Tanoba, Erbaa

Tanoba’nın ilk yerleşim tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Fakat 1944 yılında Prof. Dr. Kılıç Kökten’in kasabamızın kuzey girişinde “Tepecik” olarak bilinen höyükte yaptığı araştırmalar sonucu Tanoba’nın Bakır Çağı’ndan bu yana yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. Bölgede bulunan “Kalegerişi” mevkiinde, orman içerisindeki alanlarda Rumlar’ın yaşadığı dönemlere ait askeri karargâh kalıntıları bulunmaktadır. Ayrıca Ulupınar suyu çevresinde de Roma ve Bizans dönemlerine ait tarihi kalıntılar göze çarpmaktadır. Kasabamızın tarihi M.Ö. 1000’li yıllara dayanmaktadır. Bu da kasabamızın yaklaşık olarak 3000 yıllık bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. Kasabada hâlen mevcut olan kilise kalıntıları bu bölgenin önceleri Rum ve Ermeni diyarı olduğunu göstermektedir. 1071 Malazgirt zaferinden sonra bu yöre Türkler’in eline geçmiş ve Türk yurdu olmuştur.

Bugünkü Tanoba’ya 16. yüzyılda Sivas ve Yozgat yörelerinden Binbaşıoğulları (Aşıklar), Çavuşoğulları (İsaoğulları), Sertoğulları, Kolağası oğulları (Kolukısa, Kaplanlar), Köyağasıoğulları (Erdemirler), Çuhadar oğulları, Miralaylar (Öztürk, Köksal) ve Körhacı oğulları (Soylu, Tanoba) gibi Türk kabileleri yerleşmiştir. 1915 senesinde de ayrıca Dersim’den üç aile daha buraya getirilmiş ve yerleştirilmiştir.

Anadolu Selçukluları’nın yıkılması ile birlikte bu bölge Osmanlılar’ın eline geçmiş, bu dönemde köyümüzde dini ve dünyevi ilimlerin okutulması için medreseler açılmış, köyümüz ilim ve irfan merkezi haline gelmiştir. Osmanlı dönemine ait medrese kalıntıları yakın zamana kadar görülmüştür. Bu medresenin yapıldığı yer, şu an Büyük Camii’nin bulunduğu yerdir. 1914-1918 yılları arasında yapılan Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra bölge işgale uğramamıştır. 1915 Çanakkale Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’nda kasabamız birçok evladını cepheye göndermiş, bunlardan birçoğu geri dönememiştir.

Tarihi Roma Yolu; Erbaa´dan başlayarak, Tanoba´dan geçmektedir. Şu an gâvur yolu diye bilinen patika yol, Tarihi Roma Yolu güzergâhıdır. Bu yol Esençay’dan, Çakırsu, Darma, Tekke, Baraklı, Ebemi ve Uygur kasabalarına uzanan güzergâhı izlemektedir.

Tanoba’ya tarih içerisinde çok değişik isimler verilmiştir. “Tanıma” bunlardan ilkidir. “Tamoba”, “Tanıba” ve daha sonra da bugünkü şekliyle “Tanoba” adını almıştır. Tanoba; “aydınlığı gören oba” ve “güneşli yayla evi” anlamlarına gelmektedir.

Bu yörede Cumhuriyet sonrası ismi değişmeyen tek yer Tanoba’dır.

Tokat ili Erbaa ilçesine 17 km uzaklıktadır.