Dadyan ailesi

Dadyan Ailesi Osmanlı Devleti ve Türkiye'ye çeşitli kademelerde hizmet vermiş Ermeni asıllı bir ailedir.

Aslen Sivaslı olan Dadyan Ailesi, 15. yüzyılda Zad isminde bir aile büyüğüyle Erzincan iliniin Gamaragab köyüne göç etmiş ve köyün tamamını satın almıştır. O günden sonra aileye Zadyan denmiştir. Daha sonra Bedros Bey 1650 yılında İstanbul'a göç etmiş, kuyumculuk işiyle ilgilenmiş ve sultan III. Selim'in barutçubaşılık görevini üstlenen amcası Dad Arkel Amira'nın ismini kendisine soyadı yaparak Dadyan soyadını almıştır.. O günden beri aile bu soyadını kullanmaktadır. Daha sonraki yıllarda aile fertleri çeşitli mevkilerde devletin üst düzey makamlarında görev yapmıştır. Hala çok büyük bir aile olan Dadyanlar genel olarak Avrupa ve Amerika'da yaşamaktadır.

Hovahannes Dadyan
Ana madde: Barutçubaşı Hovahannes Dadyan

Dadyanlar tam üç asır Osmanlı Devleti'ne çeşitli alanlarda hizmet etmekle birlikte, devlet içerisindeki asıl görevleri barutçubaşılıktır. Bu hizmetlerinden dolayı Sultan II. Mahmut tarafından bu ailenin hiçbir üyesinden hiçbir şekilde vergi alınmaması kararlaştırılmış ve o zaman ailenin en büyük ferdi olan Barutçubaşı Hovahannes Dadyan'a fesinin üzerinde altın padişah tuğrası taşıma imtiyazı verilerek Ataköy'den Florya'ya kadar olan tüm arazi Hovahannes Bey'e hediye edilmiş, Hovahannes Bey de bu arazi üzerinde büyük bir baruthane teşekkül etmiş ve birçok kilise ve okul yaptırmıştır. Bugün Bakırköy'deki Dadyan Ermeni Okulu ve yanındaki Dzınunt Surp Asdvadzadzni Kilisesi bunlardandır. Daha sonraki yıllarda Hovahannes Bey inşa ettirdiği baruthanede Osmanlı barutunu Avrupa barutunundan daha kaliteli bir hale getirmiş ve kendi ülkelerinde çalışmaları için birçok Avrupalı devlet adamından teklifler almıştır. Buna karşılık Hovahannes Bey; "Ben Türk sevgili yurdunda doğmuş ve onun iyilikleriyle beslenmiş bir kulum, hizmetlerim velev pek cüzidir." diyerek bu teklifleri reddetmiştir. Bunun üzerine Sultan Abdülaziz Hovahannes Bey'e "Dile benden ne dilersen" demiş, fakat Hovahannes Bey "Devletlum sizden tek arzum her gün fakirlere et ekmek dağıttığım Surp Pırgiç Hastahanesi'nde bana yardımcı olmanızdır." demiştir. Bunun üzerine bir ferman hazırlanarak Osmanlı Devleti yıkılana kadar devlet tarafından her gün hastahaneye et ve ekmek yardımı yapılmıştır.

