Afrin

Afrin, (Arapça: عفرين, Kürtçe: Efrîn, Süryanice: ܥܦܪܝܢ‎)  Suriye'nin kuzey batısında, Halep iline bağlı ilçe. İlçenin toplam nüfusu 500.000'dir. İlçenin merkezi olan Afrîn kentinin nüfusu 2004 sayımına göre 36.562[1] nahiyesinin toplam nüfusu ise 172.095 kişi idi.[1]

Başlığın diğer anlamları için Afrin (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Afrin
عفرين
Efrîn/Afrîn
Şehir

Afrin beldesinin Halep ili sınırları içerisindeki konumu
Afrin
Afrîn'in Suriye'deki konumu
Ülke Suriye
İl Halep
İlçe Afrin
Nahiye Afrin Nahiyesi
Rakım 270 m (890 ft)
Nüfus
 • Şehir 36,562 [1]
 • Metropol
 172,095[1][2]
Zaman dilimi UTC+02.00 (DAZD)
 • Yaz (YSU) UTC+03.00 (EEST)

Suriye İç Savaşı sırasında, 2012 yazında Suriye hükûmeti bölgeden çekildi ve ardından yönetim PYD'nin eline geçti.[3] Ocak 2014'te PYD tarafından tek taraflı olarak ilan edilen Rojava Anayasası'na göre, de facto statüdeki üç kantondan biri hâline geldi Afrin Kantonu'nun idari merkezi oldu.[4]

20 Ocak 2018 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri, Türkiye destekli Özgür Suriye Ordusu'nun desteği ile ilçedeki PYD ve YPG'ye karşı Zeytin Dalı Harekâtı adlı askeri bir operasyon başlattı. Harekâtın 58. gününe denk gelen 18 Mart 2018'de ele geçirildi.

Tarih

Afrin kasabasının yaklaşık 8 km güneyinde, Geç Hititler döneminden kalan Ain Dara Tapınağı yerleşiminin kalıntıları bulunmaktadır. Yine kentin kuzeybatısında, M.Ö. 9. yy ya da 8. yüzyıldan kalma, Luvi dilinde yazıt bulunmuştur. Yazıtın tamamına yakını tahrip olmuş, sadece sağ ön yüzündeki Teşup Tanrısı kabartması ve sol arkada yazılı birkaç kelime günümüze ulaşabilmeyi başarmıştır.[5]

Eski Çağlarda Ahameniş İmparatorluğu, Seleukos İmparatorluğu gibi antik devletlerin yönetiminde kalan bu bölge, Üçüncü Mithridatis Savaşı'ndan ardından Roma Cumhuriyeti'ne bağlandı ve Suriye eyaletinin bir parçası oldu. Roma'nın ikiye bölünmesinin ardından Bizans İmparatorluğu'na bağlanmış ve 637 yılında Müslümanların Levant'ı fethine kadar Bizans'a bağlı kalmıştır. Tarih boyunca Emevîler, Antakya Prensliği, Memlûk Sultanlığı gibi devletlerin hakimiyetinde kalmış, Mercidabık Muharebesi'nden sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun Halep Vilayetinin parçası olmuştur.

Modern dönem

Afrin'in günümüzdeki yerleşimi, ilk olarak 19. yüzyılda bir pazar yeri olarak kurulmasıyla başladı. 1929 yılında kasabada daimi olarak ikâmet edenlerin sayısı 800'dü, 1968'e gelindiğinde Afrin nüfusu 7 bine yükseldi.

Suriye-Türkiye sınırının 1923'te kesin olarak belirlenmesiyle birlikte Afrin, Fransa Suriye Mandası yönetimi altında, Suriye'nin Halep ilinin ilçesi hâline getirildi.

Olaylar

21 Mart 1986'da üç kişinin Suriye polisi tarafından öldürüldüğü bir olayın ardından, Afrin'de isyan çıktı. 1999'da PKK lideri Abdullah Öcalan'ın tutuklanması, Kürt protestocular ile polis arasında yeni çatışmaları tetikledi.

2011 baharında başlayan Suriye İç Savaşı ilk başlarda Afrin'e sıçramadı, ancak 2012 yazında Suriye hükûmeti, memurlarını ve askerlerini ilçe genelinden çekti ve ardından yönetim PYD'nin eline geçti.

