Mehmed Arif Bey (tarihçi)

29 Mart 1845 tarihinde Erzurum’da dünyaya geldi.[1] Babası, Erzurum kale topçu miralayı Hacı Ömer Bey idi.

17 yaşına kadar Erzurum’da öğrenim gördü. Kendisi ders aldığı hocasının adını, Solakzade Ahmed Efendi (ö.1313/1895) olduğunu belirtmiş, Arapça, Farsça, Coğrafya ve Hesap okumuştur.[2] 1862’de Erzurum 4.Ordu meclis-i tahrirat odası zabıt katibi olarak görev yapmaya başladı. 1865 yılında, Erzurum vilayeti temyiz meclisi hukuk başkatipliğine, 1866’da Deavi meclisi başkatipliğine, 1867’de aynı meclisin sorgu hâkimliğine, 1869’da Erzurum temyiz divanı başkatipliğine atandı[3]. 93 Harbi sırasında Ahmet Muhtar Paşa'nın özel katibi olarak savaşı bizzat yaşadı, yaşadıklarını kaleme aldı. 1877 yılı sonunda Ahmet Muhtar Paşa ile birlikte İstanbul’a gitti. 1878 başında Paşa ile birlikte Trakya’da Çatalca ordusunda bulundu. 1878’de Girit İsyanı çıkınca Girit Tahrir heyeti başkâtipliğine atanarak Girit’e gitti. Halepa Anlaşması’nın imzalanmasından sonra İstanbul’a dönerek Adliye Nezareti’ndeki görevine devam etti.

1885 yılında Osmanlı Devleti Fevkalade Komiserliği ile Mısır’a atanan Gazi Ahmet Muhtar Paşa’nın maiyetinde, başkatiplik görevi ile Kahire’ye gitti. Mısır’da basılmış iki eseri vardır: “Başımıza Gelenler” ve “Binbir Hadis-i Şerif Şerhi” Başımıza Gelenler adlı eserinde resmi görevlerine bağlı olarak edindiği tecrübeleri aktardı[4]. 1893’te Avrupa’da seyahat etti. 1898’de Mısır’da bulunduğu sırada hastalanarak, tedavi için İstanbul’a döndü ve 14 Temmuz 1897’de mide kanserinden hayatını kaybetti. Mezarı, Merkezefendi Mezarlığı’ndadır.

• Başımıza Gelenler[5]
• Binbir Hadis Şerhi