Azerbaycan'da sansür

Çoğu Azerbaycanlı, çeşitli bilgiyi zorunlu olarak hükûmet yanlısı ve hükûmet kontrolü altındaki televizyondan yayınlarından alıyor. Bir STK olan "Gazeteciler Özgürlüğü ve Güvenliği Enstitüsü (IRFS)" 2012 raporuna göre Azerbaycan vatandaşları Azerbaycan'daki insan hakları konuları ile ilgili nesnel ve güvenilir haberlere erişememekte ve halk kamu yararına olan konularda yetersiz bilgilendirilmektedirler.[1]

Ülkelere göre sansür

Yetkili güçler, ülke içindeki medya özgürlüğünü kısıtlamak için bir dizi kısıtlama getirmektedirler. Muhalefet, bağımsız medya kuruluşları ve gazetecilerin matbaalara ve dağıtım araçlarına erişimleri sınırlıdır. Bu kişiler uydurma suçlamalardan dolayı hapis cezası dahil olmak üzere hükûmetin susturma taktiklerine maruz kalabilmektedirler.[2]

Ülkede siyasi fikir çokluğunu sağlayan tek yayın, Özgür Avrupa Radyosu, 2009'dan beri yasaklanmıştır.[3]

Sınır Tanımayan Gazeteciler, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisini (PACE) Azerbaycan hükûmetinin artan basın özgürlüğü ihlallerini kınamaya çağırmıştır.[4]

Arkaplan

Gazeteler serbest tirajlarında herhangi bir kısıtlama ile karşılaşmamaktadırlar. Azerbaycan'daki tüm gazeteler ülke çapında serbestçe dağıtılmaktadır. Avrupa Konseyi ve Avrupa Komisyonu, Azerbaycan'a ifade ve bilgi özgürlüğü konusunda ortak bir yardım programı geliştirmiştir. Amerikan-Azerbaycan Gazetecilik Akademisi Azerbaycan'da ABD Büyükelçiliği'nin desteğiyle kurulmuştur. Akademinin temel amacı gazetecilerin profesyonelliklerini ve mesleklerine olan bağlılıklarını arttırmaktır.

AGİT Bakü ofisi devlet kurumları için pratik ve birleşik bir iletişim stratejisi ve bilgi koordinasyon mekanizmaları oluşturmayı planlamaktadır. Bu sistem aracılığıyla devlet kurumları, yetkililerden medyaya ve genel olarak kamuoyuna artan ve sürdürülebilir bilgi akışı sağlayabilecektir.

Gazetecilere yardım etmek için Azerbaycan hükûmeti tarafından çeşitli önlemler alınmıştır. Azerbaycan hükûmeti yeni bir bina inşa edilmiş ve 22 Temmuz 2010 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi uyarınca herhangi bir ayrım gözetmeksizin medya mensuplarına toplamda 156 adet ev verilmiştir.[5] Bunun yanı sıra 22 Temmuz 2013 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'ne uyarınca "Medya üyelerinin sosyal korunmasını güçlendirmek için ek önlemler üzerine", gazetecilere toplamda 250 konut tahsis edildi.[6][7]

Son yıllarda hükûmet, internet üzerindeki kontrolünü ve internet aktivistleri ile blogculara olan tacizini arttırmıştır. Medya özgürlüğü grupları, hükûmetin gazetecilerin internet ve telefon iletişimini izlediği konusundaki özel endişelerini dile getirdiler.[3]

Gazeteciler üzerindeki baskıya, 2014 yılında tutuklanan Intigam Aliyev, Rasul Jafarov ve Leyle Yunus gibi ifade özgürlüğünün ve insan hakları aktivistlerinin susturulması ve tutuklanması da dahildir. Birçok gazeteci ve aktivist güvenlik endişesi nedeniyle başka ülkelere kaçmışlardır.[3]

Gazetecilere ve aktivistlere yapılan saldırılar nadiren kovuşturulur. Böyle bir ortamın sonucu olarak, Azerbaycanlı gazeteciler arasında otosansür yaygındır.[8] Medya sahipliğinin şeffaflığı ile ilgili yasaların olmaması, medya kuruluşlarının gerçek sahiplerini tanımlamayı zorlaştırmaktadır.[3]

Gazetecilere yönelik saldırı, tehdit ve kısıtlamalar

Tehditler, fiziksel saldırılar, gazetecilere yönelik taciz sıkça görülmektedir. 2003 yılında 100'e yakın gazeteci fiziksel saldırıya uğradı. 2003 cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra güvenlik güçleri ve göstericiler arasındaki şiddetli çatışmalar sonucu 50'den fazla kişi saldırıya uğradı. Uluslararası Gazeteciler Federasyonu 2013'te gazetecilere 15 saldırı kaydetti. Bazı yabancı gazetecilerin Azerbaycan'a giriş yapması reddedilmiştir ya da muhalif oldukları gerekçesiyle ülkeden ihraç edilmişlerdir.[9][10]

