Armutalan, Marmaris

Marmaris Şeriye Sicili Defterlerine göre doğrudan doğruya Marmaris Kazası'nın Merkez Nahiyesi'ne bağlı ufak bir köy olan Armutalanı'nın nüfusu, 1302 H/1885 M tarihli Aydın Vilayet Salnamesi'ne göre 62 hanede 385 kişidir. Bu sayı 1965 yılında 724'ü, 1970'te 964'ü, 1980'de 1.381'i, 1985'te 2042'i, 1990'da 4.727'yi bulmuş, beldede 1997 yılında belediye örgütünün kurulması ile birlikte nüfus büyük oranlarda artmıştır.

Tarihi kayıtlara göre, Merkez Mahallesi'ndeki eski yerleşim dokusu içinde yaşayan nüfusun tarımla, balıkçılıkla ve ormancılıkla uğraştığı, kentte turizm etkinliklerinin artması ile birlikte önce açtığı pansiyon ve apart otellerle daha sonra da yıldızlı otellerle "turizmci" olmaya başladığı bilinmektedir.

Yerleşim alanının denize yaklaşan güney ve güneydoğu kesimleri alüvyol bir düzlük olmakla birlikte Şirinyer ve Camiavlu mahallelerinin tümü ile Sinan Mahallesi’nin batı kesimleri yer yer 300 – 350 m yüksekliklere ulaşan dalgalı bir arazi yapısına sahiptir.

Belediye sınırları içindeki başlıca yükseklikler şu şekilde sıralanabilir: Kızılağaç Tepesi (342 m), Soğukbelen Tepesi (325 m), Ketencik Tepesi (294 m), Çağıl Tepe (289 m), Yörük Tepesi (256 m), Zeytin Tepesi (237 m), Topkonan Tepesi (81 m).

Armutalan yerleşim alanında toplam 11 adet dere bulunmaktadır: Deşderen Deresi – 1.617 m, Biber Deresi – 1.399 m, Bakla Deresi – 852 m, Sinam Deresi – 2.265 m (Ketenci Otel’in yanından denize ulaşır.), Hacı Osman Deresi – 1.971 m, Kuru Dere – 430 m, Kuru Dere – 472 m, Sarı Mehmet Deresi – 510 m, Söğütlü Deresi – 678 m, Kuru Dere – 511 m, İncirli Dere.

Yerleşim alanı içinde üç adet doğal su kaynağı (Soğucak Çeşmesi, Kavakdibi Çeşmesi ve Mehmet Balcı Sokak’taki Jandarma Çeşmesi) olup bunlardan sadece Soğucak Çeşmesi'nin suyu içilebilir.

Marmaris Körfezi’ne dökülen bu dereler basit rejimli ve geçici; yani, mevsimlik akıma sahip akarsulardır. Yağışlı mevsimlerde ve özellikle de kış aylarında akış gösterirler. Uzun süren kuraklık nedeniyle kullanımları sınırlıdır. Çoğu zaman cılız akan bu dereler, çevreden aşındırıp getirdikleri materyali ve yataklarına dökülen molozları taşıyamayacak kadar güçsüz ve düşük bir akıma sahiptirler. Bu akarsuların yukarılardan akarak geldikleri düzlükteki yatakları sığdır ve mecralarında akarak Marmaris Körfezi’ne dökülürler. Suların yatakları kum, çakıl ve iri bloklarla doludur.

Armut ağacı

Çam ormanları

Armutalan ve çevresi Akdeniz bitki topluluğu türlerini içermektedir. Yerleşimin ve yakın çevresinin iklim ve toprak koşullarına göre şekillenen doğal bitki örtüsü çok çeşitli ve zengin bir flora oluşturur. Kış aylarında aşırı düşük sıcaklık ve kuraklık olmaması bitkilerin gelişimi için elverişlidir. Yaz kuraklığı çok belirgin olduğundan kurakçıl (kserofit) formasyonlar gelişmiştir. Bunlara “maki formasyonu” denir. Yüksek dağlık alanlarda ise iğne yapraklı ormanlar bulunmaktadır. Dağların kuzeye bakan yamaçlarında, Karadeniz’e özgü nemcil (higrofit) ağaç türleri ile kıyı şeridinde nemli tropikal kuşağın bazı türleri görülmektedir. Ormanlık alanlar genellikle kızılçam (Pinus brutia) ormanları ile örtülüdür