Artin Dadyan Paşa
Ana madde: Artin Dadyan Paşa

Ailenin en önemli simalarından biri de kuşkusuz Artin Dadyan Paşa'dır. İlk öğrenimini özel olarak alan ve ermenice ile fransızca öğrenen Artin Dadyan, öğrenimine Paris'te devam etmiş, Sainte Barbe ve Grand de Louis kolejlerinden sonra. Sorbone Üniversitesinde uluslararası ilişkiler ve siyaset alanında öğrenim görmüş ve bakalorya diplaması almıştır. Paris Büyükelçiliği kalem müdürlüğü, Paris Büyükelçiliği ve Cenevre Büyükelçiliği görevlerinden sonra Londra ziyaretinde sultan Abdülaziz'in sekreterlik görevinde bulunmuş ve Hariciye Nezareti Muhaberat Kalem Müdürlüğüne getirilmiştir. Daha sonra Şurayı Devlet'in kurulmasıyla kendisine azalık verilmiş, Orman müdürlüğüne, 6. Daire Başkanlığına (Beyoğlu Belediye Başkanlığı) ve Maliye Nezareti (Maliye Bakanlığı) müsteşarlığı görevlerine getirldikten sonra asıl ihtisas alanı olan Hariciye Nezareti'ne (Dışişleri Baknalığı) müsteşar olarak atanmıştır. Sultan II. Abdülhamit'in çocukluk arkadaşı da olmasından dolayı sultanın güvenini kazanmış ve Sultan II. Abdülhamit döneminde Hariciye Nazırlığına (Dışişleri Bakanı)getirilmiş ve vezir olarak taltif edilmiştir. Bu görevini tam 25 yıl sürdüren Artin Dadyan Paşa 1901 yılında Şişli'de ki köşkünde kalp yetmezliğinden dolayı ölmüştür. Paşanın cenazesi Sultan II. Abdülhamit'in isteğiyle çok görkemli bir şekilde Beyoğlu Üç Horan Kilise'sinde yapımış ve naaşı Beşiktaş Ermeni Kilisesi'nin avlusuna defnedilmiştir. Cenazenin tüm masrafları sultanın emriyle hazineden karşılanmıştır.

Boğos Dadyan

Ailenin önemli üyelerinden biri olan Miralay Boğos Dadyan Askeri okuldan mezun olup Balkan Savaşları'na ve I. Dünya Savaşı'na katılmıştır. Mustafa Kemal Atatürk'ün yakın arkadaşlarındandır. Atatürk kullandığı Arap atlarını askeri veteriner olan Boğos Bey'e seçtirir. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılmasıyla Atatürk, Boğos Bey'e millet vekilliği teklif etmiş fakat hastalığını öne süren Miralay bu teklifi kabul etmemiştir. Kısa bir süre sonra vefat eden Miralay Boğos Dadyan, Atatürk'ün isteği üzerine bugün de işlevini devam ettiren Kumkapı Surp Astvadzadzin Patriklik Kilisesi Surp Hovhannes Şapeli önüne defnedilmiştir.

Ailenin diğer ünlü üyeleri
  • Dad Arekel Amira (1753-1812)
  • Simon Amira Dadyan (1777-1834)
  • Barutçubaşı Boğos Dadyan (1800-1863)
  • Barutçubaşı Hovahannes Dadyan (1798-1869)
  • Hariciye Nazırı Artin Dadyan Paşa (1830-1901)
  • Paris Büyükelçisi Diran Dadyan (1855-1908)
  • Miralay Boğos Dadyan (1862-1934)
  • İran Prensi Vahram Dadyan (1857-1916)
  • Kafkasya Kraliçesi Katerina Dadyan (1850-1920)
  • Mıgırdiç Dadyan (1822-1911)

Dadyan Ailesinin Akrabalıklarının Bulunduğu Ünlü Aileler ve Hanedanlıklar:

Kaynakça
  • Pars Tuğlacı - Dadyan Ailesi'nin Osmanlı Toplum, Ekonomi ve Sosyal Hayatındaki Rolü, Pars Yayıncılık 1993
  • Kevork Pamukciyan - Ermeni Kaynaklarından Tarihe Katkılar - 3, Zamanlar, Mekanlar, İnsanlar, Aras Yayıncılık 2003
  • Kevork Pamukciyan - Ermeni Kaynaklarından Tarihe Katkılar - 4, Biyografileriyle Ermeniler, Aras Yayıncılık 2003
  • Kevork Pamukciyan - Kayserili Zartaryan Ailesi ve Kevork Zartaryan Efendi, Tarih ve Toplum Dergisi 1986

Dış bağlantılar

 
Anahide Ter Minassian (Türkçesi: Sosi Dolanoğlu) 2006 Araş Yayıncılık Resimli, 190 sayfa.
Kitap hakkında Ümit Bayazoğlu'nun yazısı
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.