Giovanni Bosco
Giovanni Bosco (İtalyanca: Giovanni Melchiorre Bosco; 16 Ağustos 1815 – 31 Ocak 1888), veya yaygın bilinen adı ile Don Bosco, Kuzey İtalya'nın Torino kentinde yaşamış eğitimci ve yazar Katolik rahiptir. Salezyenlerin kurucusudur.
.jpg.webp)
Hayatını sokak çocuklarının, genç suçluların ve fakir çocukların eğitimi ve ıslahına adamıştır. Ceza yerine sevgi ve nezaketi temel alan Salezyen eğitim metodunu geliştirmiştir. Aziz Salesli Fransis'in öğretilerini kendine şiar edinmiş olan Don Bosco, kurduğu Salezyenler Cemaati'ni onun ismine adamıştır.
1876'da fakirlerin eğitimini hedef alan kilise dışı bir dernek kurmuş ve Salezyen Bültenini yayınlamaya başlamıştır. Don Bosco'nun eğitim konusundaki öğretilerini yaygınlaştırmayı amaçlayan bu bülten 1877'den beri hiç kesintisiz olarak yayınlanmaktadır. Bülten 2010 yılı itibarı ile 135 ülkede ve 30 dilde yayınlanmaktadır.
Bosco çalışmalarının devam ettirilmesi için merkezler ve kurumlar ağı oluşturmuştur. 1934 yılında Papa XI. Pius tarafından aziz ilan edilmiştir.
Hayatı
16 Ağustos 1815'te şimdi kendi adı ile anılan İtalya'nın Becchi kenti yakınlarında doğmuştur. Francesco Bosco (1784–1817) ve Margherita Occhiena'nın en küçük çocuğudur. Antonio ve Guiseppe adında iki ağabeyi vardır. Bosco ailesi varlıklı Moglia Ailesi için rençberlik yaparak geçimlerini sağlamaktaydı. Bosco, Piedmonte'nin kırsal bölgesinde Napolyon Savaşları'nın takip ettiği büyük kıtlık ve açlık zamanı doğmuştur. Babasını 22 yaşında kaybetmiştir. Üç çocuklu ailenin tüm geçimi annesinin omuzlarına kalmıştır. Annesinin Bosco'nun kişiliğinin gelişmesine ve çalışmalarına büyük katkısı olmuştur.
Otobiyografisinde anlattığına göre 9 yaşında iken gördüğü bir dizi rüyanın onun geleceği ve çalışmaları üzerinde büyük etkileri olmuştur. Rüyasında tanrıya küfrederek oynayan fakir çocuklar ve asil giyimli bir adam ona görünerek şunları söyledi:
"Bu dostlarını vurarak değil yumuşaklık ve nezaket ile kazanmak zorundasın. Onun için faziletin güzel günahın çirkin olduğunu onlara göstermeye şimdiden başla"
Köydeki bir kutlamaya gelmiş gezici kumpanyadaki akrobat ve jonklörlerin sırlarını ve hilelerini izleyerek öğrenmiştir. Daha sonra illüzyon, akrobat ve jonklörlük yeteneklerini her gösteriden önce ve sonra dua ederek sergilemeye başlamıştır. Bu onun ileriki yıllarda sihirbazların koruyucu azizi olmasına sebep olacaktır.
Giovanni, çocukluğunun ilk yıllarında çobanlık yapmış ve bir rahipten ilk derslerini almıştır bu onun ileride rahip olması için ilham kaynağı olmuştur. Ancak fakirlik herhangi bir eğitim almasını engellemekteydi. Rahiplik sadece imtiyazlı bir kesimin icra edebildiği bir meslek sayılmaktaydı.