Ağustos 2013'te Minniğ Askeri Hava Üssü Kuşatması'nın rejim güçleri alehine sonuçlanmasının ardından, isyancıların takibinden kurtulmak isteyen Suriyeli askerler, YPG kontrolündeki Afrin'e sığındı ve beraberlerinde getirdikleri birkaç tank ile çok sayıda ağır silaha ve zırhlı araçlara YPG el koydu.[6][7]

Savaşlar
Ana madde: Zeytin Dalı Harekâtı

Kobani Kuşatması IŞİD alehine, YPG lehine sonuçlanınca, Ocak 2014'te PYD, tek taraflı olarak Rojava Anayasası'nı ilan etti ve Suriye Kürtleri'nin yoğun olarak yaşadığı 3 bölgede; Afrin, Kobane ve Haseke bölgelerinde de facto olarak özerklik ilan etti. Böylelikle Afrin kenti, Afrin Kantonu'nun idari merkezi oldu.[4]

PYD zamanla bu 3 kanton arasındaki bölgeleri ele geçirmek ve kantonlar arası coğrafi bütünlük sağlamak için hakarete geçti. Bu doğrultuda Şubat 2016'da Afrin'den harekete geçen YPG güçleri, Minniğ Askeri Hava Üssü'nü ele geçirdi ve Azez kasabasına yöneldi.[8] Tam karşı yönden ise, Haziran 2016'da Menbic Taarruzu başlatıldı. Bu politika, Türkiye tarafından ‘terör koridoru’[9] veya medya tarafından ‘Kürt koridoru’[10][11][12][13][14][15] şeklinde tanımlandı. Ve Türkiye, Ağustos 2016'da ÖSO öncülüğünde Fırat Kalkanı Harekâtı'nı başlatarak Cerablus ve El-Bab bölgelerinin YPG tarafından ele geçirilmesini önledi.

Fırat Kalkanı Harekâtı 29 Mart 2017'de sona erdi. Ancak birkaç gün sonra Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fırat Kalkanı'nın devamının yeni isimlerle geleceğini duyurdu.[16] Aradan geçen 9 ayın ardından, 20 Ocak 2018'de Afrin'deki PYD ve YPG yönetimine son vermek amacıyla Zeytin Dalı Harekâtı adlı askerî harekât başlatıldı. 18 Mart 2018'de Türk Silahlı Kuvvetleri ve Türkiye destekli Özgür Suriye Ordusu tarafından ilçe merkezi kontrol altına alındı.[17]

Uluslararası Af Örgütü, 2 Ağustos 2018'de yayınladığı yazıda Türkiye'nin desteklediği ÖSO milislerinin ağır insan hakları ihlallerinde bulunduğunu belirtmiş ve Türkiye'yi yaşananlara seyirci kalmakla suçlanmıştır. 32 kişiyle yapılan görüşmelere dayanan rapora göre ÖSO milisleri keyfi gözaltılara, işkenceye, yerel halkı zorla yerinden etmeye, adam kaçırmalara, mülke el koymalara ve yağmalamalara karışmıştır. Af Örgütü, Türkiye'ye bu ihlalleri durdurması çağrısında bulunmuştur. Yine aynı raporda YPG'nin yolları kapatarak sivillerin geçişini engellediği, Esad güçlerinin ise yerinden edilen kişileri zorla harap hâldeki yerleşim birimlerinde tuttuğu ve oradan çıkışına izin vermediği belirtilmiştir.[18]

Etimoloji

Asi Nehri ve bu nehre akan Afrin Çayı, Selefkos İmparatorluğu döneminde Oinoparas olarak biliniyordu. Günümüzde Batı medeniyetinde Orontes olarak bilinen bu nehrin ismi, Roma döneminde Ufrenus şeklinde telâffuz edildi. Emeviler ve Abbasiler döneminde ise Ifrin şekline dönüştü. Afrin kentinin isminin de buradan geldiği düşünülmektedir.

