Dar Kita
Dar Kita, Suriye'nin kuzeybatısında Kuzey Suriye'nin Antik Köylerinin bulunduğu bölgede bulunan antik bir yerleşim. Bölgede Bizans döneminde kalma üç kilise bulunmaktadır.
Bölge
Dar Kita, İdlib'de Cebel Barişa'nın kuzeyinde yer almaktadır. Bir kaç yüz metre ileride Bakirha, 6 kilometre uzaklıkta Ba'uda harabeleri bulunmaktadır. Dar Kita Bab el-Hava Sınır Kapısı'ndan yaklaşık 9 kilometre uzaklıkta bulunmaktadır.
Tarih
MS 1. yüzyıldan itibaren burada bir yerleşim olduğu bilinmektedir. 355 yılında bölgenin zeytin yağı ve şarap üretimine dayalı bir ihracat merkezi haline gelmiştir. Şehrin en parlak dönemi ise 5. ve 6. yüzyıllara denk gelmektedir.[1]
Bölgede bulunan en eski yazıt MS 295 yılına tarihlendirilmektedir. Daha sonraki yazıtlar gibi bu yazıtlar genellikle evlerin kapı girişlerinde bulunmaktadırlar. Daha sonraki dönemlere tarihlenen yazıtlardan çoğu "Sadece tek bir tanrı ve onun mesihi vardır." anlamına gelen bir yazı taşımaktadırlar. 431 yılına tarihlenen başka bir yazıt ise "Sadece bir tanrı, onun mesihi ve kutsal ruh vardır." yazısını taşımakta ve bu sayede teslisi onaylamaktadır. Bölgede 6. yüzyılın ortalarına değin pagan bireyler olduğu düşünülmektedir.[2]
Kiliseler
Pavlus ve Musa kilisesi
Cebel Barişa'nın kuzeyinde 5. yüzyılın ilk yarısına tarihlenen dört farklı kilisenin meşhur mimar Markianos Kyris tarafından inşa edildiği düşünülmektedir. Bunlardan en erkeni günümüzde kötü durumda olan, MS 403'te inşa edilmiş Babisqa Doğu Kilisesi iken, daha iyi durumdaki Pavlus ve Musa kilisesi bir yazıt sayesinde MS 418' tarihlenmektedir.[3] Bu kilise muhtemelen Antakya patriğine bağlıydı. Kilise cephesinde bulunan Yunanca yazıtta "Sadece tek bir tanrı, onun mesihi ve kutsal ruh vardır" yazmaktadır.[4]
Üç nefli olan bu bazilika 20 metre uzunluğunda olmakla birlikte, doğusunda yarım kubbeli bir apsis ve her yan nefte dörder sütuna sahiptir. Apsis'in her iki yanında yan neflere ve apsise açılan köşeli bölümler bulunmaktadır. Kiliseye giriş güney cephesinde bulunan iki kapı sayesinde mümkünken, kuzey ve batı cephelerinde kapı yoktur. Kilisenin doğusunda duvarla çevrili bir avlu bulunmaktadır.
Howard Crosby Butler 1900 ve 1905 yıllarında bölgeye yaptığı araştırma seyahatlerinde Dar Kita'yı incelemiş ve araştırmalarını detaylı bir biçimde yayınlamıştır.[5] Butler, kilisenin güneybatı köşesinde 6 metre yüksekliğine kadar zarar görmeden kalmış küçük bir vaftizhane keşfetmiştir. Bu vaftizhanenin dış cephesinin ortasında yatay ve hem batı hem de kuzeyde bulunan kapısını çerçeveleyecek biçimde bir frizi bulunmaktadır. Yapının içerisinde doğu kısımda kısmen yerin altında vaftiz teknesi bulunmaktadır. Yapılan ölçülere göre burada vaftiz edilen bir yetişken göğsüne değin su içerisinde duruyor ve kafasında aşağıya su dökülmesi suretiyle vaftiz ediliyordu. Bu vaftizhane bir yazıt ile MS 515'e tarihlendirilmektedir.[6]
Sergios kilisesi
Sergios kilisesi, batı girişinde bulunan bir yazıtın aktardığına göre 537 yılında inşası tamamlanan bir kilisedir. Bölgedeki ikinci kilise olan bu yapı üç nefli bir bazilikadır. Bu kilisenin doğu köşesinde de, kilisenin güneyi ile bağlantıda olan bir vaftizhane bulunmaktadır. Bu vaftizhanenin aynı tarihlerde inşa edildiği düşünülmektedir.[7] Vaftizhanenin girişinde bulunan 566 tarihli bir yazıt, kapının Patrik Anastasios ve II. Justinus döneminde yenilendiği bilgisini vermektedir.[6]
Kutsal üçlü kilisesi
Kutsal üçlü kilisesinde Süryanice yazılmış bir yazıt bulunmaktadır. Bu kiliseye ait bir vaftizhane bulunmamaıştır. Bu kilise, stil olarak da diğer iki kiliseden ve mimar Markianos Kyris'in stilinden farklıdır.
Literatür
- Howard Crosby Butler: Early Churches in Syria. Fourth to Seventh Centuries. Princeton University Press, Princeton 1929, S. 50–53
- Hermann Wolfgang Beyer: Der syrische Kirchenbau. Studien zur spätantiken Kunstgeschichte. Walter de Gruyter, Berlin 1925, S. 83–88
- E. Baccache: Églises de village de la Syrie du Nord. Documents photographiques des archives de'l Institut Francais d' Archéologie due Proche-Orient. Paul Geuthner, Paris 1980, S. 60–64.
Kaynakça
- Frank Rainer Scheck, Johannes Odenthal: Syrien. Hochkulturen zwischen Mittelmeer und Arabischer Wüste. DuMont, Köln 1998, S. 302f
- Frank R. Trombley: Hellenic Religion and Christianization C. 370–529. Band 2, Brill, Leiden 1995, S. 268–272
- Beyer, S. 39
- Butler 1929, S. 51.
- Howard Crosby Butler: Publications of the Princeton University Archaeological Expeditions to Syria in 1904–1905 and 1909. Division I: Geography and Itinerary. Brill, Leiden 1930, S. 63. Online bei Archive.org
- Butler 1929, S. 156
- Beyer, Grundriss S. 84