Cüce geyikgiller

Cüce geyikgiller ancak 40–85 cm uzunluk ve 2–12 kg ağırlıkları ile en küçük çift toynaklılardır. Boynuzları yoktur ama misk geyiğigillerde olduğu gibi 2 adet uzun dişleri vardır. Özellikle erkeklerde bu dişler çok uzundur ve ağızdan dışarıya dikilir. Vücutları yuvarlağımsı olur ve vücutlarının büyüklüğüne göre çok ince bacakları vardır. Renkleri kavuniçi-kahverengi ile gri arası değişir. Vücutlarının altı daha açık renk, bazen beyaz olur. Dört türün ikisinde, yanlarında sıraya dizili beyaz benekleri vardır. Küçük kafaları, sivri ağızları ve büyük gözleri vardır. Fiziksel olarak Güney Amerika'daki aguti kemirgenlerine ve Afrika'daki duiker antiloplarına benzerler.

Sadece Afrika cüce geyiği Orta Afrika'nın bir bölgesinde, diğer üç tür ise Güney ve Güneydoğu Asya'da Hindistan'dan Endonezya'ya varan bir coğrafyada yaşarlar. Yaşam alanı olarak özellikle tropik ormanların çok sıkı vejetasyonu ve suyun yakınında olan kısımlarını seçerler.

Tüm cüce geyikgiller akşam ve gece aktiftir. Çok ürkektirler ve iyi saklanırlar. Bu yüzden insanlara pek görünmezler. Kendilerine ait bölgeleri idrar, katı dışkı veya da çenelerinde bulunan bir bezede üretikleri kokulu bir sıvı ile işaretlerler. Bazıları yalnız diğerleri ise çift olarak yaşarlar.

Bristol hayvanat bahçesinde bir Tragulus javanicus

Cüce geyikgillerin beslenmeleri çoğunlukla bitkisel gıdadan oluşur: Yaprak, otlar, filizler ve ağaçlardan düşen meyveler ile beslenirler. Böcek, balık ve leş gibi hayvansal maddeler beslenmelerinin sadece çok küçük bir kısmını oluşturur.

Diğer gevişgetirenlerde de olduğu gibi çok odalı bir mideleri vardır.

Familyanın iki türünde görülmüş olan ilginç bir özellik, dişinin doğum yaptıktan sadece birkaç saat sonrasında derhal tekrar çiftleşmesidir. Böylece bu türlerde dişiler neredeyse bütün ömürlerini gebe olarak geçirir. Gebelik 5-7 ay sürer ve sonra bir (çok seyrek iki) yavru dünyaya gelir. Yavrular birkaç ay içinde ergenleşir ve annelerini terk ederler.

Evrensel açıdan cüce geyikgiller bütün gevişgetirenlerin atasıdır. Cüce geyikgillerin en eski kalıntıları erken Miyosen çağından kalmadır. Bu dönemde en geniş yayılımlarını yaşamış ve Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarına yayılmışlardır. Günümüzde yaşayan türler ve bu eski ataları arasında neredeyse hiç fark yoktur.

Günümüzde yaşayan türleri:

• Cins Hyemoschus
  • Afrika cüce geyiği ya da Su misk geyiği (Hyemoschus aquaticus)
• Cins Tragulus
  • Cava cüce geyiği (Tragulus javanicus)
  • Küçük cüce geyik (Tragulus kanchil)
  • Büyük cüce geyik (Tragulus napu)
  • Filipin cüce geyiği (Tragulus nigricans)
  • Vietnam cüce geyiği (Tragulus versicolor)
  • Williamson cüce geyiği (Tragulus williamsoni)
• Cins Moschiola
  • Hint benekli cüce geyiği (Moschiola indica)
  • Sri Lanka benekli cüce geyiği (Moschiola meminna)
  • Sarı çizgili cüce geyik(Moschiola kathygre)

• Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, 1999 ISBN 0-8018-5789-9

• Wikimedia Commons'ta Cüce geyikgiller ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.