II. Şuppiluliuma

II. Şuppiluliuma,[1] IV. Tuthaliya’nın oğlu, MÖ 1207-1178 yıllarında hüküm sürdüğü düşünülen Hitit İmparatorluğu’nun Yeni (Büyük) Krallık Dönemi’nin bilinen son kralı, ve Asur kralı I. Tukulti-Ninurta’nın çağdaşıdır. Komutası altındaki bir donanma Kıbrıslıları yenilgiye uğratmıştır, bu olay aynı zamanda tarihte kaydedilmiş ilk deniz muharebesidir.[2]

II. Şuppiluliuma
Hitit Kralı
Hüküm süresi MÖ 1207-1178
Önce gelen III. Arnuvanda
Babası IV. Tuthaliya
Ölüm MÖ 1178
Hitit kralları listesi
Hititler-Dönemler

MÖ 23. yüzyıl- MÖ 12. yüzyıl (Orta kronoloji)

Hatti Kralları (Beylikler Dönemi)
Pamba
Pithana
Piyusti
Anitta
Eski Krallık MÖ 17. yüzyıl - MÖ 16. yüzyıl
Labarna
I. Hattuşili
I. Murşili
I. Hantili
I. Zidanta
Ammuna
I. Huzziya
Telepinu
Orta Krallık MÖ 15. yüzyıl
Alluvamna
Tahurvaili
II. Hantili
II. Zidanta
II. Huzziya
I. Muvatalli
Yeni (Büyük) Krallık Dönemi MÖ 14. yüzyıl - MÖ 12. yüzyıl
I. Tuthaliya
I. Arnuvanda
II. Hattuşili(?)
II. Tuthaliya
Genç Tuthaliya(?)
I. Şuppiluliuma
II. Arnuvanda
II. Murşili
II. Muvatalli
III. Murşili
III. Hattuşili
IV. Tuthaliya
Kurunta(?)
III. Arnuvanda
II. Şuppiluliuma

Hükümdarlığı

II. Şuppiluliuma dönemine ait onlarca çivi yazılı doküman ve Luvi Hiyeroglifi ile yazılmış iki anıtsal kitabe Boğazköy'de(Hattuşaş) bulunmuştur.[3] Bu iki kitabe eski vassalı Tarhuntassa’ya ve Alasiya’ya (Kıbrıs) karşı yapılmış savaşları kaydetmiştir. Kitabelerden biri, Nişantepe olarak bilinen mevkide bir kaya yüzeyinde, diğeri ise sarayın hemen güneyindeki reservuar setinin doğu köşesinde inşa edilmiş, kutsal bir mekan olduğu düşünülen ve 2 numaralı oda olarak bilinen yapının iç duvarlarındadır.[4]

II.Şuppiluliuma'nın babası IV. Tuthaliya'dır. Tuthaliya'nın ölümünden sonra tahta veliaht III. Arnuvanda çıkmış, ancak çok kısa bir süre sonra ölmüştür. Şuppiluliuma bir dokümanda, bu konuda kendisinin hiçbir günahı olmadığını, ağabeyi hiç varis bırakmadan öldüğü için onun yerine tahta çıktığını belirtir.[5]

Hattuşaş, 2 numaralı odadaki kitabe.

2 numaralı odadaki kitabe, II. Şuppiluliuma’nın hükümdarlığı sırasında Hatti ülkesinin başına bela olan büyük bir siyasal istikrarsızlığı kaydettiği için tarihsel olarak önemlidir. Kitabe II. Şuppiluliuma’nın bir Hitit şehri olan ve II. Muvatalli’nin hükümdarlığı sırasında imparatorluğun siyasal başkenti olarak kısa bir süre hizmet etmiş olan Tarhuntassa şehrini yağmaladığını belirtmektedir. Tarhuntassa şehri ve çevresi, III. Hattuşili'nin Hitit tahtını ele geçirmesinden sonra vassal krallık statüsü kazanmış ve II. Muvatalli'nin oğullarından biri olan Kurunta buraya kral olarak atanmıştır. II. Şuppiluliuma döneminde Tarhuntassa'ya yapılan seferler, Kurunta veya varislerinin Hitit merkezi yönetimine karşı ayaklandığının göstergesidir. Aynı kitabe Batı Anadolu bölgesinde fethedilen çeşitli şehirleri de listeler.[6]

2 numaralı odanın karşı duvarındaki II. Şuppiluliuma rölyefi.

