Pazar, Tokat

Kazova (Kazabad) yöresi, antik çağda Kral Yolu üzerinde olup Dazimonitis olarak anılmıştır.[2] Yörenin en önemli yerleşimi olan Kazabad Nahiyesi'nin ise yeri tam olarak bilinmemekle beraber buraya çok yakın olduğu söylenen Pazar[3], 1520 yılına kadar İnepazarı olarak anılmış olup bu tarihten sonra Ezine Pazarı adını almıştır.[4] 17. yüzyılda yazılan Evliya Çelebi Seyahatnamesinde ise Eski Aynapazarı olarak geçmiştir.[3] Bu sürede eski isimleriyle de anılan Pazar, nihai ismine 1903 yılında kavuşmuştur.[5]

1073 yılında I.Melikşah ile Selçuklu idaresine giren bölge çeşitli beylikler arasında el değiştirdikten sonra 1399 yılında Osmanlı hakimiyetine girmiştir.[6]

Pazar, Tokat il merkezinin batısında Kazova üzerinde yer almaktadır. İl merkezine 25 km mesafededir. İlçenin yüzölçümü 276 kilometre karedir. Rakımı 623 metredir. Doğusunda Tokat il merkezi, kuzey batısında Turhal ilçesi, batısında Zile ilçesi ve güneyinde Artova ilçesi yer almaktadır. İlçenin güneyinde doğu-batı yönünde uzanan sıradağlar, kuzeyinde ise Yeşilırmak ve Kazova yer almaktadır. İlçeye bağlı iki belde ve on beş köy vardır. Pazar ilçesi Karadeniz iklimi ile İç Anadolu'nun karasal iklimine geçiş bölgesinde yer almaktadır. İlçe arazisinin önemli bir kısmı Yeşilırmak tarafından sulanmaktadır.

İlçe sınırları içinde yaklaşık 10'a yakın yapay tepe (höyük) bulunmakta olup bunlardan ilçenin doğu tarafında bulunan Endiz Höyüğü Hellenistik Döneme tarihlenmektedir.[7] Pazar'ın doğu çıkışında Anadolu Selçuklu Devleti döneminde I. Alaeddin Keykubad'ın birinci eşi Mahperi Hatun tarafından 1238 yılında yaptırılmış[8] bir kervansaray ve 3 km ilerisinde Yeşilırmak üzerine kurulu yine aynı döneme tarihlenen Tavukçu Köprüsü olarak da bilinen kesme taştan bir köprü bulunmaktadır. İlçe merkezinde halk arasında "Cuma Cami" olarak da bilinen Halil Bey Cami ise caminin doğu girişi üzerinde bulunan kitabesine göre, İlhanlı hükümdarı Ebu Said Bahadır Han zamanında Hüseyin oğlu Hacı Mehmet tarafından 1334 yılında yaptırılmıştır.[9] İsminde dolayı cami ile aynı döneme tarihlenen ve halen kullanımda olan Halil Bey Hamamı bulunmaktadır.[10] Hamamın hemen önünde 1884 yılından kaldığı tahmin edilen eski bir çınar ağacı vardır. İlçenin batı çıkışında şu an harabe halinde bulunan Beyobası Hamamı ise 15.yüzyılın ilk yarısında Hacı İvaz Paşa tarafından yaptırılmıştır.[11] Yine ilçe merkezinde Osmanlı Dönemine ait Hacı Sinan bin İbrahim tarafından 1534 yılında yaptırılan Hacı Sinan Cami bulunmaktadır.[12]

İlçe Merkezinin 7 kilometre güneyinde yaşı yaklaşık olarak 3,4 milyon yıl olarak belirlenen Ballıca Mağarası, büyüklüğü ve jeolojik özellikleri ile dünyadaki benzerlerinin içinde özel bir konuma sahiptir. Mağaranın hemen bitişiğinde ise Ocaklı Şelalesi bulunmaktadır[13].Kaz Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ise göl ekosistemine sahip olup mevsimsel olarak yerli ve göçmen kuşların uğrak yeridir.

Pazar ilçesinde toplam 19 ilköğretim okulu mevcuttur. Bunlardan 4'ü ilçe merkezinde 15'i ise belde ve köylerde yer almaktadır. Pazar ilçesinde toplam 2 adet çok programlı lise vardır. Bunlardan biri ilçe merkezinde, diğeri ise Üzümören beldesinde yer almaktadır. Ayrıca ilçe merkezinde Gaziosmanpaşa Üniversitesine bağlı bir adet yüksekokul bulunmaktadır. Yüksekokulun kampüsü yoktur. 4+4+4 sistemi gereği yeni imam hatip ortaokulu açılmıştır

İlçenin gelenek, görenekleri İlçeye Yıllar önce göçen Malatya, Bayburt, Sivas ve Ş. Urfa'dan gelen halkımız sayesinde karma görenekleri vardır, Bazen düğünlerde Bayburt asıllı halk oyunu Deli Güsün, Bazen Malatya kökenli Keklik oynanır ve yemekleri Bat, Keşkek, Gaygana, Mücürüm ve Toyga, Helle çorbalarıdır.

• Pazar Kaymakamlığı 4 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Pazar Belediyesi 6 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Mahperi Hatun Kervansarayı