İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimleri

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı, beş yılda bir Mart aynın son pazar günü yapılan yerel seçimlerle belirlenir.

Tanzimat Dönemi sırasında, 1855 yılında kurulan şehremanati Cumhuriyet'in İlanı'na kadar varlığını sürdürdü. 1923'ten 1957'e kadar ise vali ve belediye başkanlıkları birlikte yürütüldü. 1 Mart 1957'de valilik ile belediye başkanlığı ayrıldı, 11 Temmuz 1958'de Kemal Aygün İstanbul Belediye Meclisi tarafından belediye başkanlığına getirildi. 27 Mayıs Darbesi'nden (1960) sonra, 10 Haziran 1960 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile yeni seçimlere kadar belediye başkanlarının görevlerine son verilerek Belediye Kanunu'nun 94. maddesi gereğince atama yoluyla başkanlar getirilmesi kararlaştırıldı.

1961 Anayasası'yla gündeme gelen, tüm belediye başkanlarının seçimle belirlenmesi kuralı uyarınca 27 Temmuz 1963 tarihli yasa ile belediye organlarının seçimine ilişkin yeni düzenlemelere gidildi. Buna göre belediye başkanlarının seçiminde tek dereceli çoğunluk usulü getirildi ve seçimin vali ya da cumhurbaşkanınca onaylanmasına son verildi. Belediye meclislerinni seçiminde nispi temsil usulü kabul edildi.

17 Kasım 1963 tarihinde yapılan seçimleri kazanan Haşim İşcan İstanbul'un tek dereceli seçimle belirlenen ilk belediye başkanı oldu. 12 Eylül Darbesi'yle (1980) birlikte yaklaşık 3,5 yıl boyunca belediye başkanlarının atamayla belirlenmesinden sonra 8 Mart 1984'te Büyükşehir Belediye Kararnamesi kabul edildi. Aynı yılın 23 Mart'ında Büyükşehir Belediyesi Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yayımlandı ve İstanbul'da Ankara ve İzmir'le birlikte büyükşehir belediyeleri kuruldu. Bedrettin Dalan 25 Mart 1984 yerel seçimlerinde İstanbul'un ilk büyükşehir belediye başkanı olarak seçildi.

1963

Adalet Partisi'nden (AP) İstanbul Belediye Başkanlığı'na seçilen Nuri Eroğan, seçimlerden önce memuriyetten istifa etmediği gerekçesiyle Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) itirazıyla başkanlıktan düşürüldü. Yerine CHP adayı Haşim İşcan belediye başkanı oldu.

Aday Parti Oy %
Nuri EroğanAdalet Partisi
Haşim İşcanCumhuriyet Halk Partisi
Burhan ApaydınYeni Türkiye Partisi
Sadık AldoğanMillet Partisi
Mehmet Mümtaz TarhanCumhuriyetçi Köylü Millet Partisi
Orhan ArsalTürkiye İşçi Partisi
Bağımsız(lar)
Toplam

1968

Aday Parti Oy %
Fahri AtabeyAdalet Partisi
Orhan EyüboğluCumhuriyet Halk Partisi
Fehmi AtançGüven Partisi
Sabih AtlıMillet Partisi
Şinasi KayalıTürkiye İşçi Partisi
Abidin ÖzgünayBirlik Partisi
Sadrettin TosbiCumhuriyetçi Köylü Millet Partisi
Bağımsız(lar)
Toplam

1973

Aday Parti Oy %
Ahmet İsvanCumhuriyet Halk Partisi63,6 [1]
Fahri AtabeyAdalet Partisi
Nuri EroğanDemokratik Parti
Ahmet Rıfat TandoğanMillî Selamet Partisi
Milliyetçi Hareket Partisi
Millet Partisi
Bağımsız(lar)
Toplam

1977

Aday Parti Oy %
Aytekin KotilCumhuriyet Halk Partisi56,05 [1]
Aziz GümüşAdalet Partisi
Şevket KazanMillî Selamet Partisi
Saffet Rıza AlparMilliyetçi Hareket Partisi
Muzaffer SomayDemokratik Parti
Fehmi AtançCumhuriyetçi Güven Partisi
Dinçer DoğuTürkiye İşçi Partisi
Tektaş AğaoğluTürkiye Sosyalist İşçi Partisi
Yaşar AvcıSosyalist Devrim Partisi
Bağımsız(lar)
Toplam

1984

1984 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[2]

Aday Parti Oy %
Bedrettin DalanAnavatan Partisi939.19049,69
Korel GöymenSosyal Demokrasi Partisi496.72326,28
Niyazi YurtsevenHalkçı Parti181.1369,58
Hasan AksayRefah Partisi88.2494,67
Hüsamettin CindorukDoğru Yol Partisi88.0524,66
Erdoğan CelasunMilliyetçi Demokrasi Partisi87.9454,65
Bağımsız(lar)8.7050,46
Toplam1.890.000100,00

