Cumhurbaşkanlığı Sarayı (Türkiye)

Cumhurbaşkanlığı Sarayı, Türkiye'nin başkenti Ankara'daki Atatürk Orman Çiftliği arazisinde bulunan Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'ndeki Türkiye cumhurbaşkanı konutudur. AK Parti iktidarında inşa edilmesine atıfla Ak Saray[1] ya da Başkanlık Sarayı olarak da anılır.[2]

Cumhurbaşkanlığı Sarayı
Cumhurbaşkanlığı Sarayı, 2014
Genel bilgiler
Mimari tarz Selçuklu · Osmanlı
Konum Atatürk Orman Çiftliği
Beştepe, Ankara
Koordinatlar 39°56′9″K 32°48′6″D
Mevcut kullanan Türkiye cumhurbaşkanı
Başlama 2012
Tamamlanma 2014
Açılış 29 Ekim 2014
Maliyet ₺1.370.000.000
Tasarım ve inşaat
Mimar Şefik Birkiye
Resmî site

Tarihçe

İnşaatı ve davalar

Saray başlangıçta ülkenin başbakanları için yeni bir merkez olarak tasarlandı. Türkiye'den çeşitli teklifler hazırlandı ancak proje Şefik Birkiye'ye verildi.[3] 2013'te inşasına başlandı.[4][5] TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi, yeşil alan olan Atatürk Orman Çiftliği'nin üzerinde bina yapılmasını takibe aldı ve ruhsat talebinde bulundu. Resmî yazıyla Büyükşehir Belediyesi ve Başbakanlık'tan istenen ruhsat üç ay sonra TOKİ tarafından gönderildi. Üzerinde proje müellifinin adı olmayan ruhsatın iptali için başvuru yapıldı.[6]

Ağustos 2013'te binanın kaba inşaatı sona erdi. Bağlantı yolları için 10.000 ağaç söküldü. Üç bloktan oluşacak ve toplam alanı 150 bin metrekare olan binada şunların olacağı açıklandı: Eksi ikinci katında ‘Hükümet Harekat Merkezi' olacak. Çelik destekli özel beton kullanılacak olan merkez bom­ba, fü­ze, kim­ya­sal ve nük­le­er sal­dı­rı­la­ra kar­şı ko­ru­nak­lı ola­cak ve 24 sa­at ke­sin­ti­siz ile­ti­şi­m sağ­la­na­cak. Bu merkezde, kriz du­ru­mun­da ko­mu­tan­la­r, ba­kan­lık­la­r ve il­gi­li bi­rim­le­ri toplanabilecek. Yerleşke içinde bir de helikopter pisti bulunacak.[7]

Danıştay, 4 Mart 2014 tarihinde binanın inşaatı için durdurma kararı verdi.[8]

10 Ağustos 2014'te Recep Tayyip Erdoğan'ın cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından binanın cumhurbaşkanlığına tahsis edileceği duyuruldu.[9][10] Çankaya Köşkü ise yeni başbakanlık merkezi olarak değiştirildi. Çankaya, ülke kurulduğundan bu yana cumhurbaşkanları için sembolik bir merkez olduğu için bu olay, tarihi bir değişiklik olarak görüldü.[11]

2015 yılında, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, SİT alanına Saray yapılmasının önünü açan Koruma Kurulu'nun ilke kararını oy birliğiyle reddetti ve böylece sarayın 'kaçak' yapıldığını ikinci kez onayladı. Söz konusu kararda "Tarihi sit alanlarının doğal yapısıyla birlikte korunması gerektiğinden; bu alanlarda bitki örtüsünü, topografik yapıyı, silüet etkisini bozabilecek, tahribata yönelik inşai ve fiziki müdahale yasağı getirilmiştir" dendi.[12]

Mimari tarzı

Binanın tarzı Osmanlı-Selçuklu olarak belirtildi. Mimar Doğan Hasol Saray'ın Selçuklu’yu yansıtacak bir özelliği olmadığını belirtti: "Niçin Selçuklu, niçin Osmanlı, niçin taklit? Selçuklu’dan ayakta kalmış, örnek oluşturabilecek saray yok; Osmanlı’nın ise hangi sarayını taklit ediyorsunuz? Topkapı’yı mı, Dolmabahçe’yi mi, Beylerbeyi’ni mi? Asıl soru: Niçin taklit ediyorsunuz? Sanatın her dalında olduğu gibi mimarlıkta da taklit kabul edilemez. Mimarın görevi, çağdaş teknolojinin sağladığı olanaklarla çağdaş ihtiyaçlara uygun, yenilikçi, özgün eser ortaya koymaktır. Oysa bugün iktidar, tarihselci özentiyle bir mimarlık üslubu yaratma peşinde. Kamu kesimi, olabilirmiş gibi, Selçuklu-Osmanlı senteziyle yapılar üretmeye zorluyor mimarları. (...) Geriye bakıp, tarihten formlar aktarmaya yeltenen ideolojik yaklaşımlar özellikle baskıcı rejimler döneminde birçok ülkede defalarca denenmiştir. Örneğin Hitler Almanyası’nda, Mussolini İtalyası’nda, Stalin dönemi Sovyetler Birliği’nde..."[13]

Maliyeti

Kasım 2014'te binanın maliyeti 1.370.000.000 Türk lirası olarak açıklandı.[14]

Oda sayısı
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın çalışma ofisi.

Basında 1000 odalı saray olarak yer alması üzerine Erdoğan, sarayda 1150 oda olduğunu ve "itibardan tasarruf olamayacağını" belirtti.[15] Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan sarayın 2250 oda ile dünya şampiyonu olduğunu ileri sürdü.[16]

Giderleri

Mimarlar Odası, yüksek maliyeti nedeniyle de eleştirilen Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın elektrik, su, doğal gaz, ısıtma, soğutma, temizlik, peyzaj giderlerinin aylık en az 21 milyon TL olduğunu öne sürdü.[17] Saray giderleri bir Sayıştay raporunda da belgelendi.[18]

Cumhuriyet Halk Partisi Ankara Milletvekili Murat Emir, Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz'ın bütçe görüşmelerinde Meclis'in saatlik çalışma maliyetini söz konusu etmesine tepki olarak Saray'ın maliyetini meclise taşıdı: "Milletin iradesinin yansıdığı Meclis'in bir saatlik çalışmasının 600 bin TL olduğunu ifade ederek, son vermeyi amaçladıkları parlamenter sistemi bu yolla tartışmaya açmak, Meclis'i değersizleştirmek istemiştir. (...) TBMM'de, Bakan Yılmaz'ın da içinde bulunduğu milletin seçtiği 550 milletvekilinin görev yaptığı ve Yılmaz'ın çıkardığı 600 bin TL'yi böldüğümüzde vekil başına saatlik bin 90 lira düştüğüdür." Cumhurbaşkanlığı için bu yıl 434 milyon TL'lik bütçe ayrıldığını, güne bölündüğünde ise sarayın günlük maliyetinin 1 milyon 189 bin TL, 8 saat mesai esas alındığında saatlik maliyetin 148 bin 630 TL olduğunu söyleyen Emir, "Bir vekil için saatlik bin 90 TL harcama yapılıyorken, Recep Tayyip Erdoğan için saatlik harcama miktarı 148 bin 630 TL. Yani Recep Tayip Erdoğan yaklaşık 148 vekile denk geliyor" dedi.[19]

Olaylar

Resmî olarak 29 Ekim 2014'te, ülkenin 91. kuruluş yıl dönümünü anmak için düzenlenen Cumhuriyet Bayramı resepsiyonda açılışının yapılacağı açıklanmış ancak bazı davetli katılımcıların etkinliği boykot edeceğini açıklaması ve Ermenek maden kazasının gerçekleşmesi yüzünden açılış resepsiyonu iptal edilmiştir.[20]

15 Temmuz'u 16 Temmuz'a bağlayan gece askeri darbe girişimi sırasında saray çevresi darbeyi gerçekleştirmeye çalışanlar tarafından birkaç kez bombalandı.

