Dehidrasyon reaksiyonu

Kimyada bir dehidrasyon tepkimesi, tepkiyen moleküllerden su kaybının meydana geldiği bir kimyasal tepkimedir. Dehidrasyon tepkimeleri eliminasyon tepkimelerinin bir alt grubudur. Hidroksil grubu (-OH) kolay ayrılan bir grup olmadığı için bir Bronsted asit katalizörü hidroksil grubunu protonlaştırıp daha kolay ayrılan bir -OH₂⁺ grubu oluşturur. Selülozlar Bu gruba dahil değildirler.

Organik sentezde dehidrasyon tepkimelerinin pek çok örneği vardır:

• Alkollerin eterlere dönüşmesi (örneğin, iki monosakkaritten bir disakkarit oluşması)

2 R-OH → R-O-R + H₂O

• Alkollerin alkenlere dönüşmesi

R-CH₂-CHOH-R → R-CH=CH-R + H₂O

• Karboksilik asitlerin asit anhidritlere dönüşmesi

2 RCO₂H → (RCO)₂O + H₂O

• Amidlerin nitrillere dönüşmesi

RCONH₂ → R-CN + H₂O

Bazı dehidrasyon reaksiyonlarının mekanizmaları karmaşık olabilir, örneğin bir şekerin konsantre sülfürik asitle tepkimesi sonucu karbon oluşumu sırasında karbon çift bağları meydana gelir.[1]

• Şekerin dehidrasyonu [2]

C₁₂H₂₂O₁₁ + 98% Sülfürik asit → 12 C _{(grafit köpük)} + H₂O _buhar + Sülfürik asit/su karışımı

Bu reaksiyon sülfürik asidin suyla olan ekzotermik tepkimesiyle ilerler. (Bu tepkime sülfürük asitli buhar oluşturur, iyi havalandırılmış bir yerde yapılmalıdır.)