Hannover çizgileri

Hannover çizgileri renkli televizyon yayıncılığının ilk yıllarında televizyon alıcılarında ortaya çıkan bir görüntü bozukluğudur.

Bu küçük test resminde yatay yönde herhangi bir çizgi görünmüyor. Ancak görüntü büyütülürse Hannover çizgileri ortaya çıkacaktır.

Avrupa'nın büyük bölümünde (ve ülkemizde) kullanılan PAL renk sisteminde renk sinyali birbirini izleyen iki satırda ters fazla gönderilir. Bu uygulamanın amacı yayın sırasında ortaya çıkacak istenmeyen faz gecikmelerini ortadan kaldırmaktır. İlk satırda artı yönlü faz gecikmesi ikinci satırda eksi yönlü olur. Alıcıda bir elektronik devre faz gecikmelerinin ortalamasını alır.

İlke bu olduğu halde, ortalama alan elektronik devrenin maliyetinden tasarruf etmek amacıyla, uygulamanın ilk yıllarında optik ortalama usulüne başvurulmuştu. Bu tür alıcılara "PAL-S alıcısı" denilir. (S simple yani "basit" anlamına) Ekranın küçük ve izleme uzaklığının büyük olması kaydıyla gözün satırları birbirinden ayırt edemeyeceği düşüncesi ile ortalamanın doğal olarak göz ile alınacağı varsayılmıştı. Örneğin yeşil olması gereken bir satır elemanı ilk satırda mavimsi ikinci satırda sarımsı olabilir. Göz bu iki rengi aynı zamanda algılayarak, zihinde orijinal yeşil rengi oluşturabilir.

Ne var ki bu uygulamanın başarılı olabilmesi için izleme uzaklığını büyük olması ve izleyicinin iki komşu satırı birbirinden ayırt edememesini gerekir. Oysa durum böyle değildir. Televizyon yayıncılığında (bütün sistemlerde) çift tarama yapılır. Yani aynı görüntü iki defada birbirine geçmeli olarak yayınlanır. Bu sebepten iki komşu satır arasına bir sonraki alana ait bir satır daha girer. Sonuç alt alta iki satırın aynı fazda oluşudur. (+ + - - şeklinde) Göz iki satır genişliğindeki faz farkını ayırt edebilir. Nitekim Avrupa'da renkli televizyon yayıncılığı başladıktan sonra bu sorun ortaya çıkmıştır. Sorun ilk defa Almanya'nın Hannover kentinde saptanmış ve teknik literatüre de "Hannover çizgileri" adıyla girmiştir. Optik ortalamanın istenen yayın kalitesinin sağlayamayacağı anlaşılınca, optik ortalama uygulamasından vazgeçilerek elektronik ortalama uygulamasına geçilmiştir.[1]