SMS Friedrich Carl
SMS Friedrich Carl, 1900'lü yılların başında Alman İmparatorluk Donanması için inşa edilmiş bir zırhlı kruvazör idi. Prinz Adalbert sınıfının ikinci ve son gemisidir. Friedrich Carl, Hamburg'daki Blohm + Voss tersanesinde inşa edildi. 1901'de kızağa konuldu, Aralık 1903'te tamamlandı, toplam maliyeti 15.665.000 Goldmark idi. Ana bataryaları dört adet 21 cm'lik toptan oluşuyordu ve 20,4 kn (37,8 km/sa) hız yapabilmekteydi.
_(14782093375).jpg.webp) Prinz Adalbert sınıfı gemilerden biri, bir dizi gemiye liderlik ederken | |
| Tarihçe | |
|---|---|
.svg.png.webp){kind=small} Alman İmparatorluğu | |
| İsmi: | Friedrich Carl |
| Adının geldiği yer veya kişi: | Friedrich Karl |
| İnşa eden: | Blohm + Voss, Kiel |
| Kızağa konulması: | 1901 |
| Denize indirme: | 21 Temmuz 1902 |
| Görevlendirme: | 12 Aralık 1903 |
| Akıbet: | 17 Kasım 1914'te mayına çarparak battı. |
| Genel karakteristik | |
| Sınıf ve tipi: | Prinz Adalbert sınıfı zırhlı kruvazör |
| Deplasman: |
9.087 metrik ton (normal) 9.875 metrik ton (tam yük) |
| Uzunluk: | 126,5 m |
| Genişlik: | 19,6 m |
| İtme gücü: | 3 şaftlı, 17.272 BG |
| Hız: | 20 knot (37 km/sa) |
| Menzil: |
12 kn (22 km/sa; 14 mph) hızla 5.080 deniz mili (9.410 km; 5.850 mil) |
| Kişi kapasitesi: |
35 subay 551 er |
| Silah donanımı: |
4 × 21 cm (8,3 in) / 40 kalibre silah 10 × 15 cm (5,9 in) / 35 kalibre silah 12 × 8,8 cm (3,5 in) silah 4 × 45 cm (18 in) torpido tüpü |
| Zırh: |
Kemer 150 mm (6 inç) Taret 200 mm (8 inç) Güverte 510 ilâ 760 mm (2 / 3 inç) |
1909'da torpido eğitim gemisi olarak kullanılmadan önce Alman donanmasına hizmet etti. Ağustos 1914'te I. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla beraber Baltık Denizi'nde Tuğamiral Behring'in bayrak gemisi olmak üzere yeniden aktif göreve getirildi. Friedrich Carl'ın 17 Kasım'da Memel'deki Rus mayınlarına çarpmasıyla beraber geminin savaş hizmeti sona ermiş oldu. Mayınlar ölümcül hasara yol açmış; ancak geminin yavaş batması sayesinde çok sayıda mürettebat güvenli şekilde tahliye edilmiş, kazada yedi mürettebat yaşamını yitirmişti.
İnşası
Friedrich Carl, Ersatz König Wilhelm geçici ismiyle Hamburg'daki Blohm + Voss tersanesinde 155 inşa numarası ile inşa edildi.[1][Not 1] 1900 yılında geminin omurgası kızağa kondu; 22 Haziran 1902 tarihinde gemi denize indirildi. Ardından donatım çalışmaları yapıldı. Tüm çalışmalar 12 Aralık 1903 tarihinde tamamlandı; aynı gün Friedrich Carl, Alman İmparatorluk Donanması'nda göreve başladı.[2] Alman İmparatorluk Hükümeti'ne geminin maliyeti 15.665.000 Goldmark oldu.[1]
Friedrich Carl'ın deplasmanı inşa edildiğinde 9.087 metrik ton idi, tam yük ile deplasmanı 9.875 metrik ton olmaktaydı, uzunluğu 126,5 m, genişliği 19,6 m ve ön su çekimi de 7,43 m idi. Dikey vaziyette üçlü genleşme tipi buhar motoru tarafından 17.272 BG (12.880 kW) güç sağlanmaktaydı ve denemelerde maksimum 20,4 kn (37,8 km/sa) hız sağlanmıştı. 1.630 ton kömür ve 12 kn (22 km/sa) seyir hızı ile 5.080 deniz mili uzağa gidebiliyordu.[1]
İkiz taret kulelerinde ikişer adet 21 cm'lik toplarla donatılmıştı, bu taret kuleleri gemi üst yapısının ön ve arka kısımlarındaydı. Geminin ikincil silahlanması on adet 15 cm'lik top, on iki adet 8,8 cm'lik top ve dört adet 45 cm'lik (18 inç) su altı torpido tüpü idi; torpido tüplerinin biri pruva, biri kıç, ikisi ise yan bölümlerde bulunuyordu.[1]
Hizmet geçmişi
Friedrich Carl 12 Aralık 1903 tarihinde göreve başladı.[3] Aktif donanmanın kruvazör birliğine bağlı bir alt-birliğe atandı. Frauenlob, Arcona, Hamburg hafif kruvazörleriyle beraber Friedrich Carl'ın alt-birliği, aktif donanmanın I. Filosuna bağlıydı. Friedrich Carl, kruvazör birliğinin komutanı Tuğamiral Schmidt'in bayrak gemisiydi. İkinci alt-birliği ise zırhlı kruvazörlerden ve üç adet hafif kruvazörden oluşmaktaydı ve II. Filo'ya bağlıydı.[4] Friedrich Carl 1 Mart 1909'a kadar, torpido eğitim gemisi olarak kullanılana kadar hizmet verdi. Ağustos 1914'te başlayan I. Dünya Savaşı'na kadar bu görevini sürdürdü, savaş başlayınca Baltık Denizi'ndeki kruvazör filosunda görev yapmak üzere tekrar aktif göreve alındı.[3][5] Ekim 1914'te Friedrich Carl, deniz uçaklarını taşıyan ilk Alman savaş gemisi oldu. Geçici olarak iki uçağı taşıdı ve bunun için herhangi bir kalıcı değişiklik veya tamirat geçirmedi.[6] İlerleyen süreçte Friedrich Carl Danzig şehrinin Neufahrwasser bölgesinde yer alan Alman kruvazör filosunun komutanı olan Tuğamiral Behring'in bayrak gemisi yapıldı. Birleşik Krallık denizaltılarının bir Rus şehri olan Libau’yı merkez olarak kullanmak suretiyle Baltık Denizi'nde faaliyet gösterdiğinden haberdar olan Alman donanma komutanlığı, Tuğamiral Behring'e bu şehire saldırma emrini verdi.[7]
Ancak Rus Donanması da Baltık Denizi'nde mayın dökme çalışmalarına başlamıştı. Ekim 1914'te Rus destroyerleri Memel ve diğer Alman limanları açıklarına mayın hatları döşemişti. Bu çalışmaları Alman donanması farkedemedi.[8] Bu esnada Friedrich Carl'ın deniz uçakları Libau'ya karşı operasyonlarda bulundu.[6] Behring, Libau'ya saldırının yapılması için Kasım ayında emir verdi; kötü hava koşulları harekâtı 16 Kasım'a kadar geciktirdi. 17 Kasım'ın erken saatlerinde Friedrich Carl, Memel'in 56 km (35 mil) açığında yol alırken iki Rus mayınına çarptı. Geminin saatlerce su üstünde kalması sayesinde mürettebat güvenli bir şekilde tahliye edildi. Harekât planlandığı gibi gitti ve Libau'nun girişindeki gemi engelleri batırıldı.[7] Mürettebatın tahliyesinden sonra gemi terkedilmiş haldeydi, saat 06.30 sularında Friedrich Carl alabora olarak battı.[7][8] Yedi mürettebat hayatını kaybetti[3]
Kaynakça
- Notlar
- Ismarlanan Alman savaş gemileri, geçici isimler ile adlandırılıyorlardı; filoya eklenen yeni gemilere harf kodları veriliyordu, daha eski gemilerin yerine hizmete girecek olanlar ise "Ersatz (yerine hizmete gireceği gemi)" olarak adlandırılıyorlardı.
- Özel
- Gröner, s. 50
- Gardiner & Chesneau, s. 255
- Gröner, s. 51
- Naval Notes — Germany, s. 1319
- Koop & Schmolke, s. 8
- Greger, s. 87
- Corbett & Newbolt, s. 286
- Halpern, s. 186
- Genel
- Julian Stafford Corbett & Henry John Newbolt. Naval Operations ...: From the Battle of the Falklands to the entry of Italy into the war in May 1915 (1922). London: Longmans, Green and Co..
- Robert Gardiner & Roger Chesneau & M. Eugene Kolesnik. Conway's All the World's Fighting Ships: 1860–1905 (1979). London: Conway Maritime Press. ISBN 0-85177-133-5.
- Rene Greger. "German Seaplane and Aircraft Carriers in Both World Wars" (1964). Warship International (Toledo, Ohio: Naval Records Club, Inc.) I (1–12): 87–91.
- Erich Gröner. German Warships: 1815–1945 (1990). Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 0-87021-790-9. OCLC 22101769.
- Paul G. Halpern. A Naval History of World War I (1995). Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 1-55750-352-4.
- Gerhard Koop & Klaus Peter Schmolke. Vom Orginal zum Modell: Große Kreuzer Kaiserin Augusta bis Blücher (2002). Bonn: Bernard & Graefe. ISBN 3-76376-233-7.
- "Naval Notes — Germany". Journal of the Royal United Services Institute for Defence Studies (London: Royal United Service Institution) 48: 1318–1321. 1904. (Dergi)