Birinci Çin-Japon Savaşı

Birinci Çin-Japon Savaşı (Çince: 甲午戰爭 / 甲午战争; Pinyin: jiǎwǔ zhànzhēng, Japonca: 日清戦争; Nisshin Sensō, 1 Ağustos 1894 – Nisan 1895), Çin Çing Hanedanı ile Meiji dönemi Japon İmparatorluğu arasında, Kore'nin hakimiyeti üzerine gerçekleşmiştir. Çin-Japon Savaşı'nın sonucunda Japon zaferi Çing Hanedanının yozlaşıp zayıf düşmesini sembolize edecekti ve Meiji Restorasyonu'ndan itibaren Japonya'nın batılaşıp modernleştiğini gösterecekti. Savaşın en önemli sonucu Asya'daki bölgesel hakimiyetin Çin'den Japonya'ya geçmesine neden olması ve hem Çing Hanedanının hem de klasik Çin geleneklerinin meşruluğunu kaybetmesidir. Daha sonra bu gelişmeler 1911 Devrimine neden olacaktı.

Birinci Çin-Japon Savaşı
Çin-Japon Savaşları

Başlıca yapılan muharebeler ve birliklerin hareketleri
Tarih1 Ağustos 1894 – 17 Nisan 1895
Bölge
Sonuç Japon İmparatorluğu'nun zaferi
Coğrafi
Değişiklikler
Kore, Japon İmparatorluğu'nun himayesi altına girdi.
Çin Tayvan'ı, Liaotung Yarımadası'nı ve Penghu adalarını Japonya'ya devretti.
Taraflar
Çin Japon İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Guangxu
Cixi
Li Hongzhang
Ding Ruchang 
Deng Shichang 
Meiji
Itō Hirobumi
Yamagata Aritomo
Itō Sukeyuki
Güçler
630,000 asker 240,616 asker
Kayıplar
35,000 ölü ya da yaralı 1,132 ölü
3,758 yaralı
285 asker yaralardan ötürü öldü
11,894 asker hastalıktan öldü

Alt yapısı ve nedenleri

Japonya Rus İmparatorluğu'nun Kuzey Çin ve Kore'de genişlemesinden korkuyordu ve batılı danışmanları ile beraber emperyalizm koşullarının rekabetinde yabancı istilaları araştırmıştı. Korenin Japon adalarının karşısındaki stratejik konumu ve doğal kaynaklarındaki kömür ve demir cevherleri Japonya'nın ilgisini de çekmişti. 1875 yılında Japonya, Kore'ye Ganghwa Antlaşması'nı zorla kabul ettirdi ve Kore'nin kendisini Japon ticaretine açmasını ve yabancı ilişkileri ile Çin'den ayrılarak bağımsızlığını ilanına zorladı.

Joseon Hanedanı hükümdarlığındaki Kore, Çing Hanedanı'na vergi ödemekteydi. Reformcular Japonya ve Batılı devletlerle ilişkileri sağlamlaştırmak ve modernleşmek isterken, muhafazakârlar Çin'le olan geleneksel ilişkilerini kaybetmemek istiyorlardı ve halkın görüşü ikiye ayrılmıştı. Bununla beraber Çin kraliyet ailesindeki muhafazakârlar üzerindeki etkisini sürdürüyordu.

1884 yılında bir grup Japon yanlısı reformcu Kore hükûmetini devirmeye çalıştı fakat General Yüan Shih-k'ai yönetimindeki Çin birlikleri İmparatoru kurtardı ve bazı Japon Elçiliği muhafızlarını öldürdü. Japonya ve Çin arasındaki savaş, 1885'deki Tientsin Toplantısı ile kıl payı engellendi. Her iki taraf şu hususlar üzerinde anlaştı:

  1. Her iki taraf da Kore'deki güçlerini eş zamanlı bir şekilde çekecek
  2. Kore ordusunu eğitmek üzere eğitmen gönderilmeyecek
  3. Herhangi bir taraf Kore'ye askeri birlik göndermeden önce diğer tarafı haberdar edecek

