Divane Hüsrev Paşa

Bosnalı asıllı olup, Sokullu ailesiyle akraba olduğu tahmin edilmektedir. III. Murad devrinde sadrazamlığa yükselen Lala Mustafa Paşa’nın ağabeyidir.

Enderun’da yetişen Hüsrev Paşa daha sonra kapıkulu süvari bölüklerine dahil oldu. İşlediği bir suç yüzünden bu görevinden alınan Hüsrev paşa daha sonra affedilerek yeniden saraya girdi. Sarayda çaşnigirlik, kapıcılar kethüdalığı ve mirahorluk görevlerinde bulundu. 1514’te Karaman beylerbeyiliği görevine getirildi. 1521 yılı başlarında Anadolu beylerbeyliğine, aynı yılın sonlarında da Diyarbekir beylerbeyiliğine getirildi. uzun süre bu görevde kalan Hüsrev paşa hakkındaki iddialar ve suçlamalar nedeniyle 1531 yılında bu görevinden alındı. 1532 yılı başlarında ikinci defa Anadolu beylerbeyiliğine getirildi. Alman seferine katıldıktan sonra 1532 sonlarında Halep beylerbeyiliği, 1534’te de Şam beylerbeyiliğine tayin edildi. Şubat 1535' te Mısır beylerbeyi görevine atandı. 1536 yılı sonunda hakkındaki iddialar neticesinde padişah tarafından görevinden alındı. 1537 yılı başlarında üçüncü defa Anadolu beylerbeyi olduktan sonra Haziran 1538' te Rumeli beylerbeyiliğine görevine getirildi. Boğdan seferine katılan Hüsrev Paşa 1539’da Castelnovo’nun alınmasında ve Budin’in savunmasında yararlılıklar gösterdi. Bu başarıları üzerine 1541 yılında dördüncü vezir olarak Kubbealtı’na alındı. 1543 yılında Estergon ve İstolni Belgrad' ın alınmasında önemli rol oynadı.[1]

Devletin çeşitli kademelerinde hizmette bulunduktan sonra ikinci vezirliği yükseldi. Sadrazam Hadım Süleyman Paşa’dan sonra sadrazamlığa getirilmesi bekleniyordu. Ancak 1545'te, padişah I. Süleyman'ın bizzat katıldığı bir Divan toplantısında sadrazam ile kavgaya tutuşması ve hançer çekecek kadar ileri gitmesi sonucu bütün hayatı değişti. Kavgaya tanık olan Sultan, her ikisini de görevden aldı; sadrazamlığa üçüncü vezir Damat Rüstem Paşa getirildi. Kaynakların çoğunda Sadrazam ile Hüsrev Paşa arasındaki kavganın Rüstem Paşa'nın fitnesiyle gerçekleştiği; Hürrem Sultan ve Mihrimah Sultan’ın olayın perde arkasında bulunduğu ifade edilir.[2] Hatta bu olay ile Osmanlı sarayına kadın nüfuzu ve rüşvetin girdiği iddia edilir.[2]

Görevden alınmasından sonra konağına kapanan ve üzüntüsünden hasta olan paşa, kendisine yapılan davranışı protesto için hiçbir şey yememeye başladı ve doktorların tedavisini reddetti. Paşa, açlık grevine başlamasından 17 gün sonra hayatını kaybetti.[3]

İstanbul'un Fatih semtinde, Bali Paşa Camii karşısında Mimar Sinan tarafından yapılmış türbesinde defnedilmiştir.[4]

2003 yapımı Hürrem Sultan dizisinde Kemal Topal tarafından canlandırılmıştır. 2011 yılı yapımlı televizyon dizisi Muhteşem Yüzyıl'da Deli Hüsrev Paşa'yı, oyuncu Luran Ahmeti canlandırmaktadır.