Şubat 1827'de soğuk bir kış günü henüz 12 yaşında iken evden ayrılarak çiftlik uşağı olarak iş aramaya başladı. Bir süre başarısız bir şekilde iş dilendikten sonra Louis Moglia'ya ait çiftlikte iş buldu. 1830 yılında Giuseppe Cafasso adlı bir rahip ondaki doğal yeteneği görerek ilk eğitimine destek oldu. 1835'de Chieri'de bir rahip okuluna girdi. Altı yıllık bir eğitimden sonra Torino Başpiskoposu Franzoni tarafından rahip kılındı.
Markiz Giulia di Barolo tarafından Torino'da kurulmuş yatılı kız okuluna atandı. Aynı zamanda hapishanelerde ve kırsal bölgelerde vaizlik yapmaktaydı. Endüstrileşmenin ve şehirleşmenin etkilerini yansıtan Torino'nun nüfusu o yıllarda 117 bin civarındaydı. Bosco hapishane ziyaretleri sırasında burada 12-18 yaş arası çocukların çoğunlukta oluşunu görmekten rahatsızdı. Bu çocukların buraya düşmesinin önüne geçmeye kararlıydı. Göç ve nüfus artışı sebebiyle geleneksel kilise eğitim yöntemleri etkisiz kalıyordu. Bu yüzden başka bir yöntem denemeye karar verdi. Çocukların çalıştığı işyerlerine, dükkanlara, pazar yerlerine ve toplandıkları yerlere giderek buralarda vaaz veriyordu. Bu çocuklar uzak bölgelerden gelmiş duvarcılar, sıvacılar, taş işçileri, yol işçileriydi.
Kurduğu dua evi sadece pazar günleri açık olan bir yer olmakla sınırlı kalmıyordu tüm vaktini buraya adamıştı. İşsizlere iş evsizlere ev bulmak gibi işlerle de uğraşıyordu. Çocuklardan bazılarının uyuyacak yerleri yoktu, bunlar halka açık hanlarda veya köprü altlarında uyuyorlardı. İki kez bu çocukları evine almayı denedi. İlkinde çocuklar evindeki battaniyeleri çaldılar, ikincide samanlığı boşaltıp gittilerse de yılmadı.
1845'te Valdocco kentinde erkek çocuklar için bir gece okulu kurdu. 1847'de Valdocco kentinde annesiyle beraber oturdukları üç odalı evin bir odasına Valesia'dan bir çocuğu yerleştirdi. Annesi ile birlikte yetimleri eve almaya başladılar. 5 yıl içinde Don Bosco'nun evinde yaşayan çocukların sayısı 36'ya çıktı altıncı yılda bu sayı 115'e çıktı. 1861 yılında 600 yetim çocuğa bakmaktaydı bir süre sonra sayı 800'e yükseldi.
Bosco ve dua evi şehrin çeşitli yerlerine taşındı, çoğu yerden peş peşe reddedildi. Aziz Martin kilisesine yerleştiği iki ay içinde mahallede yaşayanlar oynayan çocukların gürültüsünden rahatsız oldular ve belediyeye şikayette bulundular. Bosco'nun çocuklarla yaptığı toplantıların tehlikeli oldukları, hükümete karşı isyan çıkaracakları yolunda söylentiler yayılması üzerine, buradan atıldılar. Bosco ilerleyen yıllarda kurduğu okulların sayısını artırmayı başardı.
Çıraklık Sistemi
Salezyenler Cemaati arşivlerinde 1851 yılına ait bir çıraklık sözleşmesi bulunmuştur. Bosco, işveren ve çırak tarafından imzalanan bu sözleşmeler Torino'daki ilk çıraklık sözleşmeleri olma özelliğindedir. Sözleşmelerde Bosco zamana göre çok hassas konulara yer vermiştir. Örneğin bir işe alınan çırakların hizmetçi olarak kullanılması veya dövülmesi yaygın bir uygulamaydı. Bosco'nun sözleşmelerinde işverenlerin çırakları işe alındıkları konu dışında çalıştırılmaması, dövülmemesi, sağlıklarının korunması, kutsal günlerde izinli sayılmaları, yıllık izin verilmesi gibi şartlar öne sürmüştür.
