Herbert Louis

Herbert Loius, 12 Mart 1900 tarihinde Almanya’nın başkenti Berlin şehrinde doğdu. Berlin Üniversitesi Fen Fakültesi’nde coğrafya, jeoloji ve fizik öğrenimi gördü. Mezun olduktan sonra aynı üniversitede 1925’te doktora, 1930’da habilitasyon (doçentlik için paye) yapmış 12 Ağustos 1935 yılında Berlin Üniversitesi coğrafya profesörlüğüne tayin edildi. Aynı yıl, Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı tarafından Ankara’ya davet edilerek yeni kurulmakta olan Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’nde coğrafya profesörü olarak görevlendirilmiştir. Herbert Louis, Türkiye’de 8 yıl devamlı olarak öğretim ve araştırma faaliyetlerinde bulunmuştur. 1943’te Almanya’nın Köln Üniversitesi Coğrafya Bölümünde ordinaryüs profesörlüğüne tayin edilerek ayrılmış ve daha sonra 1965-1966 ders yılında aynı fakülteye misafir profesör olarak yeniden davet edilmiştir. Türkiye’de görevli bulunduğu zamanlarda yetiştirdiği öğrenciler, yalnız orta öğretim kurumlarında öğretmen değil, aynı zamanda üniversitelerde bilim insanı ve devlet dairelerinde yönetici ve uzman olarak görev almışlardır. 1968’de Batı Almanya’nın Münih Üniversitesi coğrafya bölümü Ord. Profesörlüğünden emekli olduktan sonra Bavyera’daki saha çalışmalarına, araştırma ve yayınlarına devam ederken 11. temmuz 1985 tarihinde vefat etmiştir. Louis, ölümünden bir süre önce, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’nin ilk yılları hakkında bir konferans vermiştir. Bu konferanstan aktarıldığı üzere; ‘’Başlangıçta her şey eksikti. Modern coğrafya alanında ne harita, ne kütüphane, ne de ders kitabı vardı. Diğer alanlarda da durum aynı idi.’’ Bunun için Louis, diğer profesörler gibi çalışma malzemesini bizzat kendisi temin etmiştir.[1]

Mesleki hayatında Herbert Louis Almanya haricinde başta Türkiye olmak üzere, dünyanın çeşitli ülkelerinde, özellikle Britanya Adaları’nda, Balkan Yarımadası’nda, Doğu ve Güneydoğu Asya’da Doğu Afrika’da ve Kuzey Amerika’da araştırma ve inceleme gezileri yapmış, birçok milletlerarası kongreye tebliğlerle katılmış, incelemelerinin sonuçlarını, sayıları 110’u geçen yayımlarında ortaya konmuştur. Bunların çoğu makale, rapor ve kontrandüler şeklinde ve 10 kadarı da kitap halinde yayımlanmıştır. Bundan başka Herbert Loius, ünlü ‘’Erdkunde’’(Archiv für wissenschaftliche Geografhie) dergisinin yayım kurulunda bulunmuş ve Münih Teknik Üniversitesi coğrafya ordinaryüsü Hartke ile birlikte ‘’Münchener Geographicshe Abhandlungen’’ isimli süreli yayınları yönetmiştir.[2]

Genel coğrafya ile ülkeler coğrafyası alanlarında çeşitli konuları işlemiş bulunan Herbert Loius, özellikle jeomorfoloji, klimatoloji, bitki coğrafyası, hidrografya, nüfus ve yerleşme coğrafyası ve harita bilgisi konularına ağırlık vermiştir. Bunlar arasında Türkiye Coğrafyası ile ilgili olanlar önemli bir yer tutar. 1923-1926 yıllarında Balkan Yarımadası’nda araştırmalar yapmış, Arnavutluk, Bulgaristan ve Yunanistan’ın mufassal haritalarını meydana getirmiş ve bunların bilimsel açıklamalarını yapmıştır. Coğrafi olayların bilimsel yöntemlerle gösterilmesi hakkında, 20'ye yakın makale ve eserde yeni görüşler ortaya koymuştur.[1]

Herbert Louis çok yönlü bir araştırmacıydı ve çalışmalarının ağırlık noktasında Jeomorfoloji yatmaktaydı. Dünyanın çeşitli yerlerinde ve Türkiye’de yaptığı araştırmalar sonucunda hazırladığı ‘’Allgemeine Geomorphologie’’ adlı büyük eserinin 4. Baskısı 1979 da yayımlanmıştır. İklim ve tabiat şartları ile bitki örtüsü arasındaki ilişkileri ‘’Das natürliche Pflanzenkleid Anatoliens’’ adlı eserinde açıklamıştır. Bu iki eserden ilki, dünya üniversitelerinde referans kitabı olarak kullanılmış ve coğrafyacılarla orman mühendisleri içinde kaynak teşkil etmektedir. Louis nüfus ve yerleşme konularına da ilgi göstermiş, özellikle Türkiye’nin nüfus sıklığı haritasını, 1935 nüfus sayımı sonuçlarına dayanarak ‘’Bevölkerungskartoder Türkei’’ adlı eserinde yayınlamıştır.[2] Herbert Louis Türk Coğrafya Kurumu’nun da kurucu üyelerindendir. Maarif Vekilliği (o zamanki Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı) tarafından 6-21 Haziran 1941 tarihleri arasında, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’nde toplanmış olan Birinci Coğrafya Kongresi’ne katılmış ve daha önce kendisine kaynak kitap olarak yazdırılmış olan ‘’Türkiye Coğrafyasının Bazı Esasları’’ adlı eserinde ortaya koyduğu coğrafi bölgelerin savunmasını yapmıştır.[3]

