Dianthus tlaratensis Husseinov
  321. Dianthus toletanus Boiss. & Reut.
  322. Dianthus transcaucasicus Schischk.
  323. Dianthus transvaalensis Burtt Davy
  324. Dianthus trifasciculatus Kit. ex Schult.
  325. Dianthus tripunctatus Sm.
  326. Dianthus tymphresteus (Boiss. & Spruner) Heldr. & Sart. ex Boiss.
  327. Dianthus ucarii Hamzaoglu & Koç
  328. Dianthus ugamicus Vved.
  329. Dianthus uniflorus Forssk.
  330. Dianthus uralensis Korsh.
  331. Dianthus urumoffii Stoj. & Acht.
  332. Dianthus uzbekistanicus Lincz.
  333. Dianthus vanensis Behçet & Ilçim
  334. Dianthus varankii Hamzaoglu & Koç
  335. Dianthus vigoi M.Laínz
  336. Dianthus virgatus Pasq.
  337. Dianthus viridescens Clementi
  338. Dianthus viscidus Bory & Chaub.
  339. Dianthus vladimirii Galushko
  340. Dianthus volgicus Juz.
  341. Dianthus vulturius Guss. & Ten.
  342. Dianthus × warionii Bucq. & Timb.-Lagr.
  343. Dianthus webbianus Parl. ex Vis.
  344. Dianthus woroschilovii Barkalov & Prob.
  345. Dianthus xylorrhizus Boiss. & Heldr.
  346. Dianthus zangezuricus Nersesian
  347. Dianthus zederbaueri Vierh.
  348. Dianthus zeyheri Sond.
  349. Dianthus zonatus Fenzl

Ekoloji

Karanfil türleri lahana güvesi, çift çizgili pug, büyük sarı alt kanatlı dahil olmak üzere Lepidoptera ve lychnis türlerinin larvalarınca besin bitkisi olarak kullanılır. Ayrıca Coleophoranın üç türü C. dianthi, C. dianthivora ve C. musculella (sadece D. superbus ile beslenir) sadece karanfille beslenir;

Dianthus alpinus
Sweet William Dwarf, Dianthus barbatus
Dianthus superbus

Yetiştirilmesi

1717'den beri karanfil türleri yaygın şekilde yetiştirildi ve melezleştirildi, bahçede ve çiçekçilik de kullanım için beyaz, pembe, sarı ve kırmızının tüm tonlarında çok çeşitli çiçekler şeklinde binlerce kültürde çiçek üretildi. Karanfil genellikle aşağıdaki ana gruplara ayrılır:-[1][2]

  • Bordür karanfilleri - tamamen dayanıklı, 60 cm',e kadar büyüyen büyük çiçekleri vardır
  • Sürekli çiçek açan karanfiller - yıl boyunca çiçek açan, cam altında yetişen, genellikle teşhir amaçlı kullanılan, 150 cm (59 in) olarak büyüyen
  • Malmaison karanfilleri - yoğun "karanfil" kokusu için yetiştirilen, 70 cm e kadar büyüyen 'Souvenir de la Malmaison' çeşidinden elde edilir.
  • Eski moda pembeler - eski çeşitler; yaz aylarında çiçek yığınlarıyla mavi-yeşil yapraklardan höyükler oluşturan yaprak dökmeyen uzun ömürlü bitkiler 45 cm e kadar büyür.
  • Modern pembeler - 45 cm'e kadar büyüyen, genellikle yılda iki veya üç kez çiçek açan yeni çeşitlerdir.
  • Alp pembeleri - mat oluşturan çok yıllık bitkiler, taş döşeli veya alpi bahçesi için uygundur, 10 cm'e kadar büyür.
  1. RHS A-Z encyclopedia of garden plants. Birleşik Krallık: Dorling Kindersley. 2008. s. 1136. ISBN 978-1-4053-3296-5.
  2. Leslie, A.C. (2012). The International Dianthus Register (1983) & Checklist: Twenty-ninth Supplement. Royal Horticultural Society.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.