Sapsız meşe
Sapsız meşe (Quercus petraea (Mattuschka) Liebl.), Kayıngiller (Fagaceae) familyasından ve Ak Meşeler Grubuna dahildir.
| Sapsız meşe | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||
| Asgari endişe (LC) | ||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Quercus petraea (Mattuschka) Liebl. | ||||||||||||||
30 metreye kadar boylanabilen, dar tepeli, birinci sınıf bir meşe türüdür. Kerestesi çok değerlidir.
Türkiye'de doğal yayılış gösteren 18 farklı meşe türü içinde, yüksek orman kuran en değerli birkaç türden birisidir.
Palamut kadehi sürgün üzerine sapsız olarak oturmuştur. Sapsız meşe adını da buradan alır.
Palamutları bir yılda olgunlaşır.
Dış görünüşü saplı meşeye (Quercus robur L.) benzer. Saplı meşeden, palamutlarının sapsız, yaprak diplerinin kulaksız olması ile kolayca ayrılır.
Saplı meşe ile melez yapan bireyleri vardır. Çoğunlukla saf ormanlar kurar. Saplı meşe, Macar meşesi, Istranca meşesi gibi diğer meşe türleri ile de karışık ormanları bulunur.
Türkiye'de, Orman Genel Müdürlüğü tarafından 2006-2015 yılları arasında uygulanan ve halen uygulama programına devam edilen “Baltalık Ormanlarının Koruya Dönüştürülmesi Eylem Planı’ kapsamında, doğrudan koru ormanlarına dönüştürme süreci başarıyla sürdürülen meşe türlerinden birisidir.
Üç alt türü bulunur. (Quercus petraea ssp. petraea ve Quercus petraea ssp. iberica, (Quercus petraea ssp. pinnatiloba.
Quercus petraea ssp. petraea, Avrupa'da en geniş yayılışı olan taksondur. Türkiye'de bilhassa Demirköy Orman İşletme Müdürlüğü ormanlarında ideal kuruluşta ormanları bulunur.
Fransızların fıçı yapımında kullandığı meşe türüdür. Üç alt türün; Trakya , Güney Marmara (Kuzeybatı Anadolu), Marmara Bölgesi, Karadeniz Bölgeleri, İç Anadolu'nun Karadeniz Bölgesine sınır bölümleri, Doğu Akdeniz Torosları, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Toros silsileleri üzerinde yayılışları bulunur.
Kaynakça
- Yaltırık, F., 1998. Dendroloji Ders Kitabı II, Angiospermae (Kapalı Tohumlular), İ.Ü. Yayın No:4104.
- YALTIRIK, F., 1984: Türkiye Meşeleri Teşhis Kılavuzu. Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı - Orman Genel Müdürlüğü Yayını, s. 7, 30-31, Harita: 5, 64 sayfa + Resim ve Haritalar, Yenilik Basımevi, İstanbul.
- KASAPLIGİL, B., 1992 (1981): Türkiye’nin Geçmişteki ve Bugünkü Meşe Türleri (1981 yılında, Phytologia Dergisinin 2. Sayısında yayımlanan makale, Ormancılık Araştırma Enstitüsü Kütüphanesi görevlisi Nihat Yılmaz tarafından İngilizceden çevrilmiştir.). Orman Bakanlığı - Orman Genel Müdürlüğü Yayını, Yayın Nu.: 675, Seri Nu.: 70, 64 sayfa, O.G.M. Eğitim Dairesi Başkanlığı Yayın ve Tanıtım Şube Müdürlüğü Matbaası, Ankara.
- ANONİM, 2006a: Baltalık Ormanlarının Koruya Dönüştürülmesi Eylem Planı (2006-2015). Orman Genel Müdürlüğü, Ankara, 25 s. ANONİM, 2006b: Meşe Ormanlarının Rehabilitasyonu Eylem Planı (2006-2015). Orman Genel Müdürlüğü, Ankara, 25 s.
- DAĞDAŞ, S., GÖKDEMİR, Ş., 2002: Istanbul-Fener Deneme Alanında Kurulu Sapsız Meşe (Quercus petraea Mattushka Liebl.) Orijin Denemesinin İlk Sekiz Yıllık Sonuçları. II. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 15-18 Mayıs 2002, Cilt: II, s. 431-437, 835 s.
- DAĞDAŞ, S., ve ark., 2014: MEŞE TÜRLERİNDE KORUYA TAHVİL UYGULAMALARI, KIZILÇAMLA ve DİĞER TÜRLERLE SÜRDÜRÜLEN UYGULAMALAR ve SONUÇLARI HAKKINDA DEĞERLENDİRME RAPORU. OGM, 24.4.2014, 27 s., Ankara.
- KREMER, A., ve ark., 2017: Adaptive and plastic responses of Quercus petraea populations to climate across Europe. Global Change Biology.