Louis’in, coğrafya enstitüsünde sadece öğrencilere değil, öğretim üyeleri ve coğrafya bilim hayatına da birçok katkıları olmuştur. Coğrafyada bilimsel metotlarla, düzenli, planlı ve sistemli çalışmanın nasıl olacağı, coğrafya arazi çalışmalarının nasıl uygulanacağını ve sonuçta coğrafyanın nasıl halka sevdirileceği konularında büyük faydaları olmuştur. Louis, ilk yıldan itibaren bir yandan derslerini verirken, diğer taraftan her yıl büyük araştırma gezileri yapmış ve Türkiye’de ilk defa yapılmak üzere Coğrafya Meslek Haftalarını düzenlemiştir. Bu meslek haftaları sayesinde Türkiye’de bulunan iki coğrafya enstitüsü elemanları bilgi ve fikir alış verişi yapma imkânı bulmuştur. Louis, uzun meslek yaşamında araştırmalarının sonuçlarını birçok kitap, makale ve bildiriler halinde yayınlamıştır. Louis’in Dünya’nın çeşitli ülkelerinde yaptığı arazi çalışmalarını içeren yapıtlarının sayısının 110’u geçtiği belirtilir.[1]

Herbert Louis’in seçkin bir araştırmacı olmasında kendi döneminin bilim dillerine hakim olması yatmaktaydı. Louis, anadili olan Almancadan başka Fransızca ve İngilizceyi iyi bilmekteydi ve ayrıca Türkçeye de vakıf bulunmaktaydı.[1]

• Louis, H., 1938, Eiszeitliche Seen in Anatolien (PleistoceneLakes in Anatolia), Zeitschrift der Gesellschaft für Erdkunde, Band 73, Heft 7-8, Berlin, s.267-285.
• Louis, H., 1939, Das Natürliche Pflanzenkleid Anatoliens, Geographische Abhandlungen, 3. Reihe, Heft 12, Stuttgart.
• Louis, H., 1940, Die Bevölkerungskarte der Türkei, Berliner Geographische Arbeiten, Heft 20, Berlin.
• Louis, H., 1940,Berichtüber den Elephantidenfund von Ankara-Demirtepe, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Mecmuası,Sayı 2/19 Ankara, s.205-206.
• Louis, H., 1941, Türkiye Coğrafyasının Bazı Esasları, Birinci Coğrafya Kongresi (6-21 Haziran 1941), Raporlar, Müzakereler, Kararlar, Maarif Vekilliği, Ankara, s.172-228.
• Louis, H., Danyal, B.,1941, Coğrafya Araştırmaları 1940-1941 (GeographischeStudienÜberdieTürkei mit DeutscherZusammenfassung), Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Neşriyatı No.2, İstanbul.
• Louis, H., 1942, Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Coğrafya Enstitüsünün Öğretim Gezintileri, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C.I, Sayı 1, Ankara, s.90-98.
• Louis, H., 1943, İç Anadolu ve Coğrafi Hudutları, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 1, Ankara, s.51-70.
• Louis, H., 1943, Coğrafi Yayınlar Arasında, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 2, Ankara, s.243-244.
• Louis, H., 1944,Die Spuren Eiszeitlicher Vergletscherung in Anatolien. Geologische Rundschau, Band34, Heft 7/8, Stuttgart, s.447-481.
• Louis, H., 1966, Jeomorfolojinin Ana Kavramlarındaki Yeni Gelişmeler Hakkında (Çev. Oğuz Erol), Ankara Üniversitesi Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Sayı 1, Ankara, s.321-342.
• Louis, H., 1970, Städtische und Ländliche Bevölkerungszunahme in der Türkei Zwischen 1935-1965, Deutsche Geographische Forschung in der Welt von * Heute, Festschrift für Erwin Gentz, Kiel, s.155-166.
• Louis, H., 1972, Die Bevölkerungsverteilungin der Türkei 1965 und Ihre Entwicklung Seit 1935, Erkunde, Band XXVI, Heft 3,s.161-177.
• Louis, H., 1979, Die Stellung Anatoliens am Rande Europas, Klaus-Detlev Grothusen(Hg.), Die Türkei in Europa, Göttingen, s.11-19.
• Louis, H., 1985, Landeskunde der Türkei: Vornehmlich Aufgrund Eigener Reisen, Franz Steiner Verlag, Stuttgart.