Yerleşim alanı ve çevresinde kızılçam (Pinus brutia), fıstık çamı (P. Pinea), ardıç (Juniperus sp.), sedir (Cedrus libani), meşe (Quercus sp.), çınar (Platanus orientalis), kavak (Populus sp.- alba nigra), söğüt (Salix sp.), servi (Cupressus sempervirens), karaağaç (Ulmus sp.), sığla (Liquidamber orientalis), zeytin (Olea europea), okaliptüs (Eucalyptus cameldulensis), keçiboynuzu (Ceratonia ciliqua), tespih ağacı (Strax officinalis), mersin (Myrtus communis), defne (Laurus nobilis), zakkum (Nerium oleander), erguvan (Celtis ciliquastrum), çitlembik (Pistacia terebinthus), sandal (Arbutus unedo), kocayemiş (Arbutus andrachne), karaçalı (Paliurus spinachristi), hayıt (Vitex agnus-castus) ağaç türleri yaygındır.

7 Haziran 1987 tarihinde kurulan Armutalan Belediyesi, 1.421,08 hektarlık bir alanda TUİK’in 2012 yılı ADNKS verilerine göre 8.693’ü kadın, 9.331’i erkek olmak üzere toplam 18.024’lük bir nüfusu barındırmaktadır.

1965'li yıllarda 724 nüfuslu bir köy yerleşimi olan Armutalan, özellikle belediye örgütünün oluşturulmasını izleyen 1987 yılından sonra büyük oranda bir gelişme göstererek Marmaris yerleşiminin aşağı yukarı yarısı tutarında bir nüfusa ulaşmıştır.

Armutalan beldesi, 2012 yılı ADNKY verilerine göre barındırdığı nüfus itibarıyla Türkiye’deki yerleşim yerleri arasında 284 ncü, belde yerleşimleri arasında da 7 nci sırada bulunmaktadır.

Türkiye genelindeki nüfus artış hızı, 2009 yılı ADNKS verilerine göre Binde 14,5 olduğu halde bu verinin Marmaris ve Armutalan'ı da kapsayan Muğla ili rakamı, Türkiye ortalamasının bir katından fazlasıyla, Binde 32,4 olarak ortaya çıkmaktadır.

2004 yılında DPT tarafından düzenlenen “İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması”na göre içinde Armutalan'ın da bulunduğu Marmaris ilçesi, okur-yazar oranı açısından tüm ilçeler arasında % 96,92 oranı ile toplam 872 ilçe arasında 1 nci sırada bulunmaktadır.

Okur-yazarlık oranı, 2008 ve 2009 yılı ADNKS verilerine göre sırasıyla % 91,42 ve % 90,23 olup; oranın bu şekilde düşmesinin en önemli nedeni, 2008 yılında % 7,19, 2008 yılında da % 8,17 olan “Bilinmeyen” kategorisinin varlığıdır.

2009 yılı ADNKS verilerine göre Türkiye’nin ortalama nüfus yoğunluğu 94 kişi olduğu halde Muğla ili’nin nüfus yoğunluğu 2008 yılı ADNKS verilerine göre 62 kişi/km², Marmaris’te de 88,7 kişi/km², Armutalan belediye sınırları içinde 1.089,2 kişi/km²’dir.

Armut Cafe

Havadan Armutalan

Armutalan beldesinin de içinde bulunduğu Marmaris ilçesi, DPT tarafından 1996 ve 2004 yıllarında düzenlenen iki ayrı “İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Seviyelerine Göre Sıralanması Araştırması”nda, sosyo-ekonomik ölçekte en gelişmiş yerleşimler arasında sırasıyla 14 ncü ve 22 nci sıraları işgal etmiştir.

1996 yılı itibarıyla 2. Derecede Gelişmiş İl grubunda bulunan Muğla ili ve ilçelerinin 1996 yılında 858, 2004 yılında da 872 ilçe içindeki konumunu gösteren sıralama listesinin incelenmesinden de anlaşılacağı üzere, Türk turizminin önemli uluslararası merkezleri olan Bodrum ve Marmaris gibi ilçeler listenin ön sıralarını işgal etmekle birlikte; aradan geçen 8 yıl sonunda sahip oldukları konumu koruyamadıkları anlaşılmıştır. Ortaca, Dalaman, Fethiye, Ula ve Kavaklıdere gibi ilçeler 1996 yılına göre daha üst sıralara tırmanmakla birlikte; Bodrum, Marmaris, Muğla Merkez, Datça[1], Milas ve Yatağan gibi önemli merkezlerin daha alt sıralara inmesi, üzerinde düşünülmesi gereken önemli gelişmelerdir.