  • Temmuz 2004'te iki muhalif gazeteciye karşı saldırı düzenlendi. Muhalefet gazetesi Bakı Khaber'in editörü Aydın Güliyev, kendisini "ülkesine ve İslam'a hizmet etmemekle" suçlayan erkekler tarafından kaçırıldı ve dövüldü. 17 Temmuz 2004'te tüm gazetecilik çalışmalarını durdurması için uyarıldı.[4]
  • Muhalefetteki haftalık Monitor'un genel yayın yönetmeni Elmar Huseynov, 2005 yılında vurularak öldürüldü, ancak katilleri hakkında soruşturma açılmadı.[11]
  • 2011 yılında gazeteci ve yazar Rafiq Tağı öldürüldü. Kimse cinayetten suçlanmadı.[3]
  • Kasım 2012'de gazeteci Farahim Ilgaroğlu (Yeni Musafat), Etimad Budagov (Turan Bilgi Ajansı), Amid Suleymanov (Medya Forumu) ve Rasim Aliyev (IRFS), Bakü'de bir muhalefet mitingi sırasında basın mensupları oldukları bilindiğine rağmen polis tarafından dövülüp tutuklandılar.[12]
  • 25 Nisan 2014'te Yeni Musafat muhabiri Farahim Ilgaroğlu Bakü'deki evinden çıkarken saldırıya uğradı.[3][12]
  • Ağustos 2014'te, bağımsız gazeteci Ilgar Nasibov Nahçıvan müsteşarlığındaki ofisinde dövüldü. Bir gözünden görme yeteneğini kaybetti.[3]
  • Muhabirler Özgürlük ve Güvenlik Enstitüsü başkanı Rasim Aliyev 8 Ağustos'ta Bakü'de çok sayıda kişi tarafından topluca dövüldü. Ertesi gün saldırının neden olduğu yaralanmalardan ölmüştür.[13]
  • Kasım 2015'te, Bakü eteklerinde bulunan Nardaran köyündeki İslami radikallere karşı düzenlenen bir polis baskınında ITV ve ATV kanallarının gazetecilerine saldırı düzenlendi.[14]
  • 2012'den beri Özgür Avrupa Radyosu'nun önde gelen araştırmacı gazetecisi Khadija Ismayilova, sık sık taciz, şantaj ve lekeleme kampanyalarının hedefi olmuştur. Ismaylova gizliliği konusunda büyük bir ihlaline maruz kaldı ve gizlice kaydedilmiş gayriresmî görüntüleri Mart 2013'te onu itibarsızlaştırmak için çevrimiçi olarak yayınlandı. Ismaylova, Ekim 2013'te Avrupa İnsan Hakları Mahkemesini, Azerbaycan makamlarının kendisine yönelik tehdit ve şiddetlerinden korunmak için başvuruda bulundu. Kendisi 2014 yılında yargılanıp hapsedilmiştir.[3][12]
  • Ocak 2016'da medya avukatı ve Gazetecilerin Özgürlük ve Güvenlik Enstitüsü (IRFS) başkan yardımcısı Günay İsmayilova, Bakü'deki evinin girişinde fiziksel olarak saldırıya uğramıştır.[15]
  • Haziran 2011'de, ABD-Rus vatandaşlığına sahip Bloomberg Markets dergisi için serbest fotoğrafçılık yapan Diana Markosian'ın Ermeni olması nedeniyle Bakü'de Haydar Aliyev Uluslararası Havalimanı'na Azerbaycan sınır yetkilileri tarafından giriş yapması reddedildi.[9]
  • Nisan 2011'de, İsveç TV haber ekibi tutuklandı ve muhalif protestocuların gösterisini gösterdikleri için havaalanına geri gönderildi.[10]
  • Azerbaycan'ın İtalya Büyükelçiliği, Ermeni işgali altındaki Dağlık Karabağ'ı ziyaret eden gazetecileri cezalandırmak için kullanmak üzere çevrim içi olarak içinde istenmeyen kişilerin bulunduğu bir kara liste yayınladı.[16]

Ayrıca holiganlık, uyuşturucu ve silah bulundurma, vatana ihanet ve vergi kaçakçılığı gibi yasal suçlar hükûmet tarafından düzenli olarak kendilerini eleştiren muhalifleri cezalandırmak için kullanılmaktadır.[3]

Siyasi müdahaleler

Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve partisi, 1998 resmî sansür yasağına rağmen medya ve bilgilerin çoğunu kontrol etmektedir. Siyasi partiler, medyayı kontrol etmek için çoğunlukla reklam yoluyla ekonomik baskıyı kullanırlar.[3]

