1956 Macaristan ayaklanmasındaki 16 talep

1956 Macaristan ayaklanmasındaki 16 talep (Macarca: Az 1956-os forradalom 16 pontja), 1956 Macaristan ayaklanmasında protestocular tarafından gerçekleşmesi istenen 16 taleptir. İlk versiyonu 1956'da Szeged'de kurulan Macar Üniversitesi Öğrencileri Derneği (MEFESZ) tarafından formüle edildi. Ardından ülkenin diğer üniversitelerindeki ve öğrenci delegeleriyle birlikte yapılan toplantında nihai talepler sunuldu.

1956 Macaristan ayaklanmasındaki 16 talep
Özgün ad Az 1956-os forradalom 16 pontja
Oluşturulma 1956
Sunulma 23 Ekim 1956
İsteyen 1956 Macaristan ayaklanmasındaki protestocular
Szeged'deki anma anıtı. Anıtta 1956 ayaklanmasındaki 19 gencin özgürlük kelebeği taşıdığı tasvir edilmiştir.

23 Ekim'de üniversite öğrencilerinin gösterilerinin ilk durağı Budapeşte'de şehir merkezindeki Petőfi anıtı önüydü. 16 talep, Imre Sinkovits tarafından okunan Nemzeti dal (Türkçe: Ulusal Şarkı) sonrası okundu.

Budapeşte'nin askeri baş komutanı ve tarihçisi Béla Király, 1956'da Bilgi Üniversitesi'nde yaptığı konuşmada, 16 talebe "ülkedeki orman yangını gibi yayıldı" yorumunu yaptı. Király, sosyalizmin ortadan kaldırılmasının mümkün olmadığı düşüncesi nedeniyle 16 talebin Komünist Parti'yi ve sosyalizmin kaldırılmasını talep etmeyi amaçlamadığını, ancak gizli oyla genel bir seçim yapılmasını talep ettiğini bildirdi.

Talepler

21 Ekim'de, öğrencilerin 16talebi Szeged program toplantısında formüle edilmeye başlandı. Bunların içeriği 22 Ekim günü yayınlandı. İlk on talep öğrencilerin taleplerini, diğer altı talep ise politik talepleri içerir. Altı siyasi talep, bilgi özgürlüğü, maaşların ödenmesi, siyasi suçlar için ölüm cezasının kaldırılması ve serbest ve demokratik seçimler gibi talepleri içeriyordu.

Çeşitli metin sürümleri yayınlanmıştır ve taleplerin sırası değişkendir. Bunun nedeni gece geç saatlerde son haline getirildikten sonra, ertesi günün görünümünü sağlayabilecek bir yayıncının artık olmamasıydı. Bu nedenle el yazısıyla yazılıp çoğaltılıp dağıtıldı.

Talepler şu şekildeydi;[1][2]

  1. Sovyet birliklerinin Macaristan'dan çıkarılması.
  2. Macar İşçi Partisi'nin yeni bir seçim düzenlemesi, yeni bir merkezî liderlik için parti kongresinin toplanması
  3. Imre Nagy başkanlığında bir hükûmet kurulması, Mátyás Rákosi'nin görevden alınması
  4. Mihály Farkas ve diğerleri hakkındaki davaların düşürülmesi
  5. Genel, eşit, gizli seçimler, daha fazla siyasi parti, yeni bir ulusal meclis ve grev hakkı.
  6. Macaristan-Sovyetler Birliği ilişkileri ve Macaristan-Yugoslavya ilişkilerinin karşılıklı müdahale etmeme ruhuyla gözden geçirilmesi.
  7. Ekonomik yaşamı profesyonellerin katılımıyla, iç koşullara ve insanların çıkarlarına göre yeniden düzenlenmesi.
  8. Dış ticaret sözleşmelerinin tazminatlarla ilgili gerçek verilerin yayınlanması, Macar uranyumuyla ilgili bilgi verilmesi
  9. Endüstri standartlarının tamamen revize edilmesi, ücret taleplerinin incelenmesi, işçiler daha uygun bir ücret sisteminin oluşturulması
  10. Zorunlu dağıtım sistemi yerine bireysel girişimciliğin desteklenmesi.
  11. Bağımsız bir mahkeme ile tüm siyasi ve ekonomik davaların gözden geçirilmesi, masum hükümlülerin serbest bırakılması Sovyetler Birliği'ne sınır dışı edilen mahkumların Macaristan'a geri getirilmesi.
  12. İfade ve konuşma özgürlüğü, ücretsiz radyo, MEFESZ gazetesinin yaygınlaştırılması. Herkesin kendi kadrosunu oluşturulmasına izin verilmesi.
  13. Stalin heykelininin kaldırılması, yerine 1848 Macar Devrimi'ni anlatan bir anıt dikilmesi.
  14. Yeni ulusal arma yaratılması. Macar geleneklerine uygun olarak askerler için yeni üniformalar düzenlenmesi, 15 Mart'ın ulusal bayram ilan edilmesi, 6 Ekim'in ulusal yas ve öğretim tatili olması.
  15. Polonya Ekimi olarak bilinen siyasi reformları talep eden Polonyalılar ile dayanışma gösterilmesi
  16. Talepleri görüşmek üzere 27 Ekim'de yapılacak bir ulusal öğrenci konferansında buluşma

Talepler temelde birbiriyle çelişkili idi. Toplantı önce öğrenci organının ve daha sonra üniversite özerkliğinin durumunun değiştirilmesi taleplerini formüle etti. Zamanla, hizmet sisteminin kaldırılması, bir parti kongresinin toplanması ve yeni kurulacak bir hükümet gibi gittikçe daha radikal ve siyasi noktalar gündeme geldi. Sonunda, Sovyet birliklerinin geri çekilmesi ve çok partili parlamentarizm dahil edildi. Sovyet birliklerinin geri çekilmesi talebi Macaristan'ın bağımsızlığına yönelik idi.

Bu 16 talebin içerdiği noktalar, demokratik sosyalizmden sosyal demokrasiye ve Batı tipi burjuva demokrasisine kadar pek çok siyasi algıyı içerir. Bazıları ideolojik olarak diğerleri ile keskin bir tezat oluşturur.

Kaynakça

  1. Modern History Sourcebook: Sixteen Political, Economic, and Ideological Points, Budapest, October 22, 1956 (İngilizce). Budapeşte. 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
  2. "Építőipari és Közlekedési Műszaki Egyetem Nagygyűlése MEFESZ határozat, október 22" (PDF) (Macarca). Mek.oszk.hu. 26 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.