Hayganuş Mark

Hayganuş Mark, 1885 yılında İstanbul'un Beyoğlu ilçesine bağlı Ayaspaşa mahallesinde doğdu. Babası Van'lı Markar, annesi İstanbullu Yebrakse Topuzyan'dı.[1] Soyadı Kanunu ile Mark soyadını aldı.[1]

Feminizmin öncülerinden gördüğü annesi sayesinde okula giden Mark, Esayan Ermeni Lisesi'nde okurken Ermeni dilbilimci Hagop Kurken'den beş sene boyunca Ermenice dersleri aldı.[1] Yedikule Ermeni Hastane Yetimhanesi'nde dört yıl yardımcı öğretmenlik yaptı.[1]

Ermenice harflerle Türkçe basılan Manzume-i Efkâr dergisinde ilk yazılarını yazdı.[1] Masis dergisinin düzenlediği şiir yarışmasında ikinci oldu.[1] 1905 yılında Dzağig (Çiçek) adlı haftalık dergiyi çıkarttı.[1] Fransa'daki feminist hareketlerden etkilenerek bu derginin "sadece kadınlarla ve kadınlar için" çıkmasını istedi.[1] O dönemdeki kadın yazar azlığından dolayı dergide erkek çalışanlar çoğunlukta olsa da, dergide kadın isimleriyle yazdılar.[1] İki yıl boyunca çıkan dergi, Mark'ın evlenmesi ve eşi Vahan Toşigyan (Manzume-i Efkâr dergisinin yayın yönetmeni) ile birlikte İzmir'e gitmesi sonucu kapandı.[1] Mark, İzmir'deki Arşaluys (Şafak) ve Arevelk (Doğu) dergilerinde kadın çalışmalarını sürdürdü.[1]

1909'da İstanbul'a dönüşüyle Milletperver Ermeni Kadınlar Birliği'nin Edebiyat Komisyonu'nun başkanı oldu ve taşradaki Ermeni kızların okuması için okulların açılmasını sağladı.[1] Bu sayede Anadolu'da açılan Ermeni okul sayısı 32'yi buldu.[1]

1919'da Hay Gin (Ermeni Kadın) adındaki ikinci dergisini çıkartan Mark, bu dergide tamamen kadınları yazmaktan vazgeçip erkekleri de yazmaya başladı ve eşitlik adına yazılarını 13 sene boyunca bu dergide sürdürdü.[1]

Mark, kadınların ekonomik özgürlüklerini kazanması gerektiğini düşünüyordu ve eğitim müfredatının hazırlanmasında erkeklerin olduğu kadar kadınların da katkıda bulunması gerektiğini savundu.[1]

1966'da Yedikule Ermeni Hastanesi'nde hayatını kaybetti.[1]

• Hayganuş Mark (Markar)
• Ermeni Feminist Yazarlar Söyleşisi
• Sessizleştirilmiş 'İsyan-ı Nisvan'