Nüfus

2004 tarihli nüfus sayımına göre Afrin kent nüfusu 64 bin 758 kişi; kırsal nüfusla beraber ilçe genelinde toplamda 172 bin 95 kişi yaşamaktaydı. Erkekler arası okuma-yazma oranı %73, kadınlar arası okuma-yazma oranı ise %61'dir. Erkekler arası işsizlik %6,5, kadınlar arasında ise %11,6'dır.[19] Geçmişte Afrin ve çevresinde 200 bine yakın bir nüfus bulunuyordu fakat Suriye İç Savaşı nedeniyle yaşanan göçler ile bu sayı 500.000'e ulaştı. Zeytin Dalı Harekâtından önce Afrin nüfusunun büyük bir kısmı Kürt iken harekâttan sonra gerek göçlerden, gerek yönetimin uyguladığı politikalardan dolayı Kürt nüfusunda büyük düşüş yaşanmıştır.[20]. Günümüzde nüfusun yarısını Araplar, yarıya yakınını Kürtler ve kalanını ise Türkmenler oluşturmaktadır.[2]

Coğrafya

Kentin ortasından Afrin Çayı geçmektedir.

Ekonomi

Zeytin ağacı Afrin'in sembolüdür ve zeytin için önemli bir üretim merkezidir. Zeytinyağı [21] ve tekstil [22] ve Halep sabunu kentin yerel sanayilerinden bazılarıdır.

Eğitim

Ağustos 2015'te açılan Afrin Üniversitesi, eğitim hayatına başladı ancak kurumsal olarak tescilli değildir.[23] Okul bünyesinde edebiyat, iktisat, işletme, tıp, çeşitli mühendislik dalları, müzik, tiyatro, işletme ve Kürt dili ve edebiyatı enstitüleri bulunmaktadır.[24]

Kaynakça
  1. "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2018.
  2. "Afrin nerede, neden önemli?". NTV.com.tr. 18 Ocak 2018. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018.
  3. "Esad yönetimi ve Kürtler birbirine nasıl bakıyor?". BBC Türkçe. 12 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2014.
  4. "Suriyeli Kürtler özerklik ilan etti". Al Jazeera Türk.
  5. Hawkins, John David (2000). Inscriptions of the Iron Age, Part 2: Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions (İngilizce). Berlin: de Gruyter. s. 386. ISBN 9783110108644. 11 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2018.
  6. "Esad'ın tankları PYD'ye sığındı". Hürriyet. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2013.
  7. "PYD'nin eline geçen Esad'ın tankları Afrin'e ulaştı". Hürriyet. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2013.
  8. "YPG kritik Miniğ Hava Üssü'nü ele geçirdi, Azez'e yöneldi". Hürriyet. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2016.
  9. "Başbakan Yardımcısı Bozdağ: Terör koridoru oluşturma gayreti var". Anadolu Ajansı. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2017.
  10. "Fehim Taştekin: Cerablus operasyonunun beş nedeni var". BBC Türkçe. 13 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2016.
  11. "'Akdeniz'e Kürt koridoru kırılacak'". Hürriyet. Erişim tarihi: 21 Ocak 2018.
  12. "Amerika Güneyde Akdeniz'e açılan bir Kürt koridoru mu kuruyor?". Radikal. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2015.
  13. "John Bass'tan 'Kürt koridoru' açıklaması". Türkiye gazetesi. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2017.
  14. "'Kürt koridoru'na 'en az dört cep'ten müdahale..." Serbestiyet. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2017.
  15. "Kürt koridoruna operasyon hazırlığı". Karar. 26 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2017.
  16. "Cumhurbaşkanı Erdoğan: Fırat Kalkanı'nın devamı yeni isimlerle gelecek". HaberTürk. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2017.
  17. "TSK ve ÖSO Afrin merkezinde". Anadolu Ajansı. 18 Mart 2018. Erişim tarihi: 18 Mart 2018.
  18. "Suriye: Türkiye, müttefikleri ve kendi silahlı güçleri tarafından Afrin'de gerçekleştirilen ağır ihlalleri durdurmalıdır". Uluslararası Af Örgütü. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2018.
  19. "Syrian Arab Republic - Population Statiscs". İnsani Veri Değişimi. 3 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2018 2004. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  20. "Suriye'nin kuzeyindeki demografik yapı son 100 yılda nasıl değişti?". BBC News Türkçe. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020.
  21. "Afrin kim için, neden önemli?". BBC. 4 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2017.
  22. "Efrîn kendi ürünlerini imal ediyor: 'Made in Efrîn'". 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2017.
  23. "Suriye'nin ilk Kürt üniversitesi tartışmalara neden oluyor". Al-Monitor Türkçe. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2016.
  24. "Efrin'de üniversite öğrencilerinin sınavları başladı". 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2017.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.