İstanbul Hava Yolları

İstanbul Hava Yolları, Bursa Havayolları'ndan sonra 1985 yılının sonlarında[1] Türksan Holding bünyesi altında Lütfü Renda tarafından kurulmuş ikinci özel havayolları şirketi. 1990'lı yılların başında hızla büyüyerek 19 uçak ve 3 bin 375 koltuk kapasitesi ile Türkiye'nin en büyük özel havayolu şirketi durumuna gelmişti.[2]

Boeing 757 Spijkers

1997'de Lütfü Renda'nın şirketten ayrılmasının ardından küçülmeye başlar, 450 milyon mark olan şirketin cirosu, 2000'de yaşanan krizin de etkisiyle 150 milyon marka düşmüştü.[3] Leasing şirketleri tarafından uçaklarına el konan ve bu nedenle yolcuları havaalanlarında perişan olan şirketin 17 olan uçak sayısı üçe gerilerken, seferleri aksamaya başlamıştı.[2] 2000 yılında, artık faaliyetlerini zorlanarak da sürdüremeyen şirket, personelinin büyük bir kısmını da işten çıkarmıştı. 30 Ağustos 2000 yılında tamamen uçuş faaliyetlerini durdurmuş ve tüm personeli işten çıkarmıştı. İstanbul Hava Yolları Genel Müdürü Safi Ergin, yaptığı yazılı açıklamada: "15 yıldır 2 bini aşkın çalışanıyla, yılda 2,5 milyon yolcuya hizmet veren İstanbul Hava Yolları’nın, son 18 aydır yaşanan depremler, petrol fiyatlarındaki artış, dolar-mark paritesi farkı, PKK ve çeşitli sorunlar nedeniyle darboğaz içine girmiştir" demişti. İstanbul Havayolları yetkilileri, iç ve dış hat uçak seferlerinin durdurulmasıyla ilgili kararın Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne iletildiğini bildirdiler.[4] Şirketin dönemin kur riskinden en çok etkilenen şirketlerden olduğu, giderlerinin dolar olmasına karşılık, gelirinin mark üzerinden olması ve mark'ın dolar karşısında değer kaybının İstanbul Havayolları’nın kapanmasına yol açtığı, kapanmasından bir ay önce “kurtarma” amacıyla Eximbank tarafından verilen 5 milyon dolarlık kredinin de durumunu kurtaramamıştır.[5]

Safi Ergin daha sonra yaptığı bir röportajda "..(şirket) iflas etmedi. Aynı adreste devam ediyor. Ama uçuş operasyonunu durdurdu. Herkes sanıyor ki, İstanbul Havayolları battı. Halbuki İstanbul Havayolları yaşayan bir şirket, dolayısıyla öyle bir şey söz konusu değil. Onun uçuş operasyonlarını durdurmasının çok çeşitli nedenleri var. O zamanki yönetimlerin özel sektöre getirdiği çok büyük engeller neden olmuştur." demiştir.[6] Şirketin uçuşlara tekrar başlayabilmek için denemeleri olmuş[7] lakin şirket tekrar uçuşlarına başlayamamıştır. Personeline olan borçlarının büyük ölçüde çözen şirket, bankalarla da ödeme planında anlaşmıştı. SSK borçlarını ödemesinin ardından en büyük borç kalemi olarak Maliye'ye olan 8 trilyon 361 milyar liralık vergi borcunu ‘‘Vergi Barışı’’ından yararlanarak 4 trilyon 663 milyar lira olarak 2003 yılında ödeyip kapatmıştı. (Şirketin büyük bölümü ipotekli borçlarını çok sayıda gayrimenkul satışı yoluyla kapattığı bildirildi.)[8]