Eleştiriler

Ankara'daki Atatürk Orman Çiftliği'nin yaklaşık 50 dönümü kullanılarak inşa edilen ve başlarda Ak Saray olarak adlandırılan Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın inşası yüzünden birçok eleştiri topladı.[1] Bir sit alanı olarak korunan Atatürk Orman Çiftliği'nde inşaat yasağı bulunduğu için sarayın inşasının durdurulmasına dair çeşitli mahkeme kararları çıksa da inşaat tamamlandı.[21] Muhalefet, bunu hukukun üstünlüğünün açıkça ihlal edilmesi olarak değerlendirdi.[22] Proje; inşaat sürecinde yolsuzluk, yaban hayatına zarar verilmesi ve yeni yollar yapılması için çiftlikteki hayvanat bahçesinin tahribi gibi konularda sert eleştirilere ve iddialara maruz kaldı.[23] Ayrıca inşasını yasa dışı olarak değerlendiren muhalifler tarafından 'Kaç-Ak Saray' (Kaçak Saray) olarak adlandırıldı.[24]

Yaklaşık 1.150 odası olan ve maliyeti $350 milyon (€270 milyon) tutan saray, maden kazalarının ve işçi haklarının ülke gündemine hâkim olduğu bir süreçte ortaya çıkması ve kullanılmaya başlanması yüzünden büyük eleştirilere yol açtı.[25][26]

Galeri
  • Toplantı odası

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. Tim Arango (31 Ekim 2014). "Turkis Leader, Using Conflicts, Cements Power". The New York Times. 2 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014.
  2. Erdoğan'dan yeni Başbakanlık binasına ziyaret
  3. Ak Saray'ın Mimarı
  4. Cumhurbaşkanlığı Sarayı kapılarını açıyor
  5. Ak Saray
  6. AOÇ Orman Genel Müdürlüğü Alanına Yapılacak Başbakanlık Hizmet Binası'nın Ruhsatı Ortaya Çıktı
  7. Tayyip’in ‘Başkanlık Sarayı’ için!
  8. "Başbakanlık Sarayı'ndan sonra Meclis Kompleksi'ne de durdurma". Zaman. 15 Mart 2014. 29 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2014.
  9. KÖŞK'e değil yeni 'saray'a taşınıyor
  10. "29 Ekim resepsiyonu yeni Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda". 13 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014.
  11. Artık 'Çankaya' yok, 'Beştepe' var...
  12. Danıştay bir kez daha tescilledi: Saray hâlâ kaçak!
  13. Ankara'da Selçuklu Başkanlık Sarayı
  14. "Saray+uçak 1.8 milyar TL". Hurriyet. 5 Kasım 2014. Erişim tarihi: 25 Aralık 2016.
  15. Erdoğan Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın oda sayısını açıkladı
  16. Ak Saray, 2250 oda ile dünya şampiyonu
  17. Kaçak Saray’ın aylık gideri 21 milyon TL
  18. Saray para yutuyor
  19. ‘Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın saatlik maliyeti 148 bin TL'
  20. "29 Ekim resepsiyonu iptal". 30 Ekim 2014. 2 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.
  21. Christopher Cameron (1 Kasım 2014). "Turkish President drops $350m on new palace". The Real Deal: New York Real Estate News. 6 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014.
  22. "Erdoğan'dan 'Kaç-Ak Saray' için yorum". Cumhuriyet. 1 Kasım 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.
  23. "Critical media block imposed on 'Ak Saray' amid opening graft concerns". Today's Zaman. 29 Ekim 2014. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014.
  24. "Kaç-Ak Saray'a mehterli tanıtım". Cumhuriyet. 31 Ekim 2014. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.
  25. "'Ak-Saray' Alman basınında". Zaman. 30 Ekim 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.
  26. Kadri Gursel (17 Eylül 2014). "Erdogan's $350m presidential palace". Al-Monitor. 21 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014.

Konuyla ilgili yayınlar
  • Kaçak Saray. Gökçe Bolat, Tezcan Karakuş Candan, Ali Hakkan, Kırmızı Kedi Yayınları

Dış bağlantılar

Şablon:Presidential Complex of Turkey

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.