Bosco, Fransız ihtilali ile yayılan devrimci görüşlere karşıydı. Rousseau ve Voltaire'i inançsızlığın ahlaksız önderleri olarak nitelendirmiştir. 1854'te Sardinya Krallığı manastırları kaldırıp bunlara ait mallara el koymayı öngören bir yasa öne sürmüştür. Bosco Savoy hanedanlığı üyelerini ve politikacıları kastederek 'hanede büyük cenazeler' olacağı yönünde bir dizi rüya gördüğünü belirtmiştir. Sardinya Kralı II. Vittorio Emanuele'ye bir mektup göndererek yasanın kaldırılmasını istemiştir. İtalyan tarihçi Erberto Petoia Bosco'nun kötü kehanetlerini 'tehdit' olarak değerlendirmiştir
Kral II. Vittorio Emanuele'nin ailesi 1855 yılı Ocak ve Mayıs ayı arasında bir dizi ölüm gerçekleşmiştir. Önce kralın annesi (54 yaşında) sonra karısı (32 yaşında) ve yeni doğan oğlu (4 aylık) sonrasında kralın tek kardeşi (32 yaşında) ölmüştür.
Don Bosco'nun arkadaşlarından Adalet Bakanı Urbano Rattazzi kiliseye karşı olmasına rağmen Bosco'nun çalışmalarında değer görmekteydi. Bu yüzden Bosco'ya yasadaki bir açıklığı kullanmayı önerdi. Eğer Bosco kurduğu dini cemaati bir Papa tarafından tanınmış bir tarikat haline getirirse mallara el konulması önlenecek ve çalışmalar kendi ölümünden sonra da devam ettirilebilecekti. Bosco, kendisi de bu konu üzerinde düşünmekteydi ve yardımcılarını Salesli Aziz Fransis Cemaati olarak örgütlemişti.
1857 yılında yardımcıları için bir dizi yaşam kuralları koydu. Bu kurallar Salesli Aziz Fransis Cemaati Kuralları haline geldi ve 1873'te Papa IX. Pius tarafından onaylandı. Böylelikle Salesli Aziz Fransis Tarikatı resmen tanınmış oldu.
Bosco'nun çalışmalarına çeşitli köşelerden muhalefet gelmiştir. Geleneksel kilise adamları onu cemaatlerinden genç ve yaşlı insanları çalmakla suçlamıştır. Milliyetçi politikacılar onun yüzlerce gençten oluşan cemaatini devrimci gençler devşirmek için bir kaynak olarak görmekteydi. Cavour Markisi onun açık hava vaazlarını devlete tehdit olarak görmüş ve Bosco'yu birkaç kez sorguya çekmişse de herhangi bir suç isnat edilmemiştir.
Bıçaklama, yaralama, vurma gibi öldürme teşebbüsleri de olmuştur. Tarihçiler bunları Katolik kilisesi içinde güçlenen Waldenezyenlerin muhalefetine bağlamaktadır.
Bosco 1871'de Mary Mazzarello ile birlikte Mornese kentinde Salezyenlerin erkek çocuklar için yaptıklarını yapan dini bir grup kurdu. Bu Salezyen Kızkardeşler'in temeli sayılmaktadır. 1874'te Salezyen İşbirlikçileri adında dini olmayan başka bir grup daha kurdu.
Bosco rahiplik tezkeresini aldığında misyonerlik yaparak Hristiyanlığı yaymak istemişti ancak ona destek veren Giuseppe Cafasso bu fikre karşı çıkmıştı. Bosco Salezyenler Cemiyeti'ni kurduğunda misyonerlik fikri hala aklındaydı ancak gereken finansal güce sahip değildi. Bosco bu sıralarda onu çok etkileyen bir dizi rüya gördüğünü bildirmektedir. Rüyasında Bosco, ilkel insanların avlanarak, kendi aralarında veya Avrupa üniformalı askerlerle savaşarak yaşadıkları geniş bir ovada bulunmaktadır. Uzaktan bir misyoner grubu gelmektedir fakat bu grup ilkel insanlarca katledilmiştir. Bosco'nun Salezyenler olarak teşhis ettiği ikinci bir grup misyoner daha gelmiştir. Bosco bu vahşi insanların silahlarını bırakarak bu misyonerleri dinlediğini hayretle izlemiştir. Rüyanın tesirinde o kadar kalmıştır ki üç yıl boyunca bu rüyanın geçebileceği ülkeler hakkında bilgi toplamıştır.
