İşçi Partisi (Birleşik Krallık)

İşçi Partisi (İngilizce: Labour Party), 20. yüzyılın ilk yıllarından beri Birleşik Krallık'ta sol kanadın en büyük siyasi partisidir.

İşçi Partisi
Labour Party
Kısaltma LP
Lider Keir Starmer
Lider Yardımcısı Angela Rayner
Genel Sekreter David Evans
Başkan Ian Lavery
Lordlar Kamarası Lideri Baroness Smith
Kuruluş tarihi 27 Şubat 1900[1][2]
Merkez One Brewer's Green, Londra
Üyelik 580,000
İdeoloji Sosyal demokrasi
Demokratik sosyalizm
Siyasi pozisyon Merkez sol
Uluslararası üyelik Sosyalist Enternasyonal (Gözlemci)
Resmî renkleri Kırmızı ve beyaz
Avam Kamarası
202 / 650
Lordlar Kamarası
177 / 795
Londra Meclisi
12 / 25
İskoçya Parlamentosu
23 / 129
Galler Ulusal Meclisi
29 / 60
İnternet sitesi

Tarihçe

Bağımsız İşçi Partisi (ILP) ile İşçi Sendikaları Kongresi'nin (TUÇ) işbirliğiyle, 1900'de kurulan İşçi Temsil Komitesi, 1906'da İşçi Partisi adını aldı. I. Dünya Savaşı sırasında çeşitli koalisyon hükûmetlerine katıldı.1918 genel seçimlerinden ikinci büyük parti olarak çıkarak ülkenin muhalefet partisi durumuna geldi.

Ramsay MacDonald'in 1924'te liberallerin desteğiyle kurduğu ilk İşçi Partisi hükûmeti 1931'e değin iktidarda kaldı. Bunu izleyen seçimlerde İşçi Partisi ağır bir yenilgiye uğradı ve Winston Churchill'in II. Dünya Savaşı sırasında kurduğu koalisyon hükûmetine katılana değin (1940) muhalefette kaldı.

1945 seçimlerinde ezici bir zafer kazanan İşçi Partisi, 1950 seçimlerinde ise Avam Kamarası'nda çoğunluğu çok az bir farkla sağlayabildi. Seçimlerden sonra kurulan İşçi Partisi hükûmeti ertesi yıl düşünce, Muhafazakâr Parti iktidara geldi (1951).

Partinin geleneksel sosyalist çizgisinin refah toplumuna nasıl uyarlanacağı sorunu, özellikle de sanayi kuruluşlarının devletleştirilmesine ilişkin görüş ayrılıkları, 1950'lerde parti içinde bölünmelere neden oldu. Bevancılar olarak bilinen Aneurin Bevan yanlıları, ekonomide devletçi bir politika izlenmesini ve dış politikada ABD'ye bağımlılığın azaltılmasını savunuyordu.1964'te yeniden iktidara gelen İşçi Partisi, bu tarihten 1979'a kadar Muhafazakârlarla dönüşümlü olarak iktidara geldiler.

1980'de partinin sosyalist çizgisine bağlılığıyla tanınan Michael Foot liderliğe seçildi. Partinin örgütsel yapısında da değişikliklerin yapıldığı kongreden kısa bir süre sonra sağcı tutumlu 12 İşçi Partisi milletvekili partiden ayrılarak, Sosyal Demokrat Parti (SDP) adlı yeni bir parti kurdular. Böylece Muhafazakârlar, 1983 seçimlerinde bölünmüş bir muhalefet karşısında rahat bir zafer kazandılar.