Armutalan beldesinde bulunan 3'ü resmi, 1'i özel olan 4 ilköğretim okulunda (Evrenpaşa İlköğretim Okulu, Şehit Ahmet Benler İlköğretim Okulu, Kenan Evren İlköğretim Okulu, Özel Marmaris Ufuk İlköğretim Okulu) 2008-2009 öğretim yılı itibarıyla 2.727 adet öğrenci okumakta olup öğretmen başına düşen öğrenci sayısı 18'dir. (Türkiye ortalaması 23'dür)

2010 yılında Armutalan Belediyesi tarafından yaptırılan modern binasına geçen Armutalan Sağlık Ocağı'nda 2 pratisyen hekim, 7 hemşire, 8 ebe, 1 sağlık memuru görev yapmakta olup; ayakta tedavi ve başvuru sayısı 2009 yılı verilerine göre 27.310'dur.

2006 tarihli Armutalan Turizm Geliştirme Odaklı Kentsel İyileştirme Stratejik Planı verilerine göre kentsel alanın % 28,61'i konut, % 2,20 ticaret, % 8,19'u turistik tesis, % 2,55'i çalışma, % 29,70'i yollara, % 6,51 yeşil alanlara ait olup geriye kalan % 22,23'ü yapılaşmamıştır.

396,12 hektar büyüklüğündeki planlı kentsel alanın % 77,77’sini oluşturan 308 hektarı yerleşim alanıdır

Belediye sınırları içindeki çok küçük alanlarda ekmeklik buğday, yonca, fiğ, yağlık zeytin, mandalina ve sebze tarımı yapılmakla birlikte ülkemizin önemli bir bal üretim merkezi olan Armutalan'da 2008-2009 dönemi verilerine göre 4.555 adet modern kovandan toplam 91,1 ton bal elde edilmektedir.

Armutalan sahil

Belde ekonomisinin belkemiğini oluşturan ve Merkez, Sinan ve Şirinyer mahallelerinde yoğunlaşan turistik konaklama tesislerinin sayısı, 2006 yılı verilerine göre 72'si apart otel, 32'si belediye belgeli otel, 5'i de Bakanlık belgeli otel olmak üzere toplam 109'dur. Bu tesislerin barındırdığı oda sayısı 5.695, yatak sayısı da 13.216'dır.

Önceleri Marmaris Belediyesi sınırları içinde bulunan yerleşim, 7 Haziran 1987 tarihinde belediye örgütünün kurulmasıyla kendi yerel örgütüne kavuşmuştur.

Beldenin ilk belediye başkanı İsmet ÇAKIROĞLU (07.06.1987-28.03.2004) olup; bu görev 28.03.2004 tarihinden bu yana, iki dönem üst üste seçilen Muhammet ÜNLÜ (CHP) yürütülmektedir.

2009 tarihli son yerel seçimlerde partilerin belediye başkanlığı için aldıkları oyların miktar ve oranı şu şekildedir:

CHP % 48,98 ; AKP % 36,85 ; MHP % 5,17 ; DSP % 4,65 ; DP % 4,16 ; SP % 0,19.

Belediye Meclisinin toplam 11 üyesinin 7 üyesi (Z.Lale TURHAN, Ümit GÜLER, M.Zeki DANIŞMAN, İsmail Nejat ÖZBOZDAĞ, Mehmet İŞLER, Hüsnü BAYSAL, Haluk ÇİFTÇİ) CHP'li, 4 üyesi (Ahmet Turan ŞAHİN, Mustafa CAN, Dr. Ömer ÇİÇEK, Mümtaz KÜÇÜKKASAP) AKP'lidir.

2007 ve 2008 yıllarında Marmaris ve Armutalan Belediyelerinin Jemjucina ile birlikte gerçekleştirdikleri İncilerin Dansı Uluslararası Çocuk Festivali, 2008 yılında yapılan protokol ile 2009 yılından itibaren Armutalan Belediyesi tarafından yapılmaya başlanmıştır. Bu kapsamda 2010 yılı Armutalan Uluslararası İncilerin Dansı Çocuk Festivali, 6 ülkeden toplam 40 grubun katılımı ile 10-15 Haziran 2010 tarihleri arasında yapılacaktır.

Armutalan Belediyesi temel altyapı hizmetlerinin bölge bütününde yürütülmesi amacıyla oluşturulan Marmaris Çevre Koruma Altyapı Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği- MARİÇ BELBİR (ATAK) ile Marmaris ve Çevresi Turizm Alanı Altyapı Hizmet Birliği (MARTAB) üyesidir.

1. Balchik - Bulgaristan

2. Bran - Romanya

3. Mangalia - Romanya

4. Tilos / Rodos - Yunanistan

Wikimedia Commons'ta Armutalan ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Marmaris Kaymakamlığı2 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Armutalan Belediyesi
• YerelNet Yerel Yönetimler Portali13 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.