Dalida
Dalida (Iolanda Cristina Gigliotti) (17 Ocak 1933 – 3 Mayıs 1987). Kahire doğumlu İtalyan asıllı şarkıcı, sinema oyuncusu. Kariyerini vatandaşlığına geçtiği Fransa'da yaptı. 55 altın plak[1] alan Dalida aynı zamanda "elmas plak" verilen ilk şarkıcıdır.
Dalida | |
|---|---|
.jpg.webp) Dalida'nın 1955 yılında çekilmiş bir fotoğrafı | |
| Doğum |
Iolanda Cristina Gigliotti 17 Ocak 1933 Kahire, Mısır |
| Ölüm |
3 Mayıs 1987 (54 yaşında) Paris, Fransa |
| Ölüm sebebi | Uyku ilacı ile intihar |
| Defin yeri |
Montmartre Mezarlığı, Paris, Fransa 48°53′16″K 2°19′49″D |
| İkamet |
Rue d'Orchampt 11 bis Montmartre, Paris, Fransa |
| Milliyet | İtalyan asıllı, Fransız uyruğuna geçmiş |
| Diğer isim(ler)i | Iolanda Cristina Gigliotti |
| Meslek |
Şarkıcı sinema oyuncusu |
| Resmî site | www.Dalida.com |
| İmza | |
 | |
Hayatı
Italyan anne ve babasının meslekleri gereği bulundukları Kahire'de dünyaya gelmiş ve çocukluğu Mısır'da geçmiştir. Babası Kahire Opera Orkestrası'nda birinci kemancı olarak görev aldı. Dalida daha çocukken viyolonsel ve şarkıcılık dersleri aldı. 1951'de bir güzellik ajansına girdi ve ardından da Kahire'de bir moda evinde model olarak çalışmaya başladı. 1954'te Mısır Güzellik Kraliçesi seçildi. Bu yıllarda bir yönetmen olan Marc de Gastyne ile tanıştı ve ardında evlenip Paris'e gitti. Burada eşinin bağlantılarının da yardımıyla bazı filmlerde rol aldı.
Kariyeri
Güzelliğine rağmen, ilk filmlerinde pek başarılı olamadı ama varyete şovlar ve kabarelerde Fransızca,İtalyanca,Arapça ve diğer dillerde şarkılar söyledi.Dalida sahne adıydı. Şarkıcı olarak Dalida ismini kullandı.İkinci singılı olan Bambino'yla erken şöhrete kavuştu.1957'de Paris Olympia'nın açılışında Charles Aznavour ile birlikte bulundu ve aynı yıl Gilbert Bécaud'ya vokalistlik yaptı.Daha sonra Türkçe dahil olmak üzere bir sürü dilde şarkılar söyleyen Dalida , dünya turnelerine çıktı.70'lerde Léo Ferré'nin 'Avec le temps' ı, SergeLama'nın 'Je suis malade' ı gibi büyük klasikleri yorumlamaya başladı. 1974 yılında 'il venait d'avoir 18 ans' ve 'Gigi l'amoroso' isimli şarkıları ile dünya çapında ödüller aldı. 1973 yılında ise Alain Delon ile birlikte, o herkesin bildiği efsanevi düet: 'Paroles paroles' u gerçekleştirdi.
Dalida şarkılarını, Fransızca, İtalyanca, Arapça, Almanca, İspanyolca, İbranice, İngilizce, Danca, Japonca ve Yunanca olarak 10 dilde icra etmiştir. Kariyerinde 500 Fransızca şarkı bulunmaktadır. Bunların 200'ü İtalyancaya, 300'ü ise diğer dillere çevrildi. Dünya çapında 150 milyon albüm satmıştır. Aynı zamanda pek çok ödül kazanan Dalida 55 kez Altın Plak almıştır.