1983 seçimlerini kaybeden İşçi Partisi lideri Michael Foot istifa etti ve yerine 2 Ekim 1983'te Neil Kinnock seçildi. Neil Kinnock liderliğinde İşçi Partisi 1987 seçimlerini Margaret Thatcher'e karşı ve 1992 seçimlerini yeni Muhafazakâr Parti lideri ve başbakan John Major'a karşı kaybetti. 1992 seçimlerini kaybeden Neil Kinnock İşçi Partisi liderliğinden istifa ederek ayrıldı. Yerine John Smith seçildi. 1994'te İşçi Partisi lideri John Smith'in beklenmedik ani ölümünün ardından liderliğe Tony Blair seçildi.

1997 seçimlerinde İşçi Partisi büyük çoğunlukla 18 yıllık bir aradan sonra tekrar iktidara geldi. İşçi Partisi lideri olan Tony Blair başbakan oldu. 2002 ve 2005'te yapılan Avam Kamarası seçimlerin de İşçi Partisi kazandı.

Haziran 2007'de Tony Blair başbakanlık ve İşçi Partisi liderliğinden çekileceğini açıkladı. 27 Haziran 2007'de Gordon Brown, Işçı Partisi lideri oluşunun 3. gününde başbakanlık koltuğuna oturdu.

Mayıs 2010 yılındaki yapılan seçimlerde İşçi Partisi Avam Kamarası'nda bulunan toplam 650 milletvekiliğinden 268'ini aldı. 307 milletvekili ile en büyük parti olan Muhafazakâr Parti de mutlak çoğunluğu elde edemedi ama 57 milletvekilliği kazanan Liberal Demokrat Parti bir koalisyon hükûmeti kurunca İşçi Partisi muhalefete düştü.

2010 seçimini kaybeden Gordon Brown başbakanlıktan ayrıldığı gün İşçi Partisi liderliğinden de istifa etti. Yapılan parti liderliği seçiminden sonra 2010 seçimlerinden önceki İşçi Partisi hükûmetinde "Enerji ve İklim Değişmesi Bakanlığı" yapmış olan Ed Milliband İşçi Partisi lideri oldu.

Seçim sonuçları
Seçim Oy Sandalye Kazandı Sonuç
# % # ±
1900 62.698 %1,8
2 / 670
 Muhafazakâr çoğunluk
1906 321.663 %5,7
29 / 670
 27 Liberal çoğunluk
Oca-1910 505.657 %7,6
40 / 670
 11 Liberal azınlık
Ara-1910 371.802 %7,1
42 / 670
 2 Liberal azınlık
1918 2.245.777 %21,5
57 / 707
 15 Koalisyon çoğunluk
1922 4.076.665 %29,7
142 / 615
 85 Muhafazakâr çoğunluk
1923 4.267.831 %30,7
191 / 625
 49 İşçi azınlık
1924 5.281.626 %33,3
151 / 615
 40 Muhafazakâr çoğunluk
1929 8.048.968 %37,1
287 / 615
 136 İşçi azınlık
1931 6.339.306 %30,8
52 / 615
 235 Ulusal Hükûmet çoğunluk
1935 7.984.988 %38
154 / 615
 102 Ulusal Hükûmet çoğunluk
1945 11.967.746 %49,7
393 / 640
 239 İşçi çoğunluk
1950 13.266.176 %46,1
315 / 625
 78 İşçi çoğunluk
1951 13.948.883 %48,8
295 / 625
 20 Muhafazakâr çoğunluk
1955 12.405.254 %46,4
277 / 630
 18 Muhafazakâr çoğunluk
1959 12.216.172 %43,8
258 / 630
 19 Muhafazakâr çoğunluk
1964 12.205.808 %44,1
317 / 630
 59 İşçi çoğunluk
1966 13.096.629 %48
364 / 630
 47 İşçi çoğunluk
1970 12.208.758 %43,1
288 / 630
 76 Muhafazakâr çoğunluk
Şub-1974 11.645.616 %37,2
301 / 635
 13 İşçi azınlık
Ekim-1974 11.457.079 %39,2
319 / 635
 18 İşçi çoğunluk
1979 11.532.218 %36,9
269 / 635
 50 Muhafazakâr çoğunluk
1983 8.456.934 %27,6
209 / 650
 60 Muhafazakâr çoğunluk
1987 10.029.807 %30,8
229 / 650
 20 Muhafazakâr çoğunluk
1992 11.560.484 %34,4
271 / 651
 42 Muhafazakâr çoğunluk
1997 13.518.167 %43,2
419 / 659
 148 İşçi çoğunluk
2001 10.724.953 %40,7
413 / 659
 6 İşçi çoğunluk
2005 9.562.122 %35,3
356 / 646
 57 İşçi çoğunluk
2010 8.601.441 %29,1
258 / 650
 98 Muhafazakâr–Lib Dem çoğunluk
2015 9.339.818 %30,5
232 / 650
 26 Muhafazakâr çoğunluk
2017 12.874.985 %40
262 / 650
 30 Muhafazakâr azınlık
2019 10.269.076 %32,2
202 / 650
 60 Muhafazakâr çoğunluk

