Aegates Adaları Deniz Muharebesi

Muharebe öncesi yıllar, Birinci Pön Savaşı yılları olmasına karşın görece sakindi. Roma Cumhuriyeti'nin bu yıllarda bir savaş filosu yoktu. Mevcut savaş gemilerinin büyük bir kısmını, son deniz muharebesinde (Drepana Deniz Muharebesi) ve daha sonraki fırtınalarda kaybetmişti.[3] Son yedi yıl içinde, esas olarak mali yetersizlik yüzünden yeni bir donanma inşa etmeye girişmemişti.[3]

Ancak Kartaca'nın bu durumdan sağladığı avantaj sınırlı olmuştur. Sicilya'da görevlendirilen Kartacalı General Hamilcar Barca'nın adadaki durumunu, vur kaç taktikleriyle ağır adımlarla da olsa güçlendirmesi, Roma Cumhuriyeti'nin deniz üstünlüğünü yeniden ele geçirmek üzere bir donanma inşa etme kararı almasında etkili olmuştur.

Bu yönde karar alınmasına karşın 20 yıllık savaş sonunda Roma Cumhuriyeti'nin mali durumu zayıflamıştı ve hazine neredeyse boştu. Ancak bu mali darboğaz, Romalı varlıklı vatandaşlar tarafından aşılacaktır. Gruplaşarak ya da tek tek, her biri bir savaş gemisinin imalat maliyetini karşılamayı üstlendi. Roma Senatosu, savaş kazanıldığında bu harcamaları geri ödeyecekti.[3]

Sonuçta 200 kadar savaş gemisi, Roma Cumhuriyeti bütçesine ek bir yük getirmeksizin inşa edildi ve donatıldı. Bu şekilde oluşturulan yeni Roma Donanması MÖ 242 yılında tamamlanmıştır. Filo, Gaius Lutatius Catulus ve yardımcısı olarak Quintus Valerius Falto komutasına emanet edildi.

Geçmişte uğranılan yenilgiler paha biçilmez deneyimler sağlamıştı. Corvusun artık kullanılmaması da gemilerin sert deniz şartlarına daha dayanıklı olmasını sağlamıştır. Öte yandan Catulus ve Falto, güvenli sulardan ayrılmadan önce mürettebatı çeşitli manevra ve tatbikatlarla eğitmişlerdir. Sonuç, muharebe yeteneği oldukça geliştirilmiş bir filoydu.

Bu arada Kartaca da savaş hazırlıklarını bırakmış değildir. Yaklaşık 250 savaş gemisinden oluşan bir Kartaca filosu, Agrigentum Muharebesi ve Ecnomus Burnu Deniz Muharebesi mağlup komutanı Hanno idaresinde, muhtemelen eksik kadrolu olmakla birlikte Akdeniz'e açılmıştı.

Catulus, Sicilya'daki iki limanı Lilybaeum (günümüzde Marsala) ve Drepana'yı yeniden kuşattı ve ablukaya alarak Kartaca ile bağlantılarını kesti. Burada amaç, Sicilya'daki Kartaca kuvvetlerinin komutanı Hamilcar Barca'nın ikmal ve iletişim hattını kesmek olarak görünmektedir. Konsül Catulus, yılın kalan bölümünde durumunu değiştirmeyerek Kartaca'nın tepkisini beklemiştir. Roma Senatosu, M.Ö. 241 yılı için kendisin Promagistra yetkisi vermiştir.

Kartaca Filosu, ablukanın bir sonraki yılı MÖ 241'de ablukayı yarmak için bölgeye geldi. Hanno, Aegates Adaları civarında, Lilybaeum yönünde yelken açmasını sağlayacak uygun bir rüzgâr için bekleme önerisinde bulunmuştur. Ancak Kartaca Filosu Roma devriye gemileri tarafından saptandı ve Konsül Catulus Kartaca gemilerini karşılamak üzere ablukayı kaldırdı.

Hanno'nun beklediği rüzgâr 10 Mart sabahı görüldü ve Kartaca Filosu derhal yelken açtı. Bu aşamada Catulus, rüzgâra karşı taarruza geçmenin riskiyle, Hanno'nun Sicilya'ya ulaşması ve Hamilcar Barca ile Lilybaeum'u desteklemesi riski arasında bir seçim yapmak durumundadır. Koşulların elverişli olmamasına karşın Kartaca Filosu'nun üzerine gitmeye karar vererek filosuna savaş hazırlıklarına başlamaları emri vermiştir. Sert deniz koşullarında daha uygun biçimde manevra yapabilmek için direkleri, yelkenleri ve diğer gereksiz bulduğu donanımı sahile bıraktılar. Catulus, daha önceki bir çatışmada aldığı yaralar nedeniyle muharebeye katılamadı. Bu nedenle muharebeye yardımcısı Falto komuta etmiştir.

Muharebede Roma gemileri, fazlasıyla hafiflemiş olduklarından üstün manevra yeteneklerinden yararlandılar. Kartaca gemileri ise yüklenmiş oldukları donanım nedeniyle manevralar sırasında çok daha ağırdılar. Ayrıca Kartacalı mürettebat, alelacele ve zorla askere alınmışlardı ve yeterli askeri eğitimleri yoktu. Roma gemileri hızlı manevralarla Kartaca gemilerini mahmuzladı ve kısa sürede üstünlüğü ele geçirdi. Kartaca Filosu'nun kabaca yarısı ya imha edildi ya da ele geçirildi. Bu sırada rüzgâr aniden yön değiştirdi. Yelken ve direklerini bırakmış olan Roma savaş gemilerinin manevra düzeni bozuldu. Kartaca Filosu'nun diğer yarısı bu durumda yararlanarak çekilmeyi başarmıştır ve Roma gemileri aynı nedenle onları izleyemediler.

Kartaca Filosu karşısındaki kesin galibiyet ardından Catulus yeniden Lilybaeum'u kuşattı ve aldı. Tecrit olan Barca ve Sicilya'daki ordusu halen elde tutabildikleri birkaç direnek noktasına bölünmek zorunda kaldılar. Kartaca'nın yeni bir filo kurmak için yeterli kaynağı yoktu. Filo olmadan da kara birliklerini takviye edemezdi. Sonuçta yenilgiyi kabul etti[1] ve Birinci Pön Savaşı'na bir son vermek için Roma Cumhuriyeti ile bir antlaşma imzaladı.

Lutatius Catulus, zaferini kutlamak için Campus Martius'da Juturna için bir tapınak inşa ettirdi.

• Birinci Pön Savaşı
• Kartaca

• Nigel Bagnall, The Punic Wars: Rome, Carthage, and the Struggle for the Mediterranean - 1990 New York: St. Martin’s Press. ISBN 0312342144.
• J. F. Lazenby, The First Punic War: A military history - 1996 Stanford: Stanford University Press. ISBN 0804726744
• T. A. Dorey, D. R. Dudley, Rome Against Charthage - 1972 Garden City: Doubleday

• Polybius The Histories7 Haziran 2020 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi