Arthur Wellesley

İlk askeri başarılarını Hindistan'da ve İspanya'daki Yarımada Savaşı'nda (1808-1814) kazanmış ve Napolyon'un Waterloo Savaşı'nda kesin yenilgiye uğratılmasında belirleyici rol oynamıştır (1815).[1][2]

Mornington 1. kontu Garret Wesley'nin beşinci oğluydu. Eton'da ve Angers'deki askeri akademide öğrenim gördü. 1787'de orduya katıldı ve hızla yükselerek İrlanda kral vekilinin yaverliğine atandı.[3] Daha sonra İrlanda Avam Kamarası'na girdi. 1796'da, Hindistan'a gönderildi. IV. Mysore Savaşı'nda (1799) tümen komutanı olarak deneyim kazandı. II. Maratha Savaşı (1803-1805) arasında Assaye ve Argaon'da önemli zaferler elde etti. Sindhia ailesini ve Berar racasını barışa zorladı. Bu başarılarından dolayo sir unvanı aldı (1804). Hindistan'dan döndükten sonra Kopenhag'a karşı düzenlenen bir seferde (1807) görev aldı ve Kioge'de Danimarka birliklerini yenilgiye uğrattı. 1808'de başlayan Yarımada Savaşı'na katılmak üzere küçük bir kuvvetle gittiği Portekiz'de Lizbon yakınlarında General A. Junot'yu yenilgiye uğrattı. Ertesi yıl bir kez daha Portekiz'e geçerek Fransızları bu ülkeden çıkardı. Başarısından dolayı Wellington vikontu unvanıyla ödüllendirildi. Madrid'e doğru ilerlediği Şubat 1812'de, kont unvanı aldı. Salamanca'da Mareşal Marmont'u yenerek Madrid'i ele geçirdi. Ekim 1812'de marki unvanını aldıktan sonra Vitoria'da Fransızları bozguna uğrattı. Harekât sona ermeden, sınırı aşarak Fransa'yı girdi. Yarımada Savaşı'nın son çarpışması Napolyon'un çekilme haberinin henüz ulaşmadığı Güney Fransa'da Nisan 1814'te yapıldı.[4]

1813'te mareşalliğe yükseltilmiş olan Wellington, ülkesine döndüğünde dük unvanıyla ödüllendirildi. Paris Antlaşması'nın (1814) imzalanmasının ardından Fransa'ya Briton büyükelçisi olarak atandı.Bir süre bu görevi yürüttükten sonra İngiltere adına Viyana Kongresi'ne (1814-1815) katılmak üzere Paris'ten ayrıldı.[5] Viyana'da bulunduğu sırada, Napolyon'un Elba'dan kaçtığı haberini aldı. Müttefiklerin Napolyon'a karşı düzenledikleri yeni harekât çerçevesinde Mareşal von Blücher ile birlikte Belçika üzerinden Fransa'ya karşı harekete geçti. Kısa sürede zaferle sonuçlanan harekâtın getirdiği saygınlıkla Avrupa'nın önde gelen kişilikleri arasına girdi. Müttefikler tarafından oybirliğiyle Fransa'nın kuzeyindeki işgal ordusunun komutanlığına seçildi ve üç yıl bu görevde kaldı. İngiltere dışişleri bakanı Lord Castlereagh'ın da yardımıyla Fransa'nın Yüz Gün'den sonra parçalanmasını önledi.

Wellington İngiltere'nin siyasi karışıklıklar içinde olduğu 1828'de başbakan oldu. Ama Katoliklere özgürlük tanınmasını öngören yasa tasarısını benimsemesi ve seçim reformuna karşı çıkması yüzünden 1830'da hükûmeti düştü. Öldükten sonra Saint Paul Katedrali'nde Lord Nelson'un yanına gömüldü.

• Adkin, Mark (2001). The Waterloo Companion: The Complete Guide to History's Most Famous Land Battle. Aurum Press. ISBN 978-1-85410-764-0.
• Barbero, Alessandro (2005). The Battle: A New History Of Waterloo. Walker & Company. ISBN 978-0-8027-1453-4.
• Bowring, Lewin B. (1974). Haidar Ali and Tipu Sultan, And The Struggle with the Musalman Powers of the South. Delli: Idarah-I Adabiyat-I. ISBN 978-81-206-1299-0. 17 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
• Cawthorne, Chris (2015). The Origin and Numismatics of the British Waterloo Medal Orders & Medals Research Society Journal, June 2015. Volume 54, number 2. ISSN 1474-3353.

• Brett-James, Antony, (Ed.) (1961). Wellington at War 1794–1815. New York: St. Martin's Press.
• Bryant, Arthur (1972). The Great Duke: Or, The Invincible General. Morrow. OCLC 410380.
• Coates, Berwick (2003). Wellington's Charge: A Portrait of the Duke's England. London: Robson Books. ISBN 978-1-86105-653-5.
• Davies, Huw (2012). Wellington's War: The Making of a Military Genius. Yale University Press. ISBN 978-0-300-16417-6.