Liderlik

1906'dan beri İşçi Partisi Başkanları

1922'den beri İşçi Partisi Başkan Yardımcıları
  • John Robert Clynes, 1922–32
  • William Graham, 1931–32
  • Clement Attlee, 1932–35
  • Arthur Greenwood, 1935–45
  • Herbert Morrison, 1945–55
  • Jim Griffiths, 1955–59
  • Aneurin Bevan, 1959–60
  • George Brown, 1960–70
  • Roy Jenkins, 1970–72
  • Edward Short, 1972–76
  • Michael Foot, 1976–80
  • Denis Healey, 1980–83
  • Roy Hattersley, 1983–92
  • Margaret Beckett, 1992–94
  • John Prescott, 1994–2007
  • Harriet Harman, 2007–15
  • Tom Watson, 2015–2019
  • Angela Rayner, 2020–

1924'ten beri İşçi Partisi Lordlar Kamarası Başkanları
  • Richard Haldane, 1924–28
  • Charles Cripps, 1928–31
  • Arthur Ponsonby, 1931–35
  • Harry Snell, 1935–40
  • Christopher Addison, 1940–52
  • William Jowitt, 1952–55
  • Albert Victor Alexander, 1955–64
  • Frank Pakenham, 1964–68
  • Edward Shackleton, 1968–74
  • Malcolm Shepherd, 1974–76
  • Fred Peart, 1976–82
  • Cledwyn Hughes, 1982–92
  • Ivor Richard, 1992–98
  • Margaret Jay, 1998–2001
  • Gareth Williams, 2001–2003
  • Valerie Amos, 2003–2007
  • Catherine Ashton, 2007–2008
  • Janet Royall, 2008–2015
  • Angela Smith, 2015–günümüz

İşçi Partili Başbakanlar
İsim Resim Doğum Yeri Görev Dönemi
Ramsay MacDonald İskoçya 1924; 1929–1931
Clement Attlee İngiltere 1945–1950; 1950–1951
Harold Wilson İngiltere 1964–1966; 1966–1970; 1974; 1974–1976
James Callaghan İngiltere 1976–1979
Tony Blair İskoçya 1997–2001; 2001–2005; 2005–2007
Gordon Brown İskoçya 2007–2010

Kaynakça
  1. Brivati, Brian; Heffernan, Richard (2000). The Labour Party: A Centenary History. Basingstoke [u.a.]: Macmillan [u.a.] ISBN 9780312234584. On 27 February 1900, the Labour Representation Committee was formed to campaign for the election of working class representatives to parliament.
  2. Thorpe, Andrew (2008). A History of the British Labour Party (3rd bas.). Macmillan. s. 8. ISBN 9781137114853. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2015.
  3. "Labour Party Rule Book 2008" (PDF). The Labour Party. 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2010. When the party is in opposition and the party leader, for whatever reason, becomes permanently unavailable, the deputy leader shall automatically become party leader on a pro-tem basis.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.