Kazova

Kazova, Tokat il merkezinin batısından başlayıp Turhal ve Zile ovalarına doğru giderek genişleyen ve doğu-batı yönünde uzanan bir çöküntü ovasıdır. Karadeniz'in 115 km güneyinde yer almaktadır. Kazova'nın denizden yüksekliği ortalama 550 m civarındadır. Yaklaşık 30.000 hektarlık arazisiyle Tokat'ın en büyük ovasıdır. Kuzeyinde Yaylacık Dağları, güneyinde ise Deveci Dağlarının Kuzey uzantısı olan Akdağlar yer almaktadır. Kazova'nın doğu-batı yönünde uzunluğu yaklaşık 50 km, kuzey-güney yönünde genişliği ise 10 km civarındadır; fakat bu genişlik ovanın doğusunda yer alan Tokat civarında yaklaşık 1 km'ye kadar düşmektedir.[1]

Orta Karadeniz Bölümü'nün iç kesiminde yer alan Kazova, aynı zamanda İç Anadolu Bölgesi'ne geçiş alanında yer almaktadır. Geniş ve verimli arazisinin büyük bir kısmı Yeşilırmak tarafından sulanmaktadır. Kazova, Tozanlı Çayı Vadisinin genişlemesiyle ortaya çıkmıştır. Doğusunda Tokat Ovası, batısında ise Turhal ve Zile Ovaları yer almaktadır. Üzümören yakınlarında tabiat alanı olarak belirlenen Kazgölü isminde doğal bir göl yine bu ovanın batı ucunda yer almaktadır. Kazova arazisinin yaklaşık %41'i kültür alanı, %37'si ormanlık alan, %17'si doğal ve yapay çayır, geriye kalan %5'lik bölüm ise kullanılamayan yerlerdir. Tarla tarımının egemen olduğu alanın %18'inde kuru tarım, %64'ünde ise sulu tarım yapılmaktadır.[2]

Kazova iklim olarak Karadeniz ve İç Anadolu'nun etkisinde kalmaktadır. Ova yapı olarak doğudan batıya doğru Yeşilırmak'ın akışı yönünde hafif bir eğime sahiptir. Fakat bu eğim ova tabanında %2'yi geçmemektedir. İklim şartlarının iyi olmasından tarımsal faaliyetler olumlu yönde etkilenmiştir. Kazova'da tahıl, şekerpancarı, ayçiçeği, domates, biber, patlıcan, fasulye, üzüm, şeftali ve elma başta olmak üzere meyve ve sebze yetiştirilmektedir. Her yıl Tokat'ta üretilen 500.000 ton sırık ve yer domatesinin büyük bir kısmı yine bu ovada yetiştirilmekte ve bir kısmı Suudi Arabistan, Romanya, Almanya, Avusturya, Fransa, Dubai, Katar ve Bahreyn gibi ülkeler başta olmak üzere yurtdışına ihraç edilmektedir.[3]

Ovanın doğu ucunda Tokat il merkezi ve batı ucunda Turhal ve Zile ilçeleri yer almaktadır. Ova ortasından çift yönlü asfalt yol geçmektedir. Bu yol Samsun, Amasya, Tokat ve Sivas illerini birbirine bağlamaktadır. Kazova üzerinde başta Gaziosmanpaşa Üniversitesi Taşlıçiftlik Kampüsü olmak üzere Tokat Toprak ve Su Kaynakları Araştırma İstasyonu, DİMES Kazova Tarım İşletmesi, Organize Sanayi Bölgeleri, Tokat Havalimanı ve Pazar ilçesi yer almaktadır.

Kazova, eski devirlerden beri yerleşim alanı olma özelliğini korumuştur. Kazova'nın İlk Çağ'da ismi Dazimonitis'tir. Tarihi kayıtlara bakıldığında ünlü coğrafyacı Strabon Kazova'dan şöyle söz etmektedir: "Kaynakları Pontos'da olan İris (Yeşilırmak), Pontos'daki Komana (Gümenek) şehrinin ortasından ve verimli bir ova olan Dazimonitis (Kazova)'den batıya doğru akar."[4] 17. yüzyılda Tokat'ı gezmeye gelen Evliya Çelebi de Kazova'yı "ekin ocağı" olarak tanıtmıştır.[5] Tarihi kayıtlara bakıldığında Kazova'nın eskiden beri verimli topraklara sahip olduğu görülmektedir. Kazova'da Pazar ilçesi yakınlarında 13. yüzyıldan kalma Mahperi Hatun Kervansarayı ve Yeşilırmak üzerinde tarihi taş köprü bulunmaktadır. Evliya Çelebi Kazova ve Kazabad hakkında şunları söylemiştir: "Kazova Tokat'ın yer aldığı ovadır. Çok verimli bir bölgedir. Asıl Kazova (Kazabad) kasabası Tokat şehri toprağında yüzelli akçalık bir kazadır. Kethüda yeri, serdarı, camii, han ve hamamı, küçük çarşısı vardır. Bu Kazova'dan Tavukçu Köprüsü geçilerek Tozanlı Nehri'ne ve oradan Tokat şehrine varılır."[6]