Bellatrix

Bellatrix ya da Gama Orionis (γ Ori / γ Orionis), Orion (Avcı) Takımyıldızı'ndaki en parlak 3. ve gökyüzündeki en parlak 27. yıldızdır.

Bellatrix (γ Orionis)

γ Orionis'in konumu (kırmızı daire içinde)
Gözlem verisi
Dönem J2000.0
Takımyıldız Avcı
Bahar açısı (α) 05s 25d 07,86325sn[1]
Yükselim (δ) +06° 20′ 58,9318″[1]
Galaktik enlem -15,95317076[2]°
Galaktik boylam 196,92782232[2]°
Görünür parlaklık  (V) 1,64[1]
Görünür parlaklık  (B) 1,42[1]
Görünür parlaklık  (J) 2,15[1]
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf
B2III[1]
U-B Renk ölçeği -0,87[3]
B-V Renk ölçeği -0,22[3]
R-I Renk ölçeği -0,22[3]
Değişen yıldız türü şüpheli[4]
Gökölçümsel nitelikleri
Dikey hız (Rv) 18,2 ± 0,9[1] km/sn
Iraklık açısı (π) 12,92 ± 0,52[5] mys
Uzaklık250 ± 10 Iy
(77 ± 3 pc)
mutlak parlaklık (V) -2,72
Özdevinim nitelikleri
Bahar açısı payı (μ) -8,11 ± 0,50[5] mys/y
Yükselim payı (μ) -12,88 ± 0,35[5] mys/y
Fiziksel özellikler
Kütle (m) 8,4+0,3-0,1[6] M⊙
Yarıçap (r) 6[7] R⊙
Aydınlatma gücü 6429,66[2] L⊙
Yüzey kütle çekimi (log g) 3,60[8] cgs
Etkin sıcaklık 22.000[8] K
Metallik [Fe/H] –0,25[9]
Dönüş 46 ± 8[8]
Tahmini yaş 20+2-4 milyon[6] y
Katalog belirtmeleri
Bellatrix • Amazon Star • Al Najid • γ Ori • 24 Ori • HR 1790 • BD +06° 919 • HD 35468 • SAO 112740 • FK5 201 • HIP 25336

Gözlem tarihi

1963 yılından bu yana Gama Orionis ve bir dizi parlak yıldız, parlaklık standardı olarak kullanılmıştır. Gama Orionis'in görünen parlaklığı 1,64 kadir olarak belirlenmiştir ve bu değer, diğer yıldızların değişkenliğini belirlemek amacıyla kullanılmıştır. Ancak 1988 yılında tüm-gökyüzü ışık ölçüm araştırması yapıldığı zaman, bu yıldızın kendisinin değişken olabileceği belirtilmiştir. Görünen parlaklığı 1,59 ile 1,64 kadir aralığında değişmektedir.[4][10]

Özellikler
Bellatrix (solda), Güneş (ortada) ve Algol B'nin (sağda) büyüklüklerinin kıyaslanması. Buradan, Bellatrix'in Güneş'ten ne kadar büyük olduğu rahatlıkla görülebilir.

Gama Orionis, Güneş'ten 8,4 kat daha fazla olan kütlesiyle büyük bir yıldızdır ve yaşı 20 milyon yıl[6] olarak tahmin edilmektedir. Dış zarfın etkin sıcaklığı 22.000 K[8] olan yıldız, Güneş'ten çok daha sıcaktır. Bu yüksek sıcaklık, bunun gibi B-tipi yıldızlarda mavi-beyaz olan rengin oluşmasını sağlar.[11] Yıldızın ölçülen açısal çapı 0,72 ± 0,04 mili yay-saniyedir.[12] Dünya'ya olan mesafesi 250 ışık yılıdır (77 pc)[13] ve yarıçapı Güneş'ten altı kat daha fazladır.[7][14]

Bellatrix'in Orion OB1 Birliği üyesi olduğu ve "Orion kuşağı" yıldızları olan; ζ Ori (Alnitak), ε Ori (Alnilam) ve δ Ori ile birlikte, uzayda ortak bir hareketi paylaştığı düşünülmekteydi. Ancak artık Gama Orionis'in grubun geri kalanından bize çok daha yakın olduğu bilinmektedir.[14] Herhangi bir eşlik eden yıldız varlığı bilinmemektedir.[15] 2011 yılında, Bellatrix'le aynı özdevinimi paylaşan yakın yıldız arama çalışmaları başarısızlıkla sonuçlandı. Tüm arka plan yıldızları arasında, üç tane yakın aday bulunmuştur.[6]

Etimoloji ve kültürel önemi

Bellatrix ismi, Latincede "Kadın Savaşçı" demektir ve ilk olarak Ebu Maşer el-Balki ve Sevilleli John'un (John of Seville) çalışmalarında ortaya çıkmıştır. Adı aslında Capella'da ifade edilmişti fakat Viyana gökbilimciler okulu tarafından 15. yüzyılda Gama Orionis olarak aktarılmıştır ve Alfonsine tabloları'nın çağdaş yeni basımlarında ortaya çıkarılmıştır.[16] Arapça adlarından olan Al Najid "Fatih" anlamına gelir ve Uluğ Bey tarafından da kullanılmıştır.[17] Bellatrix, göksel navigasyon için kullanılan Orion'un dört seyrüsefer yıldızından birisidir.[18]

J. K. Rowling, Harry Potter'daki ölüm yiyenlerden birinin ismini (Bellatrix Lestrange) bu yıldızdan almıştır.

Astroloji'de Bellatrix, 20° 16' İkizler burcundadır. Mars ve Merküri karakterindedir. Para için evliliği, devamı olmayan şan ve şöhreti, sonradan yaşanacak yıkımları, iflas ve felaketleri, büyük tehlikeleri anlatır. Güneş veya Ay ile birleştiğinde kaza sonucu kör olmayı işaret eder.[19]

Kaynakça
  1. NAME BELLATRIX -- Variable Star SIMBAD
  2. Extended Hipparcos Compilation (XHIP) (Anderson, 2012)
  3. VizieR Bright Star Catalogue, 5th Revised Ed. (Hoffleit+, 1991)
  4. alcyone.de - Combined General Catalogue of Variable Stars (suspected variables) (Kholopov+ 1998)
  5. Ashland Astronomy Studio - Bellatrix (HIP 25336)
  6. Janson, Markus; Bonavita, Mariangela; Klahr, Hubert; Lafrenière, David; Jayawardhana, Ray; Zinnecker, Hans (Ağustos 2011), "High-contrast Imaging Search for Planets and Brown Dwarfs around the Most Massive Stars in the Solar Neighborhood", The Astrophysical Journal, 736 (2), s. 89, arXiv:1105.2577 $2, Bibcode:2011ApJ...736...89J, doi:10.1088/0004-637X/736/2/89
  7. Lang, Kenneth R. (2006), Astrophysical formulae, Astronomy and astrophysics library, 1 (3 bas.), Birkhäuser, ISBN 3-540-29692-1
  8. Lefever, K.; Puls, J.; Morel, T.; Aerts, C.; Decin, L.; Briquet, M. (Haziran 2010), "Spectroscopic determination of the fundamental parameters of 66 B-type stars in the field-of-view of the CoRoT satellite", Astronomy and Astrophysics, cilt 515, s. A74, arXiv:0910.2851 $2, Bibcode:2010A&A...515A..74L, doi:10.1051/0004-6361/200911956
  9. Massarotti, Alessandro; Latham, David W.; Stefanik, Robert P.; Fogel, Jeffrey (Ocak 2008), "Rotational and Radial Velocities for a Sample of 761 HIPPARCOS Giants and the Role of Binarity", The Astronomical Journal, 135 (1), ss. 209-231, Bibcode:2008AJ....135..209M, doi:10.1088/0004-6256/135/1/209
  10. Krisciunas, K. (Mayıs 1994), "Further Photometry of alpha Ori and gamma Ori", Information Bulletin on Variable Stars, cilt 4028, s. 1, Bibcode:1994IBVS.4028....1K
  11. "The Colour of Stars", Australia Telescope, Outreach and Education, Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation, 21 Aralık 2004, 10 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 16 Ocak 2012
  12. Richichi, A.; Percheron, I.; Khristoforova, M. (Şubat 2005), "CHARM2: An updated Catalog of High Angular Resolution Measurements", Astronomy and Astrophysics, cilt 431, ss. 773-777, Bibcode:2005A&A...431..773R, doi:10.1051/0004-6361:20042039
  13. van Leeuwen, F. (Kasım 2007). "Validation of the new Hipparcos reduction". Astronomy and Astrophysics. 474 (2). ss. 653-664. arXiv:0708.1752 $2. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357.
  14. Kaler, James B., "BELLATRIX (Gamma Orionis)", Stars, University of Illinois, 5 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 27 Aralık 2012
  15. Eggleton, P. P.; Tokovinin, A. A. (Eylül 2008), "A catalogue of multiplicity among bright stellar systems", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 389 (2), ss. 869-879, arXiv:0806.2878 $2, Bibcode:2008MNRAS.389..869E, doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13596.x
  16. Kunitzsch, Paul (1986). "The Star Catalogue Commonly Appended to the Alfonsine Tables". Journal for the History of Astronomy. 17 (49). ss. 89-98. Bibcode:1986JHA....17...89K. 31 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.
  17. Özel, M. Emin; Saygaç, Talat (1987). Gökyüzünü Tanıyalım. Tübitak. s. 178. ISBN 975-403-072-3.
  18. Bennett, George G. (2011), Complete On-Board Celestial Navigation 2011-2015, DoctorZed Publishing, s. 172, ISBN 0-9870924-0-5
  19. bilinmeyen.com - Astroloji´de yıldızlar ve anlamları
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.