Kayalıdere, Varto

Kayalıdere, Muş ilinin Varto ilçesine bağlı bir köydür.

Kayalıdere
Köy

Muş'un Türkiye'deki konumu
Kayalıdere
Kayalıdere'nin Muş'taki konumu
Ülke Türkiye
İl Muş
İlçe Varto
Coğrafi bölge Doğu Anadolu Bölgesi
Rakım 1.403 m (4.603 ft)
Nüfus
 (2019)
 • Toplam 102
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu 0436
İl plaka kodu 49
Posta kodu 49600
Resmî site
-

Tarihçe

Köyün eski adı, 1928 yılı kayıtlarında Aşağı Hınzor olup, Ermenice'de "xıntsor" sözcüğü "elma" anlamına gelmektedir.[1]

Köy günümüzde Muş'un Varto ilçesi sınırlarındadır ve daha çok batısında bulunan Urartu Kalesi ve Urartu Kaya Mezarı ile bilinir. II.Sarduri (M.Ö.764-735) döneminde[2] yapıldığı tahmin edilen kale ve kaya mezarı Urartu döneminin Muş'taki en sağlam kalabilmiş yapısıdır. Kale ve kaya mezarı 1965 yılında İngiliz arkeolog C.A.Burney tarafından incelenmiştir. Burney'e göre kale bölgeye hakim bir Urartu valisi tarafından yaptırılmıştır. Kalenin kurulduğu tepe Urartuların batı yönündeki Elazığ ve Malatya bölgesine çıkış yolunun kontrol noktasıdır. Kale inşası için Murat Nehri'nin Tepeköy'den gelen Varto Çayı ile birleştiği alanı gayet iyi bir şekilde gören ve kontrol altında tutan bir yer tercih edilmiştir. Kazılarda kale, tapınak, şarap mahzeni, kaya mezarı ve küçük kalıntılar bulunmuştur.[3] Bulunan kalıntılarda sembollere rastlanmakla beraber herhangi bir yazılı belgeye ulaşılamamıştır. Tapınak ve kaya mezar hala ayakta olmakla beraber özellikle kaya mezar kaçak kazılarla tahrip edilmiştir. Kalenin kurucu valisine ait olduğu tahmin edilen kaya mezarı kalenin kurulduğu kayalığın güney tarafındaki kayalıklara oyma ile inşa edilmiştir. Altı odalı olan bir mezardır. Urartuların yıkılışından sonra doğu ile batı arasındaki geçişi sağlayan Murat Nehri takipli yol pek kullanılmaz hale gelmiştir. Böylece Kayalıdere ve diğer Murat Nehri civarları önemini kaybetmiştir. Henüz somut bir adım atılmamış olmakla beraber Kayalıdere ören yeri ile ilgili olarak 23/02/2012 tarihinde TBMM'ye soru önergesi verilmiştir[4] Muş'un önemli tarihi yerlerinden biri olan ve Urartu dönemini aydınlatan köy ve ören yerinin 2017'de tamamlanması planlanan Alparslan II Baraj suyu altında kalacağı tespit edilmiştir.[5]

Coğrafya

Köy, Muş il merkezine 72 km, Varto ilçe merkezine 24 km uzaklıktadır.[6]

Nüfus
Yıllara göre köy nüfus verileri
2019 102[7]
2018 94[7]
2017 75[7]
2016 70[7]
2015 79[7]
2014 91[7]
2013 87[7]
2012 86[7]
2011 88[7]
2010 100[7]
2009 94[7]
2008 90[7]
2007 79[7]
2000 77[8]
1990 186[9]
1985 254[10]
1965 254[11]

Kaynakça
  1. Nişanyan, Sevan. "Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri". nisanyanmap.com. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2020.
  2. Muş ili ve ilçeleri 2009 yılı arkeolojik yüzey araştırmaları
  3. http://www.muskulturturizm.gov.tr
  4. "Arşivlenmiş kopya". 18 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020.
  5. ALPARSLAN II BARAJI VE HES PROJESİ ÇEVRE VE SOSYAL YÖNETİM PLANI
  6. "Kayalıdere Köyü". YerelNet.org.tr. 6 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2020.
  8. "İl, ilçe ve bucaklara göre köy nüfusları - 2000". TÜİK. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
  9. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
  10. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
  11. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.