Dokuzelma, Şenkaya

Bugün Dokuzelma adını taşıyan köyün bilinen en eski adı Çamhusi’dir. 1907 yılında bölgeyi gezen Gürcü tarihçi Ekvtime Takaişvili köyün adını aynı şekilde, Çamhusi (ჩამხუსი) biçiminde yazmıştır.[1] Bununla birlikte, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda bölgeyi ele geçiren Ruslar ise, 1886 tarihindeki nüfus sayımında köyün adını Şamhos (Шамхос) olarak kaydetmişlerdir.[2]

Köyün eski adı Türkçede farklı biçimler almıştır. 1928 tarihli Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları adlı Osmanlıca kitapta köyün adı Şamkas (شامقاص) olarak yazılırken, 1933 yılında Dahiliye Vekaleti’nin yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta ise Şamhas olarak verilmiştir.[3][4] İçişleri Bakanlığı'nın bir yayını olarak 1968'de basılmış Köylerimiz adlı kitapta ise köyün eski adı 1928 yılında olduğu gibi Şamkas, yeni adı da Dokuzelma geçer.[5]

Tarihsel Tao bölgesinde yer alan Çamhusi’nin kuruluşu hakkında bilgi yoktur. Ancak burada varlığı bilinen kilisenin 7-9. yüzyılda inşa edilmiş olması, köyün çok eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Tao bölgesi bu dönemden itibaren Gürcü hükümdarlar tarafından yönetiliyordu. 11. yüzyılın sonlarında Büyük Selçukluların hakim olduğu bölge, daha sonra birleşik Gürcistan Krallığı sınırları içinde yer aldı. Birleşik Gürcistan Krallığı’nın parçalanmasından sonra Çamsuhi ve çevresi, 13. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Gürcü atabeglerin devleti olan Samtshe-Saatabago’nun (1268-1625) idaresinde kaldı. 16. yüzyılın sonlarına doğru Osmanlılar Samtshe-Saatabago’nun topraklarının büyük kısmını ele geçirerek bölgeyi Çıldır Eyaleti’ne dönüştürdüler ve Çamsuhi de bu eyaletin içinde kaldı.

Çamsuhi, uzun süre Osmanlı idaresinde kaldıktan sonra 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın sonucunda Rusların eline geçti. Bu savaştan yaklaşık sekiz yıl sonra, 1886 yılında yapılan nüfus sayımında Çamsuhi’de sadece 17 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Kürt olarak kaydedilmiştir. Köyün nüfusu 1896’da 24 kişiye, 1906’da da 35 kişiye yükselmişti. Candan Badem’in Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin adlı kitabında bu Kürt nüfusunun Beritanlı aşireti üyeleri olduğu belirtilmiştir. Çarlık yönetiminde Çamsuhi, Kars oblastının Oltu sancağına (okrug) bağlı Oltu kazasında (uçastok) yer alıyordu.[2][6] Osmanlıların Gürcülerden ele geçirdiği toprakların erken dönemdeki tahriri olan 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan’da Çamsuhi’nin yer almaması köyün o tarihte boşalmış olmasıyla ilişkili olabilir.[7] Kürtlerin bu köye geç dönemde yerleştirilmiş olma ihtimali vardır.

• Yerelnet