Arjantin'den aldığı bir mektup Patagonya yerlilerinin rüyasında gördüğü insanlar olduğunu düşünmüştür. 1874 yılı sonunda Savona'daki Arjantin elçisinden San Nicolas de los Arroyos'ta erkekler için bir okul kurmasını rica eden bir mektup almıştır. Bosco bunu gerçekleşen bir kehanet olarak değerlendirmiş ve göreve hazırlanmaya başlamıştır. 1875'te Salezyenler arasında gönüllülere bir çağrı yapmıştır. 29 Ocak 1875'te Buenos Aires başpiskoposu Salezyenleri memnuniyetle kabul edeceğini bildirmiştir. İlk Salezyen gönüllüler 1875 yılında Amerika kıtasına ayak basmışlardır.
Önleyici Eğitim Sistemi
Bosco'nun sayısız erkek çocuğu çekebilmesinin sebebi öngördüğü 'Önleyici Eğitim Sistemi' prensipleridir. Eğitimin bir 'gönül' işi olduğuna inanmaktaydı. Çocuklar sadece sevilmekle kalmayıp, sevildiklerini de bilmeliydi. Önleyici sistem 3 öğeden oluşmaktaydı: Düşünmek, din ve nezaket. Müzik ve oyunlar da bunun bir parçasıydı.
Ölümü ve Mirası
Bosco 31 Ocak 1888'de öldüğünde cenazesine binlerce kişi katıldı. Ölümünden kısa bir süre sonra onun aziz kabul edilmesi için istekler oldu. Torino başpiskoposu konuyu incelemiş ancak 1870 yılında kilisenin üst düzey yetkilileri ile arasında yaşanan fikir ayrılıkları onun aziz ilan edilmesinin önüne geçmiştir.
Bosco ilk yıllarından beri kutsal bir adam ve mucizeler gösteren ermiş bir kişi olarak değerlendirilmiştir. Bu yüzden etrafındaki kişiler onun yaptıklarını ve sözlerini sürekli olarak not etmişlerdir. Bunlar 77 defter olarak toplanmıştır. Buna ilave olarak Bosco'nun hatıraları ve vaazları eklenmiş ve 19 ciltlik bir külliyat oluşmuştur.
Bosco 1934 yılında 'Gençlerin Öğretmeni ve Babası' unvanı ile aziz ilan edilmiştir. 2002 yılına kadar illüzyonistlerin koruyucu azizi olarak kabul edilen Bosco, Papa II. İoannes Paulus tarafından resmen Sahne Sihirbazlarının Koruyucusu ilan edilmiştir. Don Bosco'nun annesi Papa XVI. Benedikt tarafından 2006 yılında oğlunun çalışmalarına verdiği destekten dolayı kutsanmıştır.
1859 yılında kurmuş olduğu Salezyenler tarikatı 131 ülkede 15,560 üyeye sahiptir. Dini olmayan Salezyen yardım örgütlerinin ise 402,500 üyesi bulunmaktadır. Dünyanın en büyük üçüncü dini cemiyetidir.
Öncülüğünü yaptığı prensiplerle eğitim veren Salezyen Okulları tüm dünyaya yayılmıştır. Sadece Avrupa'da 450'nin üstünde Salezyen okulu bulunmaktadır.
1935'te Goffredo Alessandrini tarafından hayatını anlatan Don Bosco isimli bir film çekilmiştir. Başrolü İtalyan aktör Gian Paolo Rosmino oynamıştır.