Özel hayatı
Hayatındaki bu şan ve şöhrete rağmen, kişisel hayatı zorluklarla,dramla ve trajedi ile doludur.1961'de akıl hocası olan Lucien Morisse ile evlenmiştir. Evlilik birkaç ay sürmüş, Jean Sobieski(Amerikalı Aktris Leelee Sobieski'nin babası) ile ilişkisi başlayınca bitmiştir. 1967'de yeni aşkı olan İtalyan şarkıcı Luigi Tenco intihar etmiş, Dalida da intihara kalkışmıştır. Daha sonra Richard Chanfray ile birlikte gösterişli bir hayat sürdüren Dalida, Chanfray'ın intiharı ile karşı karşıya kalmıştır. Bu acıları es geçip şarkı söylemeye devam eden Dalida kendi anlatımıyla hayatın anlamının küçük olduğunu belirtmiş ve kişiliği geliştirmek için çok zaman harcamıştı. Buna Nepal'a gidip Hinduizm dinini araştırması da dahildir.
Ölümü
3 Mayıs 1987'de Montmartre'daki evinde aşırı dozda uyku ilacı alarak intihar etmiştir.
Şöyle bir not bırakmıştır: Hayat artık çekilmez hale geldi. Beni affedin.
Günümüz kültürüne etkisi
Mezarı Paris'te Montmartre Mezarlığı'ndadır. Mezarında normal haliyle birebir yapılmış bir heykeli bulunmaktadır.
1997'de Montmartre semtinde Girardon ve Abreuvoir caddelerinin köşesindeki meydana büstü konulmuş ve meydanın ismi Dalida Meydanı olmuştur. 2001'de ise Fransız Posta İdaresi adına posta pulu çıkarmıştır.
Diskografisi
Stüdyo albümleri
- Son Nom est Dalida (1957)
- Miguel (1957)
- Gondolier (1958),
- Les Gitans (1958)
- Les Enfants du Pirée (1960)
- Loin de Moi (1961)
- Garde-Moi la Dernière Danse (1961)
- Le Petit Gonzales (1962)
- Eux (1963)
- Il Silenzio (1965)
- Le Temps des Fleurs (1968)
- Dalida Canta in Italiano (1969)
- Ils ont Changé Ma Chanson (1970)
- Dalida 1973 (1973)
- Manuel (1974)
- J'attendrai (1975)
- Salma Ya Salama (1977),
- Amoureuse de la Vie, Femme est la Nuit (1977)
- Dédié à Toi (1979)
- Eté 1980 - Rio do Brasil (1981)
- Confidences sur la Fréquence (1982)
- Spécial Dalida (1982)
- Les P'tits Mots (1983)
- Dali (1984),
- Le Visage de l'Amour (1986)
- Quelque Part Au Soleil (1988)
Konser albümleri
- Dalida - Olympia 67 (1967)
- Olympia 71 (1972)
- Dalida - Olympia 74 (1974),
- Dalida - Olympia 77 (1977)
- Dalida au Palais des Sports 1980 (1980)
- Gigi in Paradisco (1980)
- Dalida - Olympia 81 (1981)
Derleme albümleri
- Dalida - Une Vie (1971)
- Escales Autour Du Monde (1998)
- Révolution (2001),
- Ses Grands Succès (2002)
- Talents Du Siècle Volume 1 (2002)
- Chante Les Grands Auteurs (2002)
- Master Serie (2003)
- Talents (2006)
- Bambino (2007)
- Des Gens qu'on Aimerait Connaitre (2007)
- Les Annes Barclay (2007)
- Dalida The Queen (2007)
- Le Rêve Oriental (2007)
- Chante Le 7ème Art (2007)
- L'An 2005 (2007)
- La Légende (2007)
- Les Années Disco (2007),
- Les Années Orlando (2007)
- 40 Succès En Or (2008)
- Les 50 Plus Belles Chansons (2009)
- Confidences sur la Fréquence (2009)
- The Glamorous Dalida (2009)
- Dans Le Bleu Du Ciel Bleu (2009)
- Chanson Du Soleil (2009)
- La Plus Belle Du Monde (2009)
- Arabian Songs (2009)
- Come Prima (2010)
- 100 Classics - 1956-1960 (2010)
- Les 101 Plus Belles Chansons (2010)
- Chanson Française (2010)
- Per Sempre - Best of Italien (2010),
- Histoire D'un Amour (2010)
- Collection Extreme (2010)
- Dalida - Hava Naguila (2010)
- Classics (2010)
