Rodos

Rodos (Yunanca: Ρόδος) Ege Denizi'nde ada, Oniki Adaların en büyüğü, Yunanistan'ın, Meis adası hesaba katılmazsa, en doğuda bulunan adası, adanın aynı adlı idari merkezi. Türkiye kıyılarının en yakın noktası olan Bozburun Yarımadası'ndan 18 km (11 mil) mesafededir. Adanın 2019 nüfusu 130.000 olup, bunun 55.000'i Rodos şehrinde yaşamaktadır. Rodos şehri Yunanistan'ın On İki Adalar (Δωδεκάνησα, Dodekanisa) idari bölgesinin ve (Sömbeki, Herke, İleki ve Meis adalarını da içeren) Rodos ilinin (nomos) merkezidir.

Başlığın diğer anlamları için Rodos (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Rodos
Ρόδος
Coğrafya
Koordinatlar 36°10′N, 28°00′E
Takımadası Oniki Ada
Denizi Ege Denizi
İklim Akdeniz
Siyasi
Adadaki ülke(ler)
Demografi
Nüfus 130.200
Nüfus yoğunluğu 82 kişi/km2

Dünyanın yedi harikasından biri kabul edilen Rodos Heykeli (Kolossos) MÖ 280 yılında Dorlar tarafından Rodos liman girişinde inşa edilmiştir. Rodos şehrinin Tapınak Şövalyeleri tarafından inşa edilmiş kalesi ve Orta Çağ'dan kalma mahallesi UNESCO Dünya Mirası Listesi'ndedir. Adada ayrıca, Rodos Diagoras Uluslararası Havaalanı ile Rodos şehri arasında kalan kesimde toplanmış 5.500 nüfusluk bir Türk azınlık bulunmaktadır. İç kısımları ormanlıktır ve Türk çamı da denilen Pinus brutia ağaçları kızılçamlar ile kaplıdır. Adanın flora ve faunasının, genel olarak, Yunanistan'ın kalan kısımlarından ziyade Türkiye'nin batı sahillerini andırdığı kabul görmektedir. Adanın kuzey ucundaki Rodos dışındaki en önemli yerleşim, güneydoğu sahilindeki Lindos'tur.

İsim

Ada tarihi boyunca Yunanca'da (Yunanca: Ρόδος)(Ródos) olarak bilinmiştir. Aynı zamanda Lindos olarak da anılıyordu.[1][2] Ayrıca adaya İtalyanca: da Rodi, Türkçe: Rodos ve Yahudi ispanyolcası: רודי (Rodi) ya da רודיס (Rodes) denir.

Adanın adı Eski Yunanca: Rhódon (gül) 'den gelir ve bazen güller adası olarak da anılır. The Travels of Sir John Mandeville yanlışlıkla Rodos'un eski adının Colossus of Rhodes ve Paul's Epistle to the Colossiansun bir araya getirilmesiyle "Collosus" olarak adlandırıldığını bildirir.[3] Adanın adı antik çağda birçok yılana ev sahipliği yaptığı için Fenike dilindeki yılan anlamındaki "erod" kelimesinden türetilmiş olabilir.[4]

Coğrafya

Rodos adası mızrak ucu benzeri biçimdedir. 79,7 km uzunluk ve 38 km genişlik ile toplam alanı yaklaşık 1.398 km² dir(540 mil kare).Deniz sahili yaklaşık 220 km dir. Rodos şehri adanın kuzey ucu sonundadır. Antik çağ sitesi ve modern ticaret limanını içerir. Ana havayolu kapısı Diagoras Uluslararası Havalimanıdır. IATA kodu: RHO). Havalimanı Paradisi şehrinin 14 km güney batısındadır. Karayolu ağı şehirden doğu ve batı sahilleri boyunca yayılmıştır. Sahiller kayalık iken adanın içleri ekilebilir topraklara sahiptir. Rodos şehrinin dışında adada beyaz badanalı küçük köyler ve kaplıca tatil köyleri vardır. Bunların içinde Faliraki, Lindos, Kremasti, Haraki, Pefkos, Arçangelos, Afantu, Ixia, Koskinu, Embona (Attavyros), Paradisi ve Trianta (Ialysos) sayılabilir. 1,216 m rakımlı Attaviros dağı adanın en yüksek noktasıdır. Turizm adanın birincil gelir kaynağıdır.

Flora

Adanın iç kısmı dağlıktır, seyrek yerleşimlidir ve çam (Pinus brutia) ve selvi (Cupressus sempervirens) ormanlarıyla kaplıdır. Kıyılar kayalık olsa da adada turunçgiller, şaraplık üzüm, sebzeler, zeytin ve diğer mahsullerin yetiştirildiği ekilebilir arazi şeritleri vardır. Adanın adını aldığı birçok çiçekli bitki bol miktarda vardır.

Fauna

2005 yılında Rodos alageyik nüfusunun genetik olarak farklı olduğu ve acilen korunması gerektiği ortaya çıktı.[5] Yunanca: Petaloudes "Kelebekler Vadisi"‘nde yazın çok sayıda kaplan güvesi ve kelebek toplanır.

Depremler

Tarihi depremlerden Rodos Heykeli'ni yok eden M.Ö. 226 depremi; Rodos şehrinin büyük kısmını yok eden 3 Mayıs 1481 Rodos depremi;[6] ve 26 Haziran 1926' depremi sayılabilir.[7] 15 Temmuz 2008'de Rodos bir kaç eski binada küçük hasara ve bir ölüme neden olan 6.3 büyüklüğündeki 2008 Dodecanese depremi ile sarsıldı.[8]

iklim

Rodos yarı kurak sıcak yaz mevsimli Akdeniz iklimine sahiptir. (Köppen iklim sınıflandırması na göre Csa dır).

Rodos için iklim verisi
Ay Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz Temm Ağustos Eyl Ekim Kas Ara Yıllık
Ortalama deniz sıcaklığı °C (°F) 17.9
(64.2)		 17.0
(62.6)		 17.1
(62.8)		 17.6
(63.7)		 20.1
(68.2)		 23.4
(74.1)		 25.9
(78.6)		 27.2
(81.0)		 26.7
(80.1)		 23.8
(74.8)		 20.9
(69.6)		 18.8
(65.8)		 21.4
(70.5)
Ortalama günlük günışığı saati 10.0 11.0 12.0 13.0 14.0 15.0 14.0 13.0 12.0 11.0 10.0 10.0 12.1
OrtalamaUltraviyole Endeksi 2 3 5 7 8 10 10 9 7 5 3 2 5.9
Kaynak: Hellenic National Meteorological Service (1955-2010 averages)[9] NOAA (Record temperature)[10] Weather Atlas (sunshine data)[11]

Tarih

Antik Zamanlar
1493 yılı ağaç oyma Rodos şehri,Hartmann Schedel

Adaya yerleşimi kayıtlı tarihi M.Ö. 2,500’den önceki dönemlere dayanır.[12]

M.Ö. 16. yüzyılda Girit Uygarlığı adaya yerleşti. Ondan daha sonra Yunan Mitolojisi yeni bir Rodos ırkı isimlendirdi Telchines. Rodos ve Danaus (Mitolojik bir karakter) ile ilişkilendiriliyordu. Bazen takma adı Telchinis ile adlandırıldı. M.Ö. 15. yüzyılda Achaeans istila etti. M.Ö. 11. yüzyılda Dor‘ların gelmesiyle ada gözde olmaya başladı. Daha sonra adanın üç büyük şehri olan; Lindos, Lalyssos ve Kameiros Dorlar tarafından inşa edildi. İstanköy, Knidos ve Halikarnassos ile birlikte. Şair Pindar methiyesinde "Ada, güneş tanrısı Helios ve Rodos perisinin birliğinde doğdu ve şehir onların üç oğlu için isimlendirildi" der. Roda adanın doğal çiçekli bitkisi pembe Hibiscusdur.

Pers istilasının adayı kaplamasının ardından M.Ö. 478'de Perslerin Atina güçleri tarafından yenilmesi ile Rodos adası şehirleri Atina Birliği'ne (Atina tarafından yönetilen, MÖ 5. yüzyıldaki Yunan şehir devletleri birliği) bağlandı. MÖ 431 yılında Pelepones Savaşı çemberi yardığında Rodos geniş bir şekilde tarafsız kaldı. Birliğe bağlı olmasına rağmen savaş 404 yılına kadar sürdü. Fakat Rodos bu zamanda çatışmadan tamamen geri çekildi ve kendi yoluna devam etmeye karar verdi. MÖ 408 yılında şehir devletleri bir ülke oluşturdular ve yeni Rodos'u yeni başşehir olarak adanın en kuzey ucunda inşa ettiler. Onların düzenli planı Atinalı mimar Hippodamus tarafından gözden geçiriliyordu. Mamafih Pelepones savaşları tüm Yunan kültürünü zayıflatmıştı ve istilaya açıktı. MÖ 357 yılında ada Karyalılar tarafından kral Mausolus tarafından fethedildi. Daha sonra da MÖ 340'ta Persler'in eline geçti. Fakat onların dönemi kısa oldu bu şehir halkı için rahatlatıcı bir durum oldu. Rodos MÖ 332'de Makedonyalı Alexander III ün Persleri yenmesinden sonra büyüyen bu imparatorluğun parçası oldu. Alexander ın ölümünü takiben onun generalleri krallığı kontrol etme çekişmesine girdi. Onların üçü Ptolemy, Seleucus ve Antigonus krallığı kendi aralarında böldü. Rodos Ptolemies ile ticari ve kültürel bağlarını İskenderiye ile kuvvetlendiriyordu ve baraberce şekillendirdikleri Rodos-Mısır birliği Akdeniz'nde ticareti boydan boya kontrol ediyordu. M.Ö. 3. yüzyılda şehir denizcilik, ticaret ve kültür merkeziyle gelişti ve şehrin parası Akdeniz'in her tarafında dolaşımdaydı. Rodos'un meşhur felsefe okulu bilim, edebiyat ve hitabeti İskenderiye'li üstadları ile paylaşıyordu. Tanınmış isimler Rodos'ta bir okul kuran Atinalı hitabet Aeschines, Apollonius of Rhodes (MÖ 3. yüzyıl-MÖ 246, epik şair, bilim adamı ve İskenderiye kütüphanesi direktörü), astronom Hipparchus ve Geminus ve hitabetçi Dionysios Trax. Heykel okulu zenginlik, dramatik stilde gelişti. Ve bu Hellenistic Baraque Hellenistik Barok tarzı olarak nitelendirilebilir.

Ortaçağ Dönemi

1309'da Bizans çağı, adanın Hospitalier Şövalyeleri (1080 yılında Kudüs'te kurulan ve Saint John Kudüs, Rodos ve Malta tarikatı, Malta şövalyeleri, Rodos şövalyeleri ve Malta silahşorlarını içeren bir organizasyon) tarafından zapt edilmesiyle son buldu. Yeni ismiyle Rodos Şövalyeleri yönetimi altında şehir ortaçağ Avrupa ideal modeline göre yeniden inşa edildi.

Rodos şehri içinde