Artemis Programı

SLS roketinin gelecek konfigürasyonları

Uzay Fırlatma Sistemi (ing. Space Launch System - SLS), insanları Ay'a göndermek için uzay boşluğuna fırlatacak roketin adıdır. Araç NASA'nın Saturn V'den bu yana inşa edeceği ilk derin uzay roketi olma özelliği taşıyor. Aynı zamanda tamamlandığında şu ana kadar yapılmış en güçlü roket olma unvanını da ele geçirecek.

Tamamlandığında 98 metre uzunluğa ve 2600 ton ağırlığa sahip olması beklenen SLS Blok-1, 26 ton yükü uzaya fırlatabilecek. Bu ve bundan sonraki her SLS konfigürasyonu, RS-25 motorlu bir çekirdek kademe kullanacak. Uzaya fılatıldıktan sonra alt kademeler ayrılacak ve ICPS (ing. Interim Cryogenic Propulsion Stage), Orion'ı Ay'a götürecek.

Roketin en alt kademesi (core stage) taşınırken

SLS'in planlanmış bir sonraki geliştirilmesi olan SLS Blok-1B mürettebat aracı yeni ve daha güçlü bir EUS (ing. Exploratiom Upper Stage) kullanarak daha zorlu görevlere olanak sağlayacak. Blok-1B mürettebat aracı derin uzaya; Orion ve mürettebatı dahil olmak üzere yaklaşık 37 ton yük gönderebilecek.

Bir sonraki SLS konfigürasyonu olan SLS Blok-2 ise 45 tondan fazla yük taşıyabilecek. Ay'a, Mars'a ve diğer derin uzay varış noktalarına kargo görevleri için kullanılacak.

Orion'un, Delta IV Heavy ve Falcon Heavy gibi roketlerle fırlatılabileceği düşünülse de NASA, yeterli güce sahip tek roket olduğu nedeniyle Orion için sadece SLS roketlerini kullanmaya karar verdi.

SpaceX gibi ticari uzay şirketlerinin roketleri, Gateway uzay istasyonunun bazı bölümleri ve diğer kargo görevleri için kullanılacak.

Gateway, henüz belirlenmemiş ticari şirket roketleri tarafından gerçekleştirilecek 28 kargo misyonu ile desteklenecek.

ABD'nin NASA uzay keşif misyonu için geliştirilen (bkz. Orion, Mürettebat Keşif Aracı) insanlı uzay kapsülü -veya mürettebat modülü- Orion, insanlı derin uzay görevleri için tasarlandı.

Dış yüzeyi, bilgisayarlar ve elektronik aletler dış uzaydan gelen ışımaya (radyasyon) dayanıklı. Isı kalkanı, Dünya atmosferine girerken oluşacak 2800 °C civarındaki sıcaklıklara dayanabilecek şekilde tasarlandı. Ay yörüngesindeki uzay istasyonu olacak Gateway'e 6 ay kadar kenetlenmiş şekilde kalabilecek. Ayrıca mürettebatı kendi başına 3 hafta yaşatabilecek kapasiteye sahip. Taşıyacağı güneş panelleri de Güneş enerjisinden faydalanılabilmesini sağlayacak.

Orion'ın Ay'a yolculuğunu gösteren bir illüstrasyon

Orion'ın görevi mürettebatı SLS roketinin alt kademeleri ayrıldıktan sonra Ay'a götürmek ve sobra geri getirmek. Ay yörüngesine girdikten sonra Gateway'e kenetlenecek ve astronotlar Gateway'e geçecek.

Görüntü	Serisi	Durum	Uçuşlar	Uçuş süresi	Notlar
	001	Emekli oldu	1	4 saat 24 dakika 46 saniye	EFT-1 görevini gerçekleştirdi.
	002	Uçuş öncesi hazırlık	0		Artemis I görevini gerçekleştirmesi planlanmaktadır.
	003	İnşaat halinde	0		Artemis II görevini gerçekleştirmesi planlanmaktadır. Mürettebat taşıyacak ilk Orion kapsülü.
	004	İnşaat halinde	0		Artemis III görevini gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.