- Dalida (2010)
- Dalida: Calypso Italiano (2010)
- Dalida: Bambino (2010)
- Dalida: Grands Succès (2010)
- My Best Songs - Dalida (2011)
- Premiers Succès De Dalida (2011)
- Dalida - Vol.2 : Itsi Bitsi, Petit Bikini (2011)
Şarkıları
- (Manuel Benitez) El Cordobes (1966)
- À ma manière (1980)
- À qui? (1967)
- Aghani Aghani (1982)
- Am Tag als der Regen kam (1959/1982),
- Americana (1981)
- Amore Scusami (1964)
- Amoureuse de la vie (1977)
- Anima Mia (1974)
- Aranjuez la tua voce (1967)
- Avant de te connaître (1970)
- Avec le temps (1971),Léo Ferré
- Bambino (1956)
- Bang Bang (1966)
- Besame Mucho (Embrasse-moi) (1976)
- Bonbons Caramels et chocolats (1973)
- Buenas Noches mi Amor (1957)
- C'est mieux comme ça (Le Parrain 2) (1975)
- C'était mon ami (1984)
- Captain Sky (1977)
- Chanteur des années 80 (1980)
- Chaque instant de chaque jour (1964)
- Ciao Amore, Ciao (1967)
- Ciao, Ciao Bambina (1959)
- Come Prima (Tu me donnes) (1958)
- Comme disait Mistinguett (1979)
- Concerto pour une voix (1970)
- Confidences sur la fréquence (1982)
- Ça me fait rêver (1978) - Bruno Guillain ile
- Dan Dan Dan (1968)
- Dans le bleu du ciel bleu (1958)
- Danza (1982)
- Darla Dirladada (1970)
- Ensemble (1982)
- Et de l'amour... de l'amour (1975) - Richard Chanfrey ile
- Eux (1963)
- Femme (1983)
- Femme est la nuit (1977)
- Fini, la comédie (1981)
- Gamil El Soura (1983)
- Garde-moi la dernière danse (1961)
- Génération 78 (1978) - Bruno Guillain ile
- Gigi l'Amoroso (1974)
- Gigi in Paradisco (1980)
- Gondolier (1958)
- Guitare et tambourin (1958)
- Hava Naguila (1958)
- Helwa Ya Baladi (1979)
- Hene Ma Tov (1965)
- Histoire d'un amour (1957)
- Il faut danser reggae (1979)
- Il pleut sur Bruxelles (1981)
- Il Silenzio (Bonsoir mon amour) (1965)
- Il venait d'avoir 18 ans / 18 Anni / He must have been eighteen (1973), Pascal Sevran
- Ils ont changé ma chanson (1970)
- Itsi bitsi petit bikini (1960) : Brian Hyland : Itsy bitsy teenie weenie yellow polka dot bikini
- J'ai rêvé (1959)
- J'attendrai / Tornerai (1975) : Rina Ketty
- Je l'attends (1962)
- Je m'endors dans tes bras (1968)
- Je pars (1958)
- Je reviens te chercher (1967)
- Je suis malade (1973), Serge Lama
- Je suis toutes les femmes (1980)
- Jouez Bouzouki (1982)
- Kalimba de Luna (1984), Boney M
- L'amour et moi (1981)
- L'An 2005 (1969)
- L'Arlequin de Tolède / Arlecchino (1960)
- L'Innamorata (1984)
- L'ultimo valzer (1967)
- La chanson du Mundial '82 (1982)
- La colpa e tua (1971)
- La Danse de Zorba / La Danza di Zorba (1965/1986)
- La leçon de Twist (1962)
- La Mamma (1975, inédit 1996)
- La Sainte Totoche (1965)
- La vie en rose (1965/1976)
- Lady d'Arbanville (1970), Cat Stevens
- Le Flamenco (1965)
- Le jour du retour (1963)
- Le jour le plus long (1962)
- Le jour où la pluie viendra (1958/1982)
- Le Lambeth Walk / The Lambeth Walk (1978)
- Le petit bonheur (1976)
- Le petit Gonzalès (1962), Speedy GonzalezTrini Lopez
- Le promesse d'amore (1969)
- Le restaurant italien (1983)
- Le Sixième Jour (1986)
- Le temps d'aimer (1985)
- Le temps des fleurs (1968), Mary Hopkin : Those where the days
- Le Vénitien de Levallois (1985)
- Le Visage de l'Amour (1986) Dalida bu şarkıyı topluma adamıştır.
