Küllük, Iğdır

Anadolu'da Türklerin ilk yerleştiği alanlardandır. Selçukluların hakimiyet zamanından sonra Osmanlı egemenliğine geçtiği döneme kadar Akkoyunlular, Karakoyunlular ile Safeviler hakimiyetinde kalmış eski bir Türk yerleşimidir. Oğuz Türklerinin yaşamı ve savaşlarını anlatan Dede Korkut Hikayeleri'nde sözü edilen Sürmeli Çukuru'nun bir parçasıdır.

İstanbul Antlaşması'na kadar yöre Osmanlı Devleti egemenliğinde kalmıştır. 1736'daki İstanbul Antlaşması sonucunda Revan (Erivan) eyaleti ile birlikte Sürmeli Çukuru İranlılara bırakılmıştır. Revan Hanlığı'nı yıkan Rus Çarlığı'nın 1827'de burayı ele geçirerek, Kağızman ve Bayazıt sancaklarına komşu olan ovanın bütününü Surmalu Uyezdi (Sürmeli Sancağı) adıyla ayrı yönetim bölgesi yaparak 1917 yılına kadar yönetmiştir.[1] Bu tarihteki Ekim Devrimi sonrası çekilen Rus askerlerinin yerini Ermeni Taşnak çeteleri almıştır. 1918-1919 yıllarında bu çetelerin faaliyetleri etkili olmuş ve yörede yaşayan Türklere birçok baskı ve katliam yapmışlardır. Bu baskıya dayanamayan insanların birçoğu köylerini terk edip ya daha batıya ya güneydeki Aras Sıradağlarındaki güvenli bölgelere çekilmişler ya da İran Azerbaycanı olarak bilinen bölgenin Maku, Hoy ve Merend şehirlerine göç etmişlerdir. Bu dönemde birçok köy Ermeni çeteciler tarafından yapılan katliamların ardından yakılıp, yıkılıp kül edilmiştir. Bu köylerden bazıları Hakmehmet, Oba, Kasımcan, Kuzugüden, Oba ve o günkü adıyla Güllük köyleridir.[2] Köy aynı zamanda, Ermeni çetelerin Ağustos 1919'da baskın yaptığı ve yakaladıkları erkekleri öldürüp kadınların namuslarını kirlettiği Iğdır civarındaki 21 Müslüman köyden biridir.[3]

1919'da Taşnak çetelerinin 14 köy ahalisinin Ermeni katliamlarından kaçarak sığındığı bir köy konumuna gelen Küllük'te İslam Bey adlı bir milis önderliğinde Ermenilere karşı direniş yapıldıysa da başarılı olunamamıştır. Ermeniler silahlarıyla karşı koyan Türk milisler silahlarını bırakmaları koşuluyla can güvenliklerinin sağlanacağı teminatıyla silah bırakınca Bayraktutan köylüleriyle beraber topluca öldürülmüşlerdi.[4] 1919'un yaz aylarında yaşanan Ermeni katliamları Doğu Cephesi Komutanı Kazım Karabekir'in Eylül 1919'da Heyet-i Temsiliye'ye yolladığı telgrafa şöyle yansımıştır:

11 Kasım'ı 12 Kasım'a bağlayan gece 11. Tümen Komutanlığı, Ermenilere karşı taarruza geçmiş ve 12 Kasım 1920 sabahı Iğdır belediye binasına Türk Bayrağı çekilmiştir. Bu olayları takip eden 14 Kasım 1920 tarihinde ise, 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa komutasındaki Türk Ordusu tarafından Ermeniler Aras Nehri'nin kuzeyine püskürtülmüştür.[6] 3 Aralık 1920'de imzalanan Gümrü Antlaşması ile Iğdır ve çevresinin Türkiye toprağı olduğu kesinleşmiştir.[7]

Köy, 1928'den beri aynı adı taşımaktadır.[8] Iğdır merkez ilçesine bağlı olan köy; 1934 yılında Iğdır'ın Kars iline bağlanmasıyla bu ilin sınırları içerisindeyken, 3 Haziran 1992 tarih ve 21247 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren 3806 sayılı kanunla Kars'tan ayrılarak il olan Iğdır ilinin merkez ilçesine bağlı bir köy hâline gelmiştir.[9] Köyün arazisi üzerinde inşa edilen Iğdır Havalimanı, 13 Temmuz 2012'de dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açılmıştır.[10]

Köy, Iğdır il merkezine 15 km,[11] Tuzluca ilçe merkezine ise 25 km[12] uzaklıktadır. Iğdır il merkezinin kuzeydoğusunda Iğdır-Kars-Erzurum karayolu üzerindedir. Köyün batısında Çalpala köyü; kuzeyinde Bayraktutan köyü; doğusunda Yaycı, Hakmehmet ve Kuzugüden köyleri; güneyinde ise Yukarıçarıkçı köyü yer alır. Deniz seviyesinden yüksekliği 880 metredir.[13] Köy, Iğdır ovasının bir parçası olarak, Ermenistan sınırını oluşturan Aras Nehrine 4 km mesafededir.

Köyde 1886 yılında 903 Azeri Türkü yaşamaktaydı.[14]

Wikimedia Commons'ta Küllük, Iğdır ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

• Yerelnet
• Küllük, Iğdır için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft