Süleyman Hilmi Tunahan

Osmanlı Devleti egemenliği döneminde Silistre'nin (bugün Bulgaristan sınırları içinde) Ferhatlar köyünde doğdu. Babası Hocazade Osman Efendi, Annesi Hatice Hanım, kardeşleri Fehime, İbrahim ve Halil'dir. İlk ve orta öğrenimini Silistre'de tamamladıktan sonra ailesiyle birlikte 1907'de medrese eğitimi için İstanbul'a geldi. Sevenleri tarafından Nakşibendiye Silsile-i saadat büyüklerinden sayılıp otuz üçüncü ve son halkası olarak kabul edilir. İstanbul'da Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı olarak selatin camileri adıyla bilinen Yeni Camii ve Şehzade Camii'nde görev yaptı. Ölümünden önce Sultan Ahmet Camii'nde görevliydi.

Süleyman Hilmi Tunahan, İstanbul'da, 1924 ile 1959 yılları arasında insanlara Kur'an öğretmek için kendine özgü bir eğitim sistemi geliştirdi. Bu yolla çok sayıda öğrenci okuttu. Tunahan'ın medreseleri mevcut Cumhuriyet dönemi yasalarına aykırı olduğu için eğitim faaliyetleri gizlilik içinde yürütüldü. Süleyman Hilmi Tunahan'ın, 1959 yılında devletin bir memuru olarak ölümünden sonra da uzun bir dönem bu eğitim faaliyetleri gizli olarak devam etmiştir.

Tunahan, 1924 yılında Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun çıkması üzerine merkezi İstanbul'da bulunan Müderrisîn Cemiyetine mensup 500 civarında din adamını acilen toplantıya çağırdı. Kendisi o tarihte bu cemiyetin idare heyeti azası ve kâtib-i umumisi (genel sekreter) idi. Tunahan burada yaptığı konuşmasında İslam dininin devamının kendi ellerinde olduğunu, her birinin 2 öğrenci yetiştirmesi hâlinde 2 nesil daha dinin unutulmayacağını anlattı.[1] Aynı toplantı sonunda resmî makamlara gönderdiği bir telgrafta "Biz aşağıda isim ve imzaları bulunan dersiamlar hiçbir ücret talep etmeden Müslüman çocuklarından arzu edenlere din dersi vermeye hazırız" diyerek izin istedi, ancak resmî makamların "Memlekette Tevhid-i Tedrisat Kanunu yürürlüktedir. Hilafına hareket şiddetle ceza-i müstelzimdir" cevabı üzerine kendisi ve birkaç dersiam dışında din adamlarının tamamı geri adım attılar.[2] Okutmaya öğrenci bulamayıp kendi kızlarını okutarak başlamış, daha sonra birer ikişer öğrencileri artmıştır. Kur'an dersleri gizlilik içinde, şehir içi taksi yolculuklarında, tren kompartımanlarında yürütülmüştür.

Daha 30 yaşındayken profesör unvanı alan Süleyman Hilmi Tunahan, aynı zamanda hukuk fakültesini yüksek dereceyle bitirmiştir. Çok sayıda Kur’an kursu hocası, vaiz ve müftü yetiştirmiştir. Kendisi kitap yazmaktan çok kitapları yaşayacak ayaklı kitap yetiştirmeyi uygun görmüştür. 1970 yılında dönemin hükûmeti tarafından öğrencilerinin oluşturduğu grupların çalışmaları serbest bırakılarak okulları resmen tanındı.

Nakşibendiliğin Süleymancılar koluna ait olan Silsile-i Saadat, İslam peygamberi Muhammed'i takiben Ebu Bekir ile başlayıp Süleyman Hilmi Tunahan ile son bulan 33 mürşit aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır.[3]

• Muhammed

1. Ebû Bekir
2. Salmân-ı Fârisî
3. Kâsım bin Muhammed
4. Cafer-i Sadık
5. Bayezid-i Bistami
6. Ebû’l Hasan Kharakânî
7. Ebu Ali Farimidi
8. Yusuf Hemedani
9. Abdulhalik-ıl Güjdevani
10. Hace Arif Rivgiri
11. Mahmud İncir Fag’nevi
12. Ali Râmitenî
13. Muhammed Baba Semasi
14. Seyyid Emir Külal
15. Muhammed Bahauddin
16. Alaaddin-i Attar
17. Yakub Çerhi
18. Ubeydullah Ahrar
19. Muhammed Zahid
20. Derviş Muhammed
21. Muhammed Hacegi Emkengi
22. Muhammed Baki Billah
23. Ahmed Sirhindi
24. Muhammed Masum
25. Seyfüddin Arif
26. Muhammed Nurü’l-Bedvani
27. Şehîd Mirza Mazhar Can-ı Cânan, Şems-ed-Dîn Habîbullah
28. Abdullah Dehlevî -(Şâh Ghulam Ali Dehlevî)
29. Ebû Saîd Sâhib Mûceddidî - Mûceddid’îyye silsilesinin kurucusu
30. Ahmed Saîd Sâhib Farukî - (Ebû Saîd'in oğlu)
31. Muhammed Mazhar İş’an Can-ı Canan - (Ebû Saîd Sâhib'in torunu ve Ahmed Saîd Sâhib'nin oğlu)
32. Selahüddin İbn-i Mevlana Siracüddin
33. Süleyman Hilmi Tunahan

• Alman din bilimcisi Prof. Dr. Udo Steinbach'ın konuyla ilgili makalesinden çeviridir.
• "Süleyman Hilmi Tunahan İslâm Uğruna Harcanmış Bir Ömür."