Gateway veya Ay Geçidi, Ay yörüngesinde bulunan bir uzay istasyonu olacak. Depolama, ihtiyaç duyulan araç ve gereçleri alma ve bilimsel araştırmalar yapma gibi işler için kullanılabilecek. Diğer bir deyişle Gateway, yörüngede bulunan bir karakol görevi üstlenecek.

Orion, Ay yörüngesine girdikten sonra Gateway'e yaklaşıp kenetlenecek, astronotlar Gateway'e geçecek ve burada bulacakları bir iniş aracı ile yüzeye inecek.

Gateway'in inşasına 2022'de başlanması, 6 parça halinde ayrı ayrı fırlatılarak 2024'te tamamlanması planlanıyor.

Ay'dan kalkış anını gösteren bir konsept çalışması

NASA, 2024 yılında Ay'a inecek bir ay inicisi (ing. lunar lander) için firmalarla çalışmalarını sürdürüyor.

30 Nisan 2020'de NASA yöneticisi Jim Bridenstine, iniş aracı geliştirmesi için adaylar arasından 3 şirketi seçtiklerini duyurdu. Bunlar SpaceX, Dynetics ve Blue Origin öncülüğundeki Ulusal Takım.

NASA'nın şirketlerle imzaladığı kontrat 10 aylık süreye sahip. Kurum sürenin sonunda hangi şirketi seçtiğini açıklayacak.24 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

NASA, şirketlere yaklaşık 1 milyar dolarlık teşvik paketi sunuyor.

Blue Origin, Amazon'un kurucusu Jeff Bezos'un kurduğu bir havacılık ve uzay şirketi. Ulusal Takım ise Blue Origin'in liderliğinde kurulan ve Lockheed Martin, Northrop Grumman ve Draper isimli şirketlerin ortak olduğu; Ay iniş aracı üretmeyi hedefleyen ticari grup.

Ulusal Takımın iniş aracı, Entegre İniş Aracı (Integrated Lander Vehicle - ILV) olarak adlandırılıyor. Blue Origin'e ait Blue Moon Lander adlı aracı temel alan ILV, yine Blue Origin'e ait New Glenn roket sistemi ve United Launch Alliance'ye ait Vulcan fırlatma sistemi ile uzaya gönderilecek. Aracın diğer donanımları Ulusal Takım bünyesindeki diğer şirketler tarafından üretilecek.

Ulusal Takım'ın NASA'dan alacağı teşvik 579 milyon dolar.

United Launch Alliance'a ait Vulcan fırlatna sistemi ile fırlatılacak Dynetics'in aracı tek bir modülden oluşuyor. Dynetics İnsan İndirme Sistemi (Dynetics Human Landing System - DHLS), üç seçenek arasında en küçüğü.

Dynetics'in NASA'dan alacağı teşvik 253 milyon dolar.

SpaceX'in iniş için geliştireceği araç şirketin Ay ve Mars misyonları için tasarladığı Starship.

Starship'in avantajı tekrar kullanılabilir olması.19 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Artemis misyonu için kullanılan konsept resminde Starship, kapsamlı bir taşıma aracı yerine bağımsız bir iniş sistemi gibi görünüyor (ısı kalkanının olmaması ve Dünya'ya dönüş için kullanılan yüzgeçlerin olmaması gibi). Araç kendi roketi olan Super Heavy ile fırlatılacak, yörüngede doldurulacak ve sonunda Ay yörüngesine gönderilecek. Orada Orion kapsülündeki mürettebat araca transfer edilecek.

Starship'in diğer bir avantajı büyük miktarda kargo taşıma yeteneğine sahip geniş iç alanı.19 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

NASA'nın SpaceX'e vereceği teşvik 135 milyon dolar.

• Kayla Barren (doğum:1987): Teğmen, Amerika Birleşik Devletleri Donanması
• Zena Cardman (doğum:1987): Biyolog
• Raja Chari (doğum:1977): Albay, ABD Hava Kuvvetleri
• Matthew Dominick (doğum:1981): Teğmen-kumandan, Amerika Birleşik Devletleri Donanması
• Bob Hincs (doğum:1975): NASA araştırma pilotu
• Warren Hoburg (doğum:1985): Havacılık ve astronotik (uzay yolculuğu bilimi) alanında doçent, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü
• Jonny Kim (doğum:1984): Teğmen, Amerika Birleşik Devletleri Donanması, Fizikçi
• Robb Kulin (doğum:1983): Baş mühendis, SpaceX
• Jasmin Moghbeli (doğum:1983): Binbaşı, ABD Deniz Piyade Kolordusu
• Loral O'Hara (doğum:1983): Araştırma mühendisi, Woodshale Osenografya Kurumu
• Fransisco Rubio (doğum:1975): Binbaşı, ABD Ordusu
• Jessica Watkins (doğum:1988): Jeolog, doktora sonrası araştırmacı, Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü

• Joshua Kutryk (doğum:1982): Yarbay, Kanada Silahlı Kuvvetleri
• Jenni Sidey (doğum:1988): Makine mühendisi, yanma bilimci ve öğretim görevlisi

Şu ana kadar Orion kapsülü için TakımYıldız Programı, Orion projesi ve Artemis Projesi kapsamında üç test yapıldı ve modül üç testi de başarıyla geçti.

İlki 6 Mayıs 2010'da yapıldı. Orion'un fırlatma iptal sisteminin işlevselliği test edildi. İkincisi 5 Aralık 2014'te yapıldı. Delta IV roketi ile fırlatılan kapsül, yeryüzünden 5800 km yükseklikte Dünya çevresinde 2 tur attıktan sonra açılan paraşütler yardımıyla Pasifik Okyanusu'na indi.

Orion, inişten sonra Pasifik Okyanusu üzerinde

Üçüncü ve son testte (20 Temmuz 2019) yine fırlatma iptal sistemi test edildi fakat bu fırlatmanın ilk testten farkı, Orion'ın 100 tonluk ve maksimum aerodinamik yapıda özel bir araçla fırlatılmış olması.

Görev	Logo	Tarih	Mürettebat	Sonuç	Süresi
Pad Abort-1	https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Orion_Pad_Abort_1.png	6 Mayıs 2010	Yok	Başarılı	95 saniye
Exploration Flight Test-1	https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Exploration_Flight_Test-1_insignia.png	5 Aralık 2014	Yok	Başarılı	4 saat 24 dakika
Ascent Abort-2	https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ascent_Abort-2.png	2 Temmuz 2019	Yok	Başarılı	193 saniye

Son fırlatma iptal testinin fırlatma anı

Hâlihazırda kesinleşmiş 3 Artemis görevi bulunuyor: Artemis 1 (2021), Artemis 2 (2022), Artemis 3 (2024). Artemis 1, Ay yörüngesine yapılacak insansız bir test uçuşu olacak ve SLS roketinin ilk fırlatması olacak. Artemis 2, yine yörüngeye yapılacak "insanlı" bir uçuş olacak. Artemis 3 ise en sonunda planlanan Ay'a iniş görevi olacak.

Görev	Logo	Fırlatma tarihi	Mürettebat	Fırlatma aracı	Süresi
Artemis I		Kasım 2021	Yok	SLS Block 1	~25 gün
Artemis II		2023 (Q3)	Duyurulacak	SLS Block 1	~10 gün
Artemis III		2024 (Q4)	Duyurulacak	SLS Block 1	~30 gün

Her şey planlandığı gibi giderse 2025'ten 2030'a kadar 6 Artemis görevi daha gerçekleştirilmesi planlanıyor (Artemis 4,5,6,7,8 ve 9 görevleri).