Hatila

Hatila köyündeki kale ve kilise kalıntıları köyün eski bir yerleşme olduğunun bir göstergesidir.[2] Hatila adının Gürcücede ikon anlamına gelen “hati” (ხატი) kelimesiyle ilişkili olabileceği ileri sürülmüştür. Gürcistan’ın Aşağı Kartli ve Mtiuleti bölgelerinde “Hatiköyü” (ხატისსოფელი / Hatissopeli) adını taşıyan köyler vardır.[3]

Tarhsel Klarceti bölgesinde yer alan Hatila, 1080’de Tao-Klarceti’nin diğer yerleşmeleri gibi Büyük Selçuklular tarafından istila edildi. Hatila’nın da içinde yer aldığı bölge 16. yüzyılda Osmanlıların eline geçti ve yöre Çıldır Eyaleti içinde yer aldı. Köy, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Rusya İmparatorluğu'nun sınırları içinde kaldı. 1886 tarihli Rus kayıtlarına göre Tavhatila, Depanidze, İmedidze, Milasi, Muhnara ve Nakrevai mahallelerinden oluşan Hatila’da 110 hanede 917 kişi yaşıyordu. 1907 tarihli kayıtlara göre ise köyün nüfusu 184 kişiye düşmüştü.[4] Bu düşüş 93 Harbi’ni izleyen yıllarda köyde yaşayan Müslüman Gürcülerin büyük çoğunluğunun Türkiye’nin batısına göç ettiğini göstermektedir. Nitekim Hatila’dan göç eden Gürcüler Sakarya iline bağlı Hendek ilçesinde yerleştikleri Gündoğan köyüne eskiden Yukarı Hatila, İkramiye köyüne Aşağı Hatila adını vermişlerdir. Öte yanda Sakarya ilinde Akyazı ilçesine bağlı Reşadiye köyünde, Bursa’da Kestel ilçesine bağlı Orhaniye köyünde yaşayan Gürcüler Hatila’dan göç etmişlerdir.[5] 1910 yılında Artvin ilinin (okrug) Arvtin ilçesine (uçastka) bağlı olan Hatila, Rus askeri karargahının merkezlerinden biriydi.[4]

Hatila 1918-1921 arasında bağımsız Gürcistan sınırları içinde kaldı. 1921'de, Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında köy yeniden Türkiye'ye katıldı.[6] 1925’te Hatila’nın adı Taşlıca olarak değiştirildi.[1] 1926 tarihli nüfus tahririne göre Hatila’da 27 hanede 148 kişi yaşıyordu Hatila’da 27 hanede 148 kişi yaşıyordu.[7][8]

Hatila köyünde önemli tarihsel kalıntılar vardır. Köydeki dört kiliseden üçü köy kilisesi, biri de kale kilisesidir. Köyün merkezinin 2 km güneyinde bulunan köy kilisesi tamamen yıkılmıştır. Tamamen yıkılmış olan bir başka kilise ise, köyün merkezinin 4 km güneyinde, Thevnarti mahallesinde yer alır. Bir başka köy kilisesi Köyün merkezinin 5 km güneyinde yer alır ve bu kiliseden geriye yıkıntılar kalmıştır. Köyün merkezinin 2,4 km güneybatısında bulunan Hatila Kalesi’nin 5 metre yüksekliğindeki duvarı günümüze ulaşmıştır. Kale, Klarceti’den Tao’ya giden yolu kontrol eden bir yerde inşa edilmiştir. Kalenin içinde bir de kilise vardır ve bu kilise de bugün yıkıntı halindedir.[9]