Q klavye

Q klavye ya da QWERTY, dünyada en çok kullanılan[1] ve özellikle İngilizce konuşulan ülkelerde yaygın olan bilgisayar ve daktilo klavyesi.

Avrupa'da farklı klavye düzenleri coğrafi dağılımı:
  QWERTY
  QWERTZ
  AZERTY
  Milli düzenlemeler (Türkçe: FGĞIOD, Letonca: ŪGJRMV, Litvanca: ĄŽERTY)
  Latin alfabesi kullanmayanlar
Bir Q klavye ve "QWERTY" adının kaynağı
Amerika'da kullanılan Q klavye

Q klavyenin patentini, 1874'te Christopher Latham Sholes tarafından almış [2] ve Sholes aynı yıllarda QWERTY'nin patentini daktilo işleriyle uğraşan E. Remington and Sons şirketine satmıştır. Günümüzde NASA, Sholes'un anısına, bir astroidi "6600 Qwerty" olarak adlandırmıştır.

Ancak Q klavye standardı ne İngilizce ne de başka bir dile uygun olarak geliştirilmiştir. Christopher Latham Sholes, icat ettiği yazı makinesinin mekanik harf kollarından herhangi ikisi aynı anda kağıda doğru havalandığında sıkışmaya neden olduklarını fark eder. Sholes bu problemin çözümü için, kullanıcının yazım hızını yavaşlatmak üzere harflerin yerlerini alabildiğine karıştırarak en çok kullanılan harfleri elin en zor ulaşabileceği yerlere yerleştirmeyi uygun görür ve Q klavye adını verdiğimiz harf dizilimi ortaya çıkar.

Türkçede sık kullanılan tuşların F klavyedeki dağılımı
Türkçede sık kullanılan tuşların Q klavyedeki dağılımı

Bir söylentiye göre de ilk üretilen yazı makinesinin adı “Sholes & Glidden Type Writer” olarak geçer. Buradaki “Type Writer” kelimelerini oluşturan harflerin tamamı Q klavyenin en üst sırasında yer almaktadır. Böylece satıcılar, bir kağıda kolayca “Type Writer” yazarak ürünlerinin yeteneğini karşılarındakine gösterme şansı bulmaktadırlar.

Klavyenin adı üstündeki harflerden gelir. "Q klavye" adı, harflerin sol üst köşesindeki "Q" harfinden gelir. "QWERTY" adı ise sol üst köşeden sağa doğru 6 harfin yan yana getirilmesiyle meydana gelmiştir.

Bilgisayarlar çıktıktan sonra da daha önceden on parmak yazmayı öğrenenlerin işini zorlaştırmamak amacıyla aynı dizge korunmuştur.

Q Klavyenin bu rastgele harf dizilimi İngilizce yazımı zorlaştırdığından İngilizce'ye uygun bir standart geliştirmek için Washington State Üniversitesinden Prof. Dr. August Dvorak, 1932 yılında İngilizce’de çok kullanılan harflerin klavyenin en kolay ulaşılabilir yeri olan orta sırasına toplandığı bir klavye dizilimi önerir. Dvorak’ın araştırmalarına göre, sekreterlerin parmakları gündelik yazı işleri sırasında Q klavyede 16 mil yol alırken Dvorak klavyesinde sadece 1 mil yol almaktadır.

Ancak daktilo ustalarının Q klavyeye olan mevcut alışkanlıkları ve piyasanın Q klavye tarafından çoktan istila edilmiş olması nedeniyle ve 40 milyon daktilonun değiştirilme maliyeti ortaya çıkınca Dvorak’ın klavyesi yayılamaz ve kaybolup gider.

Q Klavye standardı Türkiye'de bilgisayarların yaygınlaşmasıyla birlikte yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır, ancak Türkçeye uygun değildir. Çünkü Q klavyede, Türkçede en çok kullanılan harfler, uygunsuz bir biçimde yerleşmiş durumdadır.

Bu nedenle İhsan Sıtkı Yener başkanlığındaki bilim insanları, araştırmaları sonucu F klavyeyi meydana getirmişlerdir.

Türkçe olarak yazı yazmak için en uygun klavye E klavyedir[3].E klavye hem daha hızlı yazı yazmayı hem de kullanım yoğunluğu tüm parmaklara eşit dağıtıldığı için uzun süre klavye ile yazı yazanlarda görülen karpal tünel sendromu gibi sağlık sorunları ile karşılaşma riskini azaltır[3].E klavye geliştirildiği Boğaziçi Üniversitesi tarafından F klavyeden %7 daha az tendon hareketine neden olduğu,%2 daha hızlı yazı yazmayı sağladığı ve F klavyenin aksine kullanım yükünü parmaklara eşit dağıttığı ayrıca Q klavyeden %25 daha hızlı olduğu belirlenmiştir[3].

F Klavye İşlem Derneği F klavyenin E klavyeden daha hızlı ve sağlıklı olduğunu iddia eden bir rapor yayınlamıştır[4],E klavyeyi geliştiren ekibin başında olan Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve Boğaziçi Üniversitesi Ergonomi Laboratuvarı Kurucu Direktörü Prof. Dr. Mahmut Ekşioğlu ise rapor hakkında "Türkçe dahi bilmeyen bir federasyonun yayınladığı asılsız bir rapordur" yorumunu yapmıştır[4].

F klavyenin mucidi kabul edilen İhsan Sıtkı Yener "E klavyenin hiçbir bilimselliği yok" demiştir[5].INTERSTENO Türkiye Temsilcisi Seçkin Köse ise "E klavyede harflerin sağa sola rastgele serpiştirildiğini ve klavyenin hiçbir bilimselliğinin olmadığını" dile getirmiştir[5].

Kaynakça
  1. Teknoloji tarihi http://thisdayintechhistory.com/2012/06/23/qwerty-typewriter-patented/
  2. "The Sholes Keyboard" http://inventors.about.com/gi/dynamic/offsite.htm?site=http://www.maxmon.com/1867ad.htm
  3. "Vikipedi E klavye https://tr.wikipedia.org/wiki/E_klavye". |başlık= dış bağlantı (yardım)
  4. "E-Klavye nedir? | Takvim Eğitim". www.takvimegitim.com. Erişim tarihi: 24 Ocak 2021.
  5. İSTANBUL (AA). "'E klavye Türkçe'ye uygun değil'". www.hurriyet.com.tr. Erişim tarihi: 24 Ocak 2021.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.