Uzak Doğu Cumhuriyeti
Uzak Doğu Cumhuriyeti (Rusça: Дальневосто́чная Респу́блика, ДВР; Dalnevostochnaya Respublika, DVR) Rus İç Savaşı döneminde merkezi Bolşevik yönetiminden bağımsız olarak kurulan tampon devlet. Başkenti Blagoveşçensk olan devlet Rusya Uzak Doğusu ile Sibirya’yı kapsamaktaydı. İç savaşa Beyaz Ordu lehine müdahale eden İtilaf Devletleri ve özellikle de Japon İmparatorluğu bölgeye yoğun asker çıkartarak Bolşevik denetimindeki topraklarla arada tampon görevi üstlenen bu cumhuriyeti destekleyecektir. İç savaşın Bolşeviklerin zaferiyle sona ermesinden sonra bölgedeki silahlı kuvvetler çekilince cumhuriyet 15 Kasım 1922 tarihli VtsIK kararıyla Sovyetler Birliği'ne katılır.
Дальневосточная Республика Uzak Doğu Cumhuriyeti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1920-1922 | |||||||||
 Bayrak
.png.webp) Arma
| |||||||||
.png.webp) | |||||||||
| Başkent |
Blagoveşçensk Chita | ||||||||
| Yaygın diller | Rusça | ||||||||
| Hükûmet | Cumhuriyet | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
• Kuruluşu | 1920 | ||||||||
• Dağılışı | 1922 | ||||||||
| Para birimi | Ruble | ||||||||
| |||||||||
.svg.png.webp){kind=small}
Tarihçe
I. Dünya Savaşı sürmekteyken 1917 yılı Şubat Devrimi ile yıkılan Rus İmparatorluğunda Ekim Devrimi ile iktidarı Lenin önderliğindeki Bolşevikler alır. Kurulan Sovyet yönetimi monarşi yanlıları tarafından tanınmaz ve Rus İç Savaşı patlak verir. Bolşevikler savaş halinde oldukları Almanya İmparatorluğu ile Brest Litovsk Antlaşmasını yaparak savaşta çekilirler. Sürmekte olan savaştaki müttefiklerinin yeniden savaşmasını sağlamak isteyen İtilaf Devletleri Bolşevikleri devirmek isteyen Monarşi yanlısı Beyaz Orduyu destekleyecek ve iç savaşa müdahil olacaktır. Bölgedeki Bolşevik önderlerden olan Aleksandr Krasnoşçiyokov[1] başkanlığında kurulması düşünülen bir tampon devlet fikri Bolşeviklerle ateşkes sağlamak isteyen başta Japonya olmak üzere İtilaf Devletleri tarafından desteklenir. İç savaşın durumuna göre bazı bölgeler cumhuriyet sınırlarına dahil olup, kaybedilirken 1920 yılı Aralık ayında Vladivostok da topraklara dahil edilir. İç savaşta artık Bolşevik zaferi kesinleştiği dönemlerde cumhuriyetin varlık sebebi ortadan kalkar. Cumhuriyet 15 Kasım 1922 tarihinde kesin olarak Sovyetler Birliğine dahil edilir. İç savaş döneminde Uzakdoğudaki Rus topraklarının işgal edilmesini engellemek için Bolşeviklerce ortaya atılan ve gerçekleştirilen fikir, savaşın kazanılmasıyla beraber geçerliliğini yitirir.
Toprakları
Cumhuriyetin sınırları Baykal Gölünün batı sınırları, Moğolistan ve Çin kuzey sınırları boyunca ilerler ve Kamçatka Yarımadasını kapsayacak şekilde devam eder. Ancak cumhuriyetin devam ettiği dönemde sınırlar sürmekte olan iç savaş nedeniyle değişmekte, bazı topraklar da doğrudan Japonya silahlı kuvvetleri tarafından işgal edilmekteydi.
Posta pulları
Uzak Doğu Cumhuriyeti kısa ömrü sırasında çok sayıda posta pulu basmıştır. İlk pul 1920 yılında sahil bölgesinde kullanılmak için önceki Çarlık pulları değiştirilerek tedavüle çıkmıştır. İlk özgün tasarıma sahip dört farklı pul 1921 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Bu pullar 1924 yılına kullanılacaktır. Çok sayıda basılmış olan bu pulların bazılarına bugün bile kolaylıkla rastlanırken çok ender bulunanlar da vardır.
Devlet başkanları
- Aleksandr Krasnoşçiyokov (geçici) 6 Nisan – 29 Nisan 1920
- Aleksandr Krasnoşçiyokov 29 Nisan 1920 – Aralık 1921
- Nikolay Matveyev Aralık 1921 – 15 Kasım 1922
Başbakanlar
- Aleksandr Krasnoşçiyokov 6 Nisan 1920 – Kasım 1920
- Boris Şumyatski Kasım 1920 – Nisan 1921
- Piyotr Nikiforov 8 Mayıs 1921 – Aralık 1921
- Nikolay Matveyev Aralık 1921 – 14 Kasım 1922
- Piyotr Kobozev 14 Kasım 1922 – 15 Kasım 1922
Kaynakça
- 1880 yılında doğan Bolşevik parti üyesi Krasnoşçiyokov 1917 yılında önce ABD'de sosyalist hareket içinde yer alır. Ekim Devrimi ile beraber Vladivostok'a döner. Burada yerel sovyet organlarında çalışır. İç savaşın kazanılmasından sonra SSCB Merkez Bankasında görev alır. Yolsuzluk suçundan yargılanır, hapis yatsa da 1925 yılında affedilir. Tarım Bakanlığında çalışmaya başlar. 16 Temmuz 1937 tarihinde Büyük Temizlik sırasında tutuklanır 25 Kasım 1937 tarihinde suçlu bulunarak idam edilir.
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Шишкин С. Н. Гражданская война на Дальнем Востоке 1918—1922 гг. М., 1957
- Никифоров П. М. Записки премьера ДВР (1917—1922 гг.). М., 1963
- Куликова Л. К., Маслова А. Н. Дальний Восток в период Великой Октябрьской революции и гражданской войны. Библиографич. указатель. Хабаровск, 1968
- Егунов П. П. Очерки истории Дальневосточной республики. Улан-Удэ, 1972
- Гражданская война на Дальнем Востоке (1918—1922). Воспоминания ветеранов. М., 1973