Monoceros (takımyıldız)

Tekboynuz, sadece birkaç 4 kadir parlaklıktaki yıldızlarıyla gökyüzünde çıplak gözle çok kolay görülemeyecek bir takımyıldızdır. Alfa Tekboynuz, 3,93 kadir parlaklığıyla; parlaklığı 3,98 kadir olan Gama Tekboynuz'dan biraz daha parlaktır.

Tekboynuz'daki ilginç gök cisimlerinden biri, Beta Tekboynuz adlı yıldızdır. Bu, aslında üçlü yıldızdır. Üçlünün iki bileşeni 4,7 ve 5,2; ötekiyse 6,1 kadir parlaklıktadır. Üçlüyü görebilmek için küçük bir teleskop ya da bir dürbün yeterli olur. İlk bakışta iki yıldız görünür; ancak, biraz daha sönük olanı, daha dikkatli bakılınca görülebilir. William Herschel tarafından 1781 yılında keşfedilmiştir.

Epsilon Tekboynuz adlı çift yıldız, dürbünlü gözlemciler için bir başka iyi hedeftir. Çift, biri 4,5 kadir parlaklıkta mavi-beyaz bir yıldız; öteki 6,5 kadir parlaklıkta sarı bir yıldızdan oluşmaktadır.

S Tekboynuz veya 15 Tekboynuz, NGC 2264'ün merkezinde bulunan mavi-beyaz bir değişen yıldızdır. Ancak, büyüklük değişimleri çok fazla değildir.

V838 Tekboynuz, 5 Ocak 2002'de patlamaya başlamıştır.

Rozet Bulutsusu'nun yaklaşık iki derece kuzeydoğusunda, adını Kanadalı gökbilimci Plaskett'ten alan ilginç bir yıldız yer alır. Plaskett Yıldızı, bilinen en büyük kütleli ikili yıldızdır. İkiliyi oluşturan yıldızların her biri Güneş'in en azından 55 katı kütleye sahiptir. İkili birbirine o kadar yakındır ki, herhangi bir teleskopla ayırt etmek olanaksızdır. Gökbilimciler tayfölçümü yaparak burada iki yıldız olduğunu söyleyebiliyorlar. İkili, birbiri etrafında yaklaşık 14 günde bir dolanmaktadır. Bu kadar büyük kütleli yıldızlar, kısa ömürlüdür. Bu nedenle bu ikilinin bir milyon yaşından genç oldukları tahmin edilmektedir.

Bu göksel karakterin anlamına ilişkin ipuçları

Mono-monoceros yunanca monos "yalnız,tek" kelimesinden türemiştir.

Tekboynuz bir at gövdesi ve onun alnında spiral bir boynuz bulunan bir mitolojik hayvan olarak resmedilir. Hayvanın boynuzunun zehirleri nötralize etme gücünde olduğuna inanılır. Tekboynuz figuru eczacılık simgesidir. Hayvanın boynuzunun toz köklerinin bütün hastalıklara şifa olduğuna inanılır.

Bu göksel hayvanın tek benzer yer figurunun gergedan olduğuna inanılır.

Bu göksel hayvanın üstünde diğer bir göksel hayvan olan küçük köpek takımyıldızı ya da kısaca onun alfa yıldızı procyon bulunur. Procyon yunanca pro-before ve kuon-dog kelimelerinden türemiştir.

Tekboynuz, iki süper-Dünya gezegeni içeren bir gezegen sistemine sahiptir. COROT-7b, COROT uydusu ve COROT-7c, dikey hız yöntemi ile yer-temelli teleskoplarla 2009'da keşfedilmiştir.

Tekboynuz, iki ünlü yıldız kümesini içerir. Her ikisi de birer bulutsunun içindedir. Kümelerin çevresindeki bulutsular, genç yıldızları oluşturan bulutsunun arta kalanıdır.

NGC 2244, gökyüzündeki en güzel açık yıldız kümelerinden biridir. Küme, yaklaşık Ay'ın gökyüzünde kapladığı alan kadar bir bölgeye yayılmış bir düzine kadar yıldız içerir. Bu nedenle yüksek büyültmeli bir teleskopla değil, en iyi, bir dürbünle gözlenebilir. Yıldız kümesinin gizemiyse uzun pozlamalı fotoğraflarda ortaya çıkar. Kümeyi oluşturan bulutsu, ünlü Rozet Bulutsusu'dur. Ne yazık ki, bulutsunun küçük teleskoplaral ya da dürbünle görülmesi zordur. Ancak çok iyi koşullarda, büyük dürbünlerle (örneğin 11x80) ya da teleskopla yaklaşık iki ay çaplı bulutsu, çok silik biçimde görülebilir. Rozet Bulutsusu, bize 5500 ışık yılı ötede yer alır ve içinde yer alan NGC 2244, bilinen en genç yıldız kümelerinden biridir. Kümenin yaşı yaklaşık 3 milyon yıldır.

Tekboynuzdaki öteki önemli yıldız kümesi, NGC 2264'tür. Kümeye dürbünle baktığımızda, bir ok başı biçiminde bir düzine yıldızla birlikte pek çok sönük yıldız görülür. Kümede yer alan en parlak yıldız, 4,7 kadir parlaklıktaki sıcak bir yıldız olan S Tekboynuz'dur. NGC 2244 gibi, bu küme de bir bulutsunun içinde yer alır. Ancak, bu bulutsuyu dürbünle ya da küçük teleskoplarla görmek olanaksızdır. Kümenin içinde yer aldığı bulutsu Koni Bulutsusu'dur. NGC 2264'ün bize uzaklığı yaklaşık 2500 ışık yılıdır.

Tekboynuz ayrıca, Messier 50 açık yıldız kümesini de içerir.