- Les anges noirs (1968)
- Les choses de l'amour (1971)
- Les enfants du Pirée (1960)
- Les Gitans (1958)
- Les hommes de ma vie (1986)
- Les grilles de ma maison (1967)
- Les p'tits mots (1983)
- Love in Portofino (1959)
- Lucas (1983) (Michaële sözleri)
- Ma vie je la chante (1974)
- Mama (1967)
- Maman, la plus belle du monde (1957)
- Mamina (1970)
- Marjolaine (1981)
- Mein Lieber Herr (1975)
- Milord (1960)
- Monday, Tuesday... Laissez-moi danser / Let me dance tonight (1979)
- Mourir sur scène (1983)
- Ne lui dis pas (1975) (Michaële sözleri)
- Nuits d'Espagne (1961)
- Nostlagie (1981)
- Oh! Lady Mary (1969)
- Ô Sole Mio (1960)
- Parce que je ne t'aime plus (1986)
- Parle plus bas (Le Parrain) (1972)
- Parlez-moi de lui (1966)
- Paroles... Paroles... (1973) - Alain Delon ile
- Petit homme (1966)
- Pour en arriver là (1985)
- Pour ne pas vivre seul (1972)
- Pour te dire je t'aime (1984)
- Problemorama (L'argent... l'argent...) (1979)
- Quand je n'aime plus je m'en vais (1981)
- Quand on n'a que l'amour (1957/1979)
- Quand s'arrêtent les violons (1977)
- Que sont devenues les fleurs? (1962)
- Remember... c'était loin (1977) - Richard Chanfrey ile
- Rendez-vous au Lavandou (1958) Söz: André Pascal, Müzik:Paul Mauriat.
- Reviens-moi (1985)
- Rio do Brasil (1980)
- Romantica (1960)
- Salma Ya Salama (1977)
- Si j'avais des millions (1968)
- Soleil / Mediterraneo (1984)
- T'aimer follement (1960)
- Ta femme (1974)
- Ti Amo (Je t'aime) (1977)
- Ton Ame (1972)
- Tony (1982)
- Tu croiras (1963)
- Tu n'as pas très bon caractère (1957)
- Un po d'amore (1968)
- Une femme à quarante ans (1981)
- Vado Via (1973)
- Vedrai Vedrai (1979)
- Viva la pappa (1965)
- Voilà pourquoi je chante (1978)
Dalida'nın söylediği şarkıların Türkçe aranjmanları
| Türk sanatçı | Türkçe aranjmanı | Yabancı orijinali |
|---|---|---|
| Alpay | Ayrılık Rüzgârı | Concerto Pour Une Voix |
| Alpay | Sensizliğimin Şarkısı | Aranjuez La Tua Voce |
| Ay-feri | Elveda Şarkılara | Et Cetait L'amour |
| Ayla Algan | Gönlümdeki Saraya | Salma Ya Salama |
| Ayten Alpman | Ayrıldık Yalnızım | Ciao Amore Ciao |
| Berkant | Gönül Ferman Dinlemez | Tzigane |
| Hümeyra | Sus Duymasın | Ne Lui Dis Pas |
| Özdemir Erdoğan | Matador | Les Gitans |
| Romalı Perihan | Görünce Seni | Besame Mucho |
| Selçuk Ural | Ay Dede | Flamenco |
| Ajda Pekkan | Palavra | Parole |
| Ajda Pekkan | Mutlu Bütün Şarkılar | Quand S'Arrétent Les Violons |
| Semiramis Pekkan | Köy Düğünü | Tire L'aiguille |
| Tanju Okan | Aşkı Bulacaksın | Gigi L'Amoroso |
| Zeki Müren | Bekleyiş | Tire L'Aiguille |
| Petek Dinçöz | Kısmetsizim | Flamenco oriental |
| Atilla Taş | Sallana Sallana | Salma Ya Salama |
Kaynakça
- "Dalida Biography" (İngilizce). www.rfimusique.com. 28 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2010.
Dış bağlantılar
 |
Wikimedia Commons'ta Dalida ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |