Spinosaurus

En büyük teropodlar

Spinosaurusun dinozor meraklıları tarafından büyüklüğü, yelkensi çıkıntısı ve uzun kafatası ile bilinmesine rağmen dinozor en çok yakın zamanda keşfedilen birkaç diş ve kafatası parçasının dışında yok edilen kalıntılarından bilinir. Buna ek olarak şimdiye kadar dinozorun sadece belkemiği ve kafatası ayrıntılı bir şekilde tanımlandı, kol ya da bacak kemikleri henüz bulunamadı. Spinosaurusun çene ve kafatası ile ilgili makale 2005'te yayımlandı. Bu makaleye göre dinozorun yaklaşık 1.75 metre olduğu tahmin edilen kafatası etçil dinozorlar içinde en uzunudur. Kafatasında testere gibi olma niteliği azalmış aralıksız konik şekilli dişlerin olduğu, çene ve burundan oluşan dar kısım vardı. Yukarı çenenin en ön kısmının her iki yanında ve üst çene kemiğinin orta ön kısmında (inter maksiller kemik) altı veya yedi diş ve onların arkasındaki çene kemiğinde on iki diş vardı. İnter maksiller kemikteki ikinci ve üçüncü diş diğerlerinden fark edilebilir bir şekilde büyüktü. Bu dişler diğer dişler ve anterior maksilladaki büyük diş arasında bir boşluk oluşturuyordu. Bu boşluk alt çenedeki büyük diş tarafından kaplanıyordu. Çene ve burundan oluşan kısmın büyük anterior dişleri tutan en uç tarafı genişti. Gözlerin hemen önünde küçük bir kabartı bulunuyordu.Ancak bulunanlara rağmen hala davranışları hakkında en ufak bir bilgimiz yoktur.Etobur olduğu kesin olarak bilinen çok az gerçekten biridir.Hızı hala bilinmiyor;ancak saatte 60 ila 70 kilometre hızla koştuğu tahmin ediliyor.[1]

Spinosaurusun yelkeni sırt omurlarından büyüyen oldukça uzun sinirsel dikenlerden oluşur. Bu dikenler büyüdükleri omurlardan yedi ya da on bir kat daha büyüktür.

Spinosaurus, güney İngiltere'den Baryonyx, Brezilya'dan Irritator ve Angaturama (muhtemelen Irritator ile özdeş), Batı Afrika'daki Nijer'den Suchomimus ve kalıntıları parça parça bir şekilde Tayland'da bulunan Siamosaurus türlerinin de dahil olduğu Spinosauridae ailesine adını verir. Spinosaurus bunlardan en çok Irritator ile yakındır ve ikisi Spinosaurinae altailesine mensuptur.[3] 2003'te Oliver Rauhut, Stromer'in Spinosaurus holotipinin carcharodontosaurid ailesinden Acrocanthosaurusun sırt omurlarından ve büyük bir teropod Baryonyxin mandibulasından (dentary) oluşmuş bir kimera olduğunu öne sürdü.[4] Ancak bu analiz son raporlarla reddedildi.[1][3]

Spinosaurusun ilk tanımlanan kalıntıları 1912'de Mısır'da Bahariye Vadisi'nde bulundu ve 1915'te Alman paleontolog Ernst Stromer tarafından isimlendirildi.[5]

Spinosaurus 2020 yeni fiziksel görünümü

Spinosaurus her daim çokça çalışmalara konu olmuş, bulunan fosil kayıtlarının ışığında dinozorun fiziksel ve davranışsal özellikleri sürekli değişime uğramıştır. 2014 yılında Nizar İbrahim ve ekibinin yaptığı çalışma sonucunda Spinosaurus'un fiziksel duruşu ve vücut oranları değişmiştir. Geleneksel kabulde daha masif ve uzun arka bacakları olduğu ve bel kemiğinin nispeten hayvanın dik durmasını sağladığı düşünülürken; yeni çalışma sonucu Spinosaurus güçlü kolları olan, bacakları daha kısa ve kalın bir teropod olarak düşünülmeye başlamıştır. Bu dinozor sucul yaşama daha uygun gibi görünüyordu, karada quadrupedal (dört ayak üzerinde) şekilde yürüdüğü tahmin ediliyor ve artık daha genel kabul görüyor.[6] 2020 yılı içinde Nature dergisinde Nizar İbrahim ve arkadaşlarının yayımladığı yeni bir çalışma ışığında Spinosaurus'un kuyruk omurlarının da kuyruğunda aşağı ve yukarı yönde bir uzama gösterdiği ve kuyruğunun neredeyse sucul yaşama uyumlu amfibi canlılar gibi yüzgeç dokusu barındırdığı ileri sürülüyor. Bu yorum Spinosaurus'un sanılandan daha fazla suya adapte olduğu ve su kıyısında yaşamakla kalmayıp su habitatında avlanıp zamanını geçirebildiği anlamına geliyor.[7]

Spinosaurus su altında avlanırken

Mayıs 2020'de Nizar İbrahim ve arkadaşları tarafından bitirilen çalışmada yepyeni bir Spinosaurus kimliği ortaya konmuştur. Zaten eskiden beri, konik dişlerle kaplı uzun ve ince çenesi ve tırpanlı pençesiyle su kenarında balık avlayan bir teropod olduğu tahmin ediliyordu. Bunun ötesinde artık sadece su kenarlarında yaşayan değil bizzat suyun içinde zaman geçiren, av peşinde koşan bir yarı sucul teropod olduğu iddia edilmektedir.[6] Kafatasında burun açıklıklarının yerleşimi de ağız ucundan daha gerilere konumlanmıştır ve ona su içinde dalma açısından yerini belli etmemekte avantaj sağlamış olabilir. Normalde non-avian dinozorların hemen hepsinin karasal yaşama adapte olduğu düşüncesi de bu çalışmayla sorgulanmaya başlamıştır. Geç Kretase dönemi'nde Sahra çölü ve çevresinin paleo nehirlerin kavşağı olan nemli bir bölge olduğu tabakabilimsel çalışmalarla ortaya konmuştur, bu çalışmalar Fas'ta Kem Kem formasyonu üzerinde yoğunlaşmış ve bu bölgedeki çok sayıda avcının bir arada yaşadığı, ancak bu bölgede yeter sayıda otçul dinozor bulunmadığı kayda geçmiştir. Bunun üzerine bazı türlerin farklı av tipleri üzerine yoğunlaştığı düşünülmektedir, zira dönemin nemli nehir sistemi olan bugünkü Sahra çölü'ndeki yaşam alanında çok sayıda balık türü yaşamaktaydı.[7]