  • Bir hafta süren tacizlerden sonra Gazetecilerin Özgürlük ve Güvenlik Enstitüsü (IRFS) ve Medya Hakları Enstitüsü Ağustos 2014'te ülkeden ayrılmaya zorlandılar. Aynı günlerde bağımsız medyayı destekleyen Uluslararası Araştırma ve Borsalar Kurulu da (IREX) ofisini kapatmak zorunda kaldı.[3]
  • Aralık 2014'te, Özgür Avrupa Radyosu ofisi, bir ceza davası sonrasında hükûmet tarafından kapatıldı. Özgür Avrupa Radyosu gazetecileri bireysel olarak hedef alındı, polis sorgulaması için evlerinden zorla alındılar.[3]

Eurovision 2012
Bakü, Azerbaycan'da bulunan Kristal Salon birçok tartışmanın konusu olmuştur.

57. kez gerçekleştirilen Eurovision Şarkı Yarışması, Azerbaycan adına yarışan Ell & Nikki'nin 2011 yarışmasını kazanmasının ardından 2012 yılında Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de düzenlenen yarışmadır. Ev sahibi Azerbaycan'ın Eurovision Şarkı Yarışması'na yaptığı büyük ölçekli yatırım, "ülkenin kötü demokrasi ve insan hakları sicili konusundaki şüpheleri azaltmak" için bir girişim olarak Batı medyasında tartışıldı.[17] Arap Baharı'ndan esinlenen 2011 Azerbaycan protestoları sırasında tutuklanan bir aktivist olan Elnur Mecidli, yarışma öncesinde ülkenin imajını yumuşatmak için serbest bırakıldı ancak birçok siyasi tutuklu kalmaya devam etti.[17] İnsan Hakları İzleme Örgütü, yarışma arifesinde "protestoculara şiddetli bir müdahalede bulunulduğunu" rapor etti, Uluslararası Af Örgütü ise yarışmaya kadar devam eden "muhalefetin, sivil toplum kuruluşlarının (STK), eleştirmen gazetecilerin ve aslında Aliyev rejimini eleştiren herkesin ifade özgürlüğünün sert bir baskı" altında tutulmasını kınadı.[18]

Dahası için şu sayfaya göz atın: 2012 Eurovision Şarkı Yarışması

Siber saldırılar

Son yıllarda hükûmet, internet üzerindeki kontrolünü ve internet aktivistleri ile blogculara olan tacizini arttırmıştır. Medya özgürlüğü grupları, hükûmetin gazetecilerin internet ve telefon iletişimini izlediği konusundaki özel endişelerini dile getirdiler.[3] Blog yazarı Elsevar Mursalli uyuşturucu bulundurduğu iddiasıyla hapsedildi ve ekim ayında tekrar serbest bırakıldı.

2013 yılında hükümet, güvenlik güçleri hakkında bir görüntü paylaşan web sitesini güvenlik gerekçesiyle engelledi. Aynı zamanda Azadliq ve Özgür Avrupa Radyosu siber saldırılar bildirdirmiştir.[3]

Ayrıca Bakınız

Kaynakça
  1. "Semi-annual Azerbaijan freedom report" (PDF). Rapor. 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020.
  2. "10 Most Censored Countries". Committee to Protect Journalists. 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020.
  3. "Hope quickly dashed". Reporters Without Borders. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020.
  4. "Azerbaijan". Reporters Without Borders. 1 Ekim 2004. 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020.
  5. "Azərbaycan mətbuat işçilərinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi tədbirləri haqqında". 27 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  6. "Azərbaycan mətbuat işçilərinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə dair əlavə tədbirlər haqqında". 27 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  7. "World Press Day: Measures taken to strengthen press freedom in Azerbaijan".
  8. "Between state control and self-censorship" (PDF). Rapor. Reporters Without Borders. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020.
  9. Committee to Protect Journalists (7 Haziran 2011). "Citing ethnicity, Azerbaijan bars photojournalist". Erişim tarihi: 15 Haziran 2020.
  10. "Press Watchdogs Criticize Azerbaijan for Photojournalist Ban". Asbarez. 8 Haziran 2011. 12 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  11. "OSCE Representative marks 10th anniversary of journalist's death in Azerbaijan, calls for end to impunity". 4 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  12. "The Protection of media freedom in Europe" (PDF). Council of Europe. 18 Haziran 2014. 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
  13. "OSCE Representative condemns killing of journalist in Azerbaijan, calls on President Aliyev to ensure safety of journalists and free media".
  14. "OSCE media freedom representative condemns assault on journalists in Azerbaijan". 30 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  15. "Mijatović calls on authorities in Azerbaijan to ensure safety of journalists and free speech advocates".
  16. "Azerbaijan-embassy-publishes-black-list-of-italian-journalists". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  17. "Eurovision does little to help human rights in Azerbaijan". The Guardian. 24 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  18. Antidze, Margarita. "Swedish Eurovision star strays into Azeri rights row". Reuters. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.