1989

1989 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[3]

Aday Parti Oy %
Nurettin SözenSosyaldemokrat Halkçı Parti818.75635,95
Bedrettin DalanAnavatan Partisi594.84526,12
Vural ArıkanDoğru Yol Partisi315.59113,86
Mukbil ZırtıloğluDemokratik Sol Parti278.29412,22
Bahri ZenginRefah Partisi238.74510,48
Milliyetçi Çalışma Partisi22.2780,98
Islahatçı Demokrasi Partisi7.2410,32
Bağımsız(lar)1.6140,07
Toplam2.277.364100,00

1994

1994 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[4]

Aday Parti Oy %
Recep Tayyip ErdoğanRefah Partisi973.70425,19
İlhan KesiciAnavatan Partisi855.89722,14
Zülfü LivaneliSosyaldemokrat Halkçı Parti784.69320,30
Bedrettin DalanDoğru Yol Partisi597.46115,46
Necdet ÖzkanDemokratik Sol Parti478.61212,38
Ahmet Vefik AlpMilliyetçi Hareket Partisi72.1211,87
Ertuğrul GünayCumhuriyet Halk Partisi54.0281,40
Ahmet Hamdi TurgutBüyük Birlik Partisi13.6620,35
Ferit EdibaliMillet Partisi12.2940,32
Hasan Celal GüzelYeniden Doğuş Partisi7.9790,21
Arslan Başer KafaoğluSosyalist Birlik Partisi7.0750,18
Arslan Kılıçİşçi Partisi5.2150,13
Bağımsız(lar)2.3850,06
Toplam3.865.126100,00

1999

1999 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[5]

Aday Parti Oy %
Ali Müfit GürtunaFazilet Partisi1.202.05027,52
Ali Talip ÖzdemirAnavatan Partisi977.92022,38
Zekeriya TemizelDemokratik Sol Parti882.92320,21
Adnan PolatCumhuriyet Halk Partisi607.89513,91
Ahmet Vefik AlpMilliyetçi Hareket Partisi320.7347,34
Yalçın ÖzerDoğru Yol Partisi165.1143,78
Veli Haydar GüleçHalkın Demokrasi Partisi114.3392,62
Vicdan BaykaraÖzgürlük ve Dayanışma Partisi23.8640,55
Büyük Birlik Partisi23.0100,53
Liberal Demokrat Parti9.9950,23
Hayri GürkanBarış Partisi8.7540,20
Doğudan BayülgenDemokrat Türkiye Partisi7.2320,17
Emeğin Partisi5.7290,13
Ünal Erdoğanİşçi Partisi5.0720,12
Millet Partisi4.4620,10
Bağımsız(lar)3.8500,09
Sosyalist İktidar Partisi2.8640.07
Yeniden Doğuş Partisi2.8490,07
Toplam4.368.656100,00

2004

2004 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[6]

Aday Parti Oy %
Kadir TopbaşAdalet ve Kalkınma Partisi1.917.57745,32
Sefa SirmenCumhuriyet Halk Partisi1.223.85628,92
Mukadder BaşeğmezSaadet Partisi228.6155,40
Ahmet Vefik AlpDoğru Yol Partisi206.4104,88
Meral AkşenerMilliyetçi Hareket Partisi173.2744,09
Mustafa KulSosyaldemokrat Halk Partisi153.8403,64
Ufuk İlkizGenç Parti145.1203,43
Masum TürkerDemokratik Sol Parti57.9571,37
Pınar TürençAnavatan Partisi51.9791,23
Hikmet AytekBüyük Birlik Partisi20.5600,49
Bağımsız Türkiye Partisi13.3120,31
Zekai YılmazYeni Türkiye Partisi8.8180,21
Aydınlık Türkiye Partisi8.3640,20
Haluk YurtseverTürkiye Komünist Partisi8.1990,19
Ünal Erdoğanİşçi Partisi7.9190,19
Bağımsız(lar)5.6870,13
Toplam4.231.487 100,00

2009

2009 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[7]

Aday Parti Oy %
Kadir TopbaşAdalet ve Kalkınma Partisi3.105.55544,71
Kemal KılıçdaroğluCumhuriyet Halk Partisi2.568.71036,98
Ahmet TurgutMilliyetçi Hareket Partisi348.2695,01
Mehmet BekaroğluSaadet Partisi337.0144,85
Akın BirdalDemokratik Toplum Partisi314.2294,52
Ahmet Vefik AlpDemokratik Sol Parti90.3991,30
Cevdet TellioğluBüyük Birlik Partisi79.4011,14
Mehmet DülgerDemokrat Parti33.0890,48
Ahmet ÖzalAnavatan Partisi21.9600,32
Sabiha KaramustafaBağımsız Türkiye Partisi17.0710,25
Mehmet Ali ErdoğanHak ve Özgürlükler Partisi9.5020.14
Zehra GünerTürkiye Komünist Partisi7.7090,11
Bağımsız(lar)5.5410,07
Ahmet AktaşMillet Partisi4.9610,07
Fahrettin TanınmışLiberal Demokrat Parti3.0250,04
Toplam6.946.435100,00

2014

2014 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[8]

Sandık Sayısı
Seçmen Sayısı10.002.256
Kullanılan Oy8.941.326
Geçerli Oy8.553.814
Geçersiz Oy387.512
Katılım Oranı (%)%89,39
Aday Parti Oy %
Kadir TopbaşAdalet ve Kalkınma Partisi4.101.90647,95
Mustafa SarıgülCumhuriyet Halk Partisi3.428.45440,08
Sırrı Süreyya ÖnderHalkların Demokratik Partisi414.2904,84
Rasim AcarMilliyetçi Hareket Partisi339.7853,97
Selman EsmererSaadet Partisi122.9501,44
Ahmet YelisBüyük Birlik Partisi47.5140,56
Okan BalYurt Partisi16.6140,19
Levent Kırcaİşçi Partisi15.2750,18
Övgün Ahmet ErcanHak ve Eşitlik Partisi14.2310,17
Ahmet Rıdvan MuratBağımsız Türkiye Partisi10.7170,13
Aydemir GülerTürkiye Komünist Partisi7.5240,09
Mehmet Celal BaykaraHak ve Özgürlükler Partisi7.3710,09
Muammer AydınDemokratik Sol Parti7.2210,08
Hüseyin GülerDemokrat Parti5.6040,07
Zeliha Kıran DanacıHalkın Kurtuluş Partisi4.3520,05
Bağımsız(lar)3.9210,05
Kemal AbdullahoğluDoğru Yol Partisi2.3440,03
Derviş DoğanMillet Partisi2.3110,03
Şule KılıçarslanLiberal Demokrat Parti1.4300,02
Toplam8.553.814100,00

2019

Mart

31 Mart 2019 tarihinde yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı yenileme seçimi sonucu;

Aday Parti Oy %
Ekrem İmamoğluCumhuriyet Halk Partisi4.169.76548,77
Binali YıldırımAdalet ve Kalkınma Partisi4.156.03648,61
Necdet GökçınarSaadet Partisi103.3641,21
Muammer AydınDemokratik Sol Parti30.8840,36
Selim KotilBağımsız Türkiye Partisi27.0870,32
Ersan GökgözDemokrat Parti22.2520,26
Mustafa İlker YücelVatan Partisi15.4280,18
Zehra Güner KaraoğluTürkiye Komünist Partisi10.3490,12
Bağımsız(lar)
Toplam8.548.702100,00

Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 6 Mayıs 2019 tarihinde, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin, 31 Mart 2019'da yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimine dönük olağanüstü itirazını kabul ederek, seçimin yenilenmesini kararlaştırdı. Kurul, 4 üyeye karşı 7 üyenin oy çokluğuyla, sandık kurulu başkan ve üyelerinin kanunun açık hükmüne rağmen kamu görevlisi olmaması nedeniyle bu kararı aldı. Yenilenen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin 23 Haziran'da yapılmasına karar verildi.[9]

Haziran

23 Haziran 2019 tarihinde yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı yenileme seçimi sonucu;[10]

Sandık Sayısı31.186
Seçmen Sayısı10.560.963
Kullanılan Oy8.925.166
Geçerli Oy8.746.566
Geçersiz Oy178.600
Katılım Oranı (%)%84,51
Aday Parti Oy %
Ekrem İmamoğluCumhuriyet Halk Partisi4.742.08254,21
Binali YıldırımAdalet ve Kalkınma Partisi3.936.06845,00
Necdet GökçınarSaadet Partisi47.8320,55
Mustafa İlker YücelVatan Partisi13.9620,16
Bağımsız(lar)6.6220,08
Toplam8.746.566100,00

Kaynakça

  1. "İstanbul'da son 10 belediye başkanı yüzde kaç oyla seçildi?". Euronews. 5 Nisan 2019.
  2. Seçim sonuçları, yerelnet.org.tr.
  3. Seçim sonuçları 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
  4. Seçim sonuçları 16 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
  5. Seçim sonuçları, yerelnet.org.tr.
  6. Seçim sonuçları, yerelnet.org.tr.
  7. Seçim sonuçları, yerelnet.org.tr.
  8. 30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçimleri
  9. "Seçim sonrası gözler hala YSK'de". Anadolu Ajansı. 14 Mayıs 2018. Erişim tarihi: 25 Ocak 2020.
  10. 23 HAZİRAN 2019 İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANI YENİLEME SEÇİMİ
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.