Savaşın Başlangıcı

1893 yılında Japon asıllı Koreli devrimci Kim Ok-kyun, (muhtemelen Yuan Shikai ajanları tarafından) Şangay'da bir suikast ile öldürüldü. Daha sonra cesedi bir Çin zırhlısının güvertesine asılıp diğer devrimcilere ibret olması anlamında yaşadığı yer olan Kore'ye götürüldü. Japon hükûmeti bunu direkt bir hakaret olarak aldı. O yılın sonunda, Kore kralı Donghak Köylü Devrimi'ni bastırması isteğiyle Çin destek kuvvetleri gönderdi. Çin hükûmeti, Japon hükûmetini bilgilendirdi ve General Yuan Shikai yönetiminde 2,800 askerini gönderdi. Japonya bu hareketin Tienstsin Antlaşması'na aykırı olacağı cevabını vererek kendi 8,000 kişilik Oshima Karma Birliğini gönderdi. Japon kuvvetleri 8 Haziranda Seul'deki kral ve kraliyet sarayını ele geçirerek yerine Japon yanlısı bir hükûmet geçirdi. Yeni hükûmet Japon birliklerinden Çin birliklerini kovmasını istedi. Çin hükûmetinin yeni Kore hükûmetini tanımaması ile durum gittikçe gerildi.

Savaş sırasındaki olaylar

Fransız yapımı Matsushima, Çin Japon gerginliğinde Japon İmparatorluk Donanması sancak gemisiydi.

Savaş bazı çarpışmalar halihazırda yaşanmışken 1 Ağustos 1894 tarihinde ilan edildi. 16 Eylül 1894 günü Pyongyang savaşında İmparatorluk Ordusu, hazırlıksız Çin Beiyang Ordusu'nu yendi ve Kuzey Mançurya içlerine kadar ilerledi. Japon İmparatorluk Donanması ise 17 Eylül günü Yalu Nehri ağzında Çin Beiyang Filosu'nun 12 gemisinden sekizini yok etti. Çin filosu Weihaiwei mevzilerinin arkasına çekildi. Bununla beraber Liman savunmasını arkadan vuran Japon kara güçlerince basıldılar.

21 Kasım 1894 günü Japonya Lüshünkou (daha sonra Port Arthur olarak ismi değişmiştir) şehrini aldı. Japon ordusunun daha sonra Port Arthur Katliamı olarak anılcağı şekilde şehirdeki Çinli yerleşimciler üzerinde katliam yaptıkları iddia edilir.

Weihaiwei savaşının 2 Şubat 1895 tarihinde düşmesinden sonra Japon birlikleri güney Mançurya içlerine doğru ilerleyerek Kuzey Çin sınırlarına kadar geldiler. Mart 1895 Japonlar Pekin'e hakim deniz mevkilerinde kaleler istihkam ettiler.

Savaşın sonu

Yenilgi ile yüzleşen Çin Shimonoseki Antlaşması'nı 17 Nisan 1895 tarihinde imzaladı. Anlaşma Kore'nin tam bağımsızlığını içermekteydi ve Çin, Fengtian'ın doğusundaki Liaodong Yarımadası'nı, Mançurya'yı (bugünkü Liaoning Bölgesi, Çin), Tayvan ve Pescadores adaları'nı Japonya'ya "daimi olarak" devredecekti. Ek olarak tazminat olarak 200 milyon Kuping (o zaman için İngiliz veya Alman yapımı modern bir savaş gemisi için ödenecek fiyata denk miktarda para) ödenmesi, Japon gemilerinin Yangtze Nehri'nde çalışması ve ticari limanlarda üretim fabrikaları işletmesini içeren ticari bir anlaşma imzalanmasını da içeriyordu. Bu "Japon Emperyalizmi"nin doğuşunu sembolize ediyordu. Bu zafer ayrıca Japonya'nın Batılı devletlerle aynı zeminde ve Asya'da etkili bir güç olduğunu kanıtladı. Endüstriyel ve politik gelişmelerin hızı sıkça 1860'lardaki Japonya'nın politik gelişmesiyle aynı zamanlara denk gelen Almanya'nın gelişimi ile eşit olarak kıyaslanıyordu.

Ayrıca bakınız

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.