Maymun

Maymunlar, Primatlar takımından olan memeli bir hayvan türüdür.[2] Bu tanım biyolojide yaygın olarak maymunlarında içinde bulunduğu tarsiyerler, lemur, insanlar ve bilinen daha 260 primatı da içine alır. Günümüzde bulunan maymun türleri Eski Dünya maymunlarının torunlarıdır. Maymunlar zeki ve sosyal hayvanlardır, kolayca ağaçlara tırmanabilirler ve ağaçların üzerlerinde gezinebilirler. Berberi şebeği ve insansılar dışında hemen hemen her maymunun çok kısa olsa bile bir kuyruğu vardır.[3]

Maymunlar[1]
Yaşadığı dönem aralığı: 37,8-0 Ma
Üst eosen-Günümüz 
Macaca radiata
Mangaon, Maharashtra, Hindistan
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Mammalia
Takım: Primates
Alt takım: Haplorhini
İnfra takım: Simiiformes
[lower-alpha 2]
İçerdiği gruplar
Platyrrhini
Cercopithecidae
†Parapithecidae
Kladistik açıdan içerdiği fakat geleneksel olarak içermediği taksonlar
Hominoidea

Maymunların birçok farklı türü vardır. Bazı maymunlar haricinde genelde uzun ve sık ağaçların olduğu yerleri tercih ederler. Farklı primat aileleri meyve, yaprak, böcekler, çiçekler, küçük memeliler, sürüngenler, amfibiler, yengeçler ve hatta diğer maymunlarla beslenebilirler. Maymunlar orman, bozkır, çöl ve hatta karlı dağlarda yaşayabilirler fakat en çok Avustralya ve Yeni Gine dışında, yağmur ormanlarında bulunurlar.

Bazı maymunlar yaklaşık 15 santimetre (6 in) uzunluğunda ve ağırlığı 120 gram (4,2 oz) gram gibi çok küçük olabilecekleri gibi diğer maymunlar yaklaşık 1 metre (3 ft 3 in) uzunluğunda ve ağırlığı 35 kilogram (77 lb) gibide çok büyük olabilirler. Maymun isminin Türk diline Arapçadan geçtiği bilinmektedir.[4]

Yaşam alanları

Maymunlar yaşadıkları yerlere göre iki grupta toplanır: Güney Amerika'da yaşayan Yeni Dünya maymunları ve Afrika ve Asya'dan gelen Eski Dünya Maymunları. Yeni Dünya maymunları Eski Dünya maymunlarına göre daha küçüktür. Maymunların ağaçları salıncak gibi kullanmalarına yardımcı olmak için uzun kolları ve bacakları vardır. Bazı maymunlar kuyruklarını neredeyse bir beşinci kol gibi kullanırlar. Kuyruk bir tür kavrayıcıdır. Çoğu maymun türü ağaçsıldırlar fakat bazı türler ise yerde yaşamaya adapte olmuşlardır.

Büyüklüklerine göre maymunlar

Bilinen en küçük maymun türü Cüce ipek maymunu; en büyük maymun türü Mandrildir. Kuyruksuz 14–16 cm boyunda ve 120 gram ağırlığındadır. Bu tür Brezilya, Kolombiya ve Ekvador yağmur ormanlarındaki ağaç tepelerinde yaşamakta Mandril ise yaklaşık 1 m kadar büyüyebilirler ve yetişkinler 35 kg'a kadar çıkabilir. Maymunlar genellikle kuyrukları yardımıyla tırmanırlar.

Sınıflandırma
Maymunlar (in green brackets) are not a monophyletic group, since they exclude hominoids.
Sincap maymunu
Bir Yengeç yiyen makağı, Tayland

Çeşitli maymun ailelerinin (kalın), yaşayan primatların sınıflandırılmasında (soyu tükenmeyen) nereye yerleştirileceğini aşağıdaki listede verilmiştir.

Notlar
  1. Groves, 2008. ss. 92–93
  2. Carl Linnaeus, Simia cinsinin sıralamasını, Systema Naturae'nin 10. baskısında tanımladığında, tüm insan olmayan maymunlar ve insansıları kapsamaktaydı (simiyenler).[lower-alpha 1] "Maymun" sözcüğünün hiçbir zaman taksonomik bir ibare olmamasına ve aslında bir parafiletik grup olmasına rağmen, tüm üyeleri Simiiformes infra takımının içerisindedir.

Kaynakça
  1. Fleagle, J.; Gilbert, C. Rowe, N.; Myers, M. (Edl.). "Primate Evolution: John Fleagle and Chris Gilbert". All the World's Primates. Primate Conservation, Inc. 12 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2014.
  2. Dawkins, Richard (2004). The ancestor's tale: a pilgrimage to the dawn of evolution. Houghton Mifflin Harcourt. s. 140. ISBN 9780618005833. Erişim tarihi: 9 Eylü 2014. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  3. "Monkey". kids.britannica.com. 23 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2014.
  4. "Maymun ismininkökeni". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2014.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.