Seyyid Kutbiddin Camii ve Türbesi

Yapı yığma tarzdadır.[5] Yapının sonradan inşa edilen minaresi güney cephesinde yer almaktadır ve şerefesi bulunmamaktadır.[5] Yapının etrafında yer yer hazirelere rastlanılmaktadır.[5] Son cemaat yeri L planlı olan yapının boyu, en geniş olduğu yerde 9 metre; eni, en geniş olduğu yerde 6 metreden biraz uzundur.[5]

Seyyid Kutbiddin'in mezarı

Yapının etrafında yer alan bazı mezarların taşları

Bölgenin restorasyonu ile alakalı ilk girişim Mayıs 2008'de Erdoğan Tok tarafından başlatıldı.[6] Kasım 2008'de bölgede boğa başlı mezar taşı bulundu.[7]

2012 yılında dönemim milletvekili Cemal Yılmaz Demir, AK Parti İlkadım ilçe başkanı İhsan Kurnaz ve yönetim kurulu üyeleriyle birlikte ilgili alanda incelemede bulundu, bunun üzerine Adnan Ertem ile görüşen Demir, bölgenin Samsun'a kazandıralacağını iddia etti.[8][9] Kasım 2012'de Adnan Ertem bir dizi başkan ve müdüler birlikte bölgeyi gezdi.[10] Daha sonra Haziran 2013'te bölgenin ihaleye çıkarılıp çalışmalara başlanacağını söyledi.[11] 12 Ağustos 2013'te itibariyle bölgede restorasyon işlemleri başlatıldı.[12] 2014 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarımı tamamlandı.[13] Yapı, onarımı tamamladıktan sonra, 13 Kasım 2014'te, dönemin kaymakamı Turan Atlamaz ve dönemin İlkadım belediye başkanı Erdoğan Tok tarafından ziyaret edildi.[13] Erdoğan Tok yapıyı ziyaretinde, yapının etrafındaki peyzaj çalışmalarının, İlkadım Belediyesi tarafından gerçekleştirileceğini söyledi.[14] Ayrıca dönemin İlkadım kaymakamı Turan Atlamaz, "İlkadım İlçemizde bulunan Seyyid Kutbiddin Camii ve Türbesi’ni ziyaret etmenin onurunu yaşamaktayız. Böylesi tarihi bir mekanın İlkadım ilçesinde bulundurmaktan mutluluk duyuyoruz. Geçtiğimiz aylarda Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restorasyonu yaptırılan Seyyid Kudbiddin Camisi ve Türbesi’nde ki çalışmaların sonuna gelinmiş. Emeği geçen herkese sonsuz teşekkür ediyorum. Şehrimizdeki tarihi dokulara her zaman sahip çıkacağız." ifadesinde bulundu.[14] Restorasyon çalışmaları 25 Kasım 2015'te tamamlandı.[15] Açılış merasimine Turan Atlamaz, Erdoğan Tok ve Ali Şahin katıldı.[15] Restorasyon çalışmalarının yanı sıra bölgede çevre düzenleme çalışmaları gerçekleştirildi ve şadırvan ile kamelya yapıldı.[16]

24 Mayıs 2019'da Seyyid Kutbiddin'in mezarının örtüsü yenilendi, örtüyü, Olgunlaşma Enstitüsü, 8 ay süren çalışmanın ardında tamamladı.[17][18][19]

2020 yılında, belediyeye yapılan başvuru sonucunda Büyükşehir Belediyesi Park ve Bahçeler Daire Başkanlığı ve Mezarlıklar Müdürlüğü yapının etrafındaki mezarları düzenleme ve peyzaj çalışmaları başlattı.[4][20]

Yapının kışları, günde yaklaşık 50; yazlarıysa 250-300 kişi tarafından ziyaret edildiği iddia edildi.[21]