II. Şuppiluliuma döneminde Hitit ülkesinde büyük bir kıtlık çekildiği de anlaşılmaktadır. Çağdaşı olan Mısır kralı Merenptah'ın Karnak tapınağındaki yazıtlarında 'Hatti ülkesini canlı tutabilmek için' tahıl gemilerinin gönderildiği belirtilmekdir.[7] Ras Şamra (Ugarit) kazılarında bulunan bir mektupta, II. Şuppiluliuma, vassalı olan Ugarit kralından Suriye'den gelecek olan tahıl yardımlarının acilen transfer edilebilmesi için hiç geciktirilmeden gemi ve mürettebat temin edilmesini ister.[8]

Hatti ülkesindeki kuraklık Hitit devletinde zafiyete yol açmış olmalıdır. II. Şuppiluliuma'nın Akdeniz bölgesi ve Kıbıs seferlerinin, bu dönemde doğu Akdeniz sahilerinde büyük bir yıkıma sebebiyet verecek olan Deniz Kavimleri'nin yarattığı tehlikelere karşı ve Hitit limanlarını tahıl aktarımı için güvene almak amacıyla yapıldığı şeklinde değerlendirilir.

Gene Ras Şamra kazılarında bulunan kayıtlar temel alınarak, batıda oluşan tehdit sonucunda, Hitit Kralı’nın Ugarit’den destek talebinde bulunduğu bilinmektedir. Ugarit’in son kralı olan Ammurapi'ye gönderilen bir mektupta Hitit kralı şöyle der:

“[Yaklaşan, gelen(?)] düşman bize karşı ve sayıca hiçiz [...]. Sayımız çok az (?)[. . .] her ne kadar mevcutsa, onu bulmaya çalış ve onu bana gönder.” [9]

Ammurapi gerçekten gemilerini ve askerlerini II. Suppiluliuma'nın yardımına göndermiş olabilir. Ancak bu sefer tehlike Ugarit'i vurur. Ammurapi, Alasiya’nın (Kıbrıs) hükümdarı Eşuvara’ya gemilerle yaklaşan Deniz Kavimlerinin tehdidi karşısında şöyle demektedir:

“Baba,[10] dikkatle dinle, düşmanın gemileri (buraya) geldiler; şehirlerim(?) yakıldılar, ve ülkemde şeytanca şeyler yaptılar. Babam bilmiyor mu ki tüm birliklerim ve savaş arabalarım(?) Hitit ülkesinde ve tüm gemilerim Lukka topraklarında? … Bu yüzden ülke kendi haline terk edilmiş durumda. Babam bilmelidir ki düşmanın buraya gelen yedi gemisi bize çok zarar verdi.” [11]

Ele geçen dokümanlarda her ne kadar başarılı seferlerden bahsedilmişse de, MÖ 1170'lerin sonunda, Hitit Krallığı Deniz Kavimlerinin ve Kaşkaların işgaliyle sona ermiştir. II. Şuppiluliuma'dan sonra başka bir merkezi Hitit devleti kralı yoktur, ancak "Büyük Kral" unvanı bazı Geç Hitit krallıklarında bir süre daha kullanılmıştır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  • (Almanca) Klengel, H. (1999) Geschichte des hethitischen Reichs, Leiden: Brill.
  • (İngilizce) Bryce, T. (2005) Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, Oxford: Oxford University Press
  • (İngilizce) Astour, M. C. (1965) "New Evidence on the Last Days of Ugarit," American Journal of Archeology 69:253-8.
  • (İngilizce) Güterbock, H. G. (1967) "The Hittite Conquest of Cyprus Reconsidered," Journal of Near Eastern Studies 26:73-81.

Dipnotlar

  1. Adaşı I. Šuppiluliuma'dan farklı olarak, bazı dokümanlarda II. Šuppiluliuma'nın ismi Šuppliluliama şeklinde yazılmıştır. Ayrıca, Hititçedeki š harfinin nasıl okunduğu uzun süre tartışma konusu olmuş, Akadca'da bu harf Türkçedeki ş gibi okunduğundan ilk yıllarda bu şekilde kabul edilmiştir. Bugünkü yaygın görüş Hititçe'de bu sesin s şeklinde okunduğudur, ancak Hattuşili, Murşili, Şuppiluliuma, Hattuşa gibi isimler Türkçe literatüre yaygın olarak yerleştiğinden, burada bu şekilde bırakılmıştır.
  2. Battle at Sea: 3,000 Years of Naval Warfare. R. G. Grant. 2008. Accessed 10 August 2010
  3. II. Şuppiluliuma dönemine ait kaynakların bir listesi için: Klengel, s. 300-5.
  4. Bu iki kitabe için bilimsel literatürde Nişantepe ve Südburg isimleri kullanılır.
  5. Bryce, s.327
  6. Bu şehirler Viyanavanda, Tamina, Masa, Lukka (Likya) ve İkuna (Konya) olarak verilir; Bryce, s.329. Kitabenin ingilizce yayını için: Hawkins, J. D. (1995) The Hieroglyphic Inscription of the Sacred Pool Complex at Hattusa, StBoT Beiheft 3.
  7. Bryce, s.331
  8. Bryce, s.331-2
  9. Astour s.256
  10. Ugarit kralının Alasiya kralına 'baba' şeklinde hitap etmesi sadece bir saygı ve yaş farkı ifadesidir.
  11. Astour, s.255

Dış bağlantılar

Önce gelen:
III. Arnuvanda
Hitit Kralı
y. 1207 - 1178
(Milattan Önce)
Sonra gelen:
Yok
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.