Atatürk Barajı ve Hidroelektrik Santrali

Atatürk Barajı, Adıyaman ve Şanlıurfa illeri arasında, Fırat Nehri üzerinde kurulu olup, enerji ve sulama amaçlıdır[2]. GAP Projesi içinde, Karakaya Barajının 180 km[2] mansabında, Adıyaman iline 51 km uzaklıkta, Şanlıurfa ilinin Bozova ilçesine ise 24 km uzaklıkta olup, Fırat Nehri üzerinde kurulan barajdır.[3]

Atatürk Barajı
Yer Adıyaman, Şanlıurfa[1]
Amaç Sulama, Enerji
Nehir Fırat Nehri
Gövde dolgu tipi Kaya
Gövde hacmi 84,5 milyon m³
Kurulu güç 2.400 MW
Yükseklik 169
Göl hacmi 48.700 hm3
Göl alanı 817 km2

İnşası ve Baraj Yapısı

1983 yılında inşaatı başlamış olan baraj 1992 yılında işletmeye açıldı. 8 türbine sahip barajın yüksekliği 169 metredir. Kaya dolgu tipinde bir barajdır. Gövde hacmi 84,5 milyon m³'tür. Dış yüzeyi kaya içi kil ve topraktır. Baraj gölünün baskısı ile ilk inşasındaki yüksekliği 10 metre kısalmıştır.

İnşaatına; 4 Kasım 1983 tarihinde başlandı. 1994 senesinde bitirilmesi planlanan baraj; sulama ve enerji elde etmek maksadıyla yapılmıştır. 84.4 milyon m³ kaya ve toprak dolgu ile dolgu hacmi bakımından bugüne kadar dünyada inşa edilen barajlar arasında beşinci sıradadır. Meydana gelen göl alanı 817 kilometrekaredir.

1 000 000 TL'nin arka yüzündeki Atatürk Barajı resmi
1 YTL'nin arka yüzündeki Atatürk Barajı resmi

Temelden yüksekliği 169 metredir. Nehir seviyesinden yükseklik bakımından minimum su kotu 513, ideal su kotu 526, maksimum su kotu ise 542 metreye ulaşır. Barajda elektrik üretimi için derinliğin en az 133 metre olması gerekir. Baraj duvarının uzunluğu 1644, eni ise 15 metredir[2]. Dolusavak (fazla su tahliye kanalları) 6 adet olup, her biri 16x17 metre boyutlarında radyal kapaklarla kontrol edilir. Maksiimum su deşarj hızı 544 metre su düzeyinde, saniyede 16.800 metreküptür. Her biri 850 m3/s su boşaltma kapasitesine sahip üç derivasyon tüneli nehrin -akış yönüne göre- sol yakasında bulunur.[4]

Atatürk Hidroelektrik Santrali

Santral her biri 300 MW güce sahip olan 8 ünite ile donatılmıştır.[4] Toplam 2400 MW gücüyle yıllık 8900 GWh elektrik enerjisi üretim kapasitesine sahiptir. Santralin devreye alındığı 1992 yılından 2012 yılına kadar 144 milyar KWh enerji üretmiştir. Bu değerin ekonomik karşılığı 15 milyar $'dır. Atatürk Barajı, Türkiye'deki hidroelektrik santrallerinde üretilen enerjinin yüzde 20'sini tek başına karşılayacak seviyededir.[5]

Yıllara Göre Santralin Elektrik Üretimi
Atatürk Hidroelektrik Santrali Elektrik Üretimi[6]
YıllarElektrik Üretimi (GW Saat)
20006,363
20014,897
20025,047
20035,767
20049,164
20057,486
20068,881
20077,967
20086,610
20094,525
20106,193
20116,752
20128,174
20136,621

Baraj Büyüklüğü

Atatürk Barajı, dolgu hacmi bakımından dünyanın en büyük 6. barajı durumundadır. Hidroelektrik Santrali de, dünyada hâlen yapımı sürenler arasında 3., inşa edilmiş olanlar arasında da 5. en büyük santraldir. Aynı zamanda Avrupa'nın ve Türkiye'nin en büyük barajıdır. İstanbul'un yıllık su ihtiyacını 5 günde sağlayabilecek seviyededir.[5]

Sulama

Yıllık ortalama su akışı 26.654 milyar metreküptür. Toplam su depolama hacmi 48.7 milyar metreküptür. Her bir grupta; gücü 300 Megawatt olan 8 adet türbin jeneratör bulunmaktadır. 25 Temmuz 1992'de bu 8 üniteden ikisi hizmete açılmıştır. Sulama tünelleriyle de Şanlıurfa, Harran, Mardin, Ceylanpınar, Siverek-Hilvan ovaları ile beraber 1.43 milyon dönüm arazi sulanır hale gelmiştir. Atatürk Barajı'ndan toplam 874 bin 200 hektar alanın sulanmasının planlanmaktadır. 207 bin hektarının sulamaya açıktır.[5] Ülke ekonomisine bu haliyle katkısı toplam 5.5 milyar $ olmuştur. Tüm alanın sulamaya açılması halinde, yıllık getirisi 2,5 milyar $ olacaktır.

Bölgedeki İşsizliğe Etkisi

Şu an 400.000 kişiye istihdam sağlamaktadır. Planlanan alan sulanmaya başladığında 1 milyon 750 bin kişiye istihdam sağlaması planlanmaktadır.

50 Yılda 50 Eser

İnşaat Mühendisleri Odası odanın kuruluşundan itibaren 50 yıl içerisinde ülkede gerçekleştirilmiş 50 büyük inşaat projesini bir juri tarafından saptayarak bu projeleri 50 Yılda 50 Eser adı altında ilan etmiştir. Liste bölgesel kalkınma, binalar, ulaşım, hidroloji ve endüstri alt başlıklarını taşımaktadır. Bu proje de o liste içerisinde yer almaktadır.

Kaynakça
  1. "ATATÜRK BARAJI". dsi.gov.tr. 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.
  2. "Atatürk Barajı". dsi.gov.tr. 23 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.
  3. http://www.karakayakoy.com/BARAZ.htm
  4. Türkiye'deki Barajlar - Atatürk Barajı ve Hidroelektrik Santrali
  5. "Cari Açığa Baraj Kuruldu". Habertürk Gazetesi, haberturk.com. 2012. 25 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2012.
  6. Türkiye'deki Barajlar - Atatürk Barajı ve Hidroelektrik Santrali

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.