Yako

Yako （Japonca: 野狐, lit. "vahşi tilki"）, Kyūşū Bölgesi'nde bulunduğu söylenen ve insanlara musallat olan bir tilki cini, veya ruhudur. Bu cin tarafından çarpılmaya "yakotsuki" (野狐憑き) denmektedir.

Ukiyo-e ressamı Takehara Şunsen'in "Ehon Hyakumonogatari"de resmettiği "野狐" (nogitsune). Bu makalede bahsi geçen Yako.[1]。

Yakonun görünüşü halk hikâyelerinde aşağı yukarı aynıdır. Gerçek tilkilerden farklı olarak, renginin siyah olduğu da beyaz olduğu da, fareden büyükçe, veya kediden ufakça olduğu da[2] söylenir. Yakoların gözle görülemediği de söylenmektedir[3]. Nagasaki'deki Hirado şehri civarında, yakoların hep sürüler halinde dolaştıkları düşüncesinden "bin tilki ile dolaşmak" diye bir deyim üremiştir[2].

Kuzey Kyūşu'da bulunan Nagasaki ve Saga gibi eyaletlerde yako tarafından çarpılanların hastalık semptomları gösterdikleri söylenir[4]. İkinoşima adasında "yakoo" da denip gelinciğe benzetilen bu cinler birinin koltuk altına saklanırlarsa o insana musallat oldukları düşünülür. İnsanlar, vücutlarındaki çiçek bozuklarını ve yanık izlerini bir yakooya yalatırlarsa öleceklerine inandıklarından, çiçek hastalığı geçirdiklerinde bir cibinliğin altına girerler ve iki şekilde cinleri uzak tutmaya çalışırlardı: Ya çevrelerine asagara ağacının küllerini serperler, ya da cibinliğin içine bıçaklar yerleştirip yakoların giriş yollarını tıkarlardı[2][3].

Güney Kyūşu'da yakoların bir haneye yerleşip, soy boyunca aktarıldığından bahsedilir. Düşünülene göre, bu sülaleler yakoya yeterli gelmezlerse, yako bu sefer hanenin at ve sığırlarına musallat olurdu[2]. Bu "yako sahibi" hanelerin, cinleri kışkırtıp sevmedikleri insanlara musallat ettiklerinden bahsedilmektedir. Kagoşima Bölgesi'ndeki Kiire kentinde, böyle durumlarda yakonun insanı yatalak, ve neredeyse hareket edemez bir hale getirdiği söylenirdi[2].