Uygur alfabesi
Uygur alfabesi, çağdaş Türk yazı dillerinden Uygurcanın yazımı için kullanılan alfabedir. Uygurca 10. yüzyıldan beri Arap alfabesi ile yazılmaktadır. 1969-1983 yılları arasında Çin hükûmetinin hazırlattığı Uygur Latin alfabesi ile yazılmış fakat sonra Uygurca sesleri gösteren ek işaretler ile Arap alfabesine dönülmüştür. Aşağıdaki kıyaslama Arap, Latin ve Kiril harflerinin bir karşılaştırılmasıdır:
| Arap | Pinyin | Kiril | Latin | Türkçe | UFA | Arap | Pinyin | Kiril | Latin | Türkçe | UFA | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ئا | A a | A a | A a | A a | /a/ | ق | Ķ ķ | Қ қ | Q q | K k (Q q) | /q/ | |
| ئە | Ə ə | Ə ə | E e | E e | /æ/ | ك | K k | K k | K k | K k | /k/ | |
| ب | B b | Б б | B b | B b | /b/ | ڭ | -ng | Ң ң | -ng | -ng (Ñ ñ) | /ŋ/ | |
| پ | P p | П п | P p | P p | /p/ | گ | G g | Г г | G g | G g | /ɡ/ | |
| ت | T t | Т т | T t | T t | /t/ | ل | L l | Л л | L l | L l | /l/ | |
| ج | J j | Җ җ | J j | C c | /ʤ/ | م | M m | М м | M m | M m | /m/ | |
| چ | Q q | Ч ч | CH ch | Ç ç | /ʧ/ | ن | N n | Н н | N n | N n | /n/ | |
| خ | H h | X x | X x | H h (X x) | /x/ | ھ | Ⱨ ⱨ | Һ һ | H h | H h | /h/ | |
| د | D d | Д д | D d | D d | /d/ | ئو | O o | О о | О о | O o | /o/ | |
| ر | R r | Р р | R r | R r | /r/ | ئۇ | U u | У у | U u | U u | /u/ | |
| ز | Z z | З з | Z z | Z z | /z/ | ئۆ | Ɵ ɵ | Ө ө | Ö ö | Ö ö | /ø/ | |
| ژ | Ⱬ ⱬ | Ж ж | ZH zh | J j | /ʒ/ | ئۈ | Ü ü | Ү ү | Ü ü | Ü ü | /y/ | |
| س | S s | С с | S s | S s | /s/ | ۋ | V v (W w) | В в | W w | V v | /v/ | |
| ش | X x | Ш ш | SH sh | Ş ş | /ʃ/ | ئې | E e | E e | Ë ë | E e (É é) | /e/ | |
| غ | Ƣƣ | Ғ ғ | GH gh | Ğ ğ | /ʁ/ | ئى | I i | И и | I i | İ i/I ı | /i/ veya /ɨ/ | |
| ف | F f | Ф ф | F f | F f | /f/ | ي | Y y | Й й | Y y | Y y | /j/ | |
Uygur Kiril alfabesi ek olarak iki harfe sahiptir, ki bunlar iki sesin birleşimidir. Bunlar aşağıda Arabik ve Latin harflerinin eşdeğeriyle gösterilmiştir.
| Kiril | Arabik | Latin |
|---|---|---|
| Ю ю | يۇ | yu |
| Я я | يا | ya |
Alfabe öncesi kullanımda olan alfabeler:
- K̡ona Yezik̡ ("Eski yazı" Arap harfleri ile)
- Uygur Arap Yazısı UEY, (Arap harfleri ile 1980 sonra)
- Uygur Pinyin Yazısı UPNY, (Pinyin harfleri ile 1960 - 1980 arasında)
- Uygur Kiril Yazısı UKY, (Kiril alfabesi ile)
- Uygur Latin Yazısı ULY, (Latin harfleri ile 2000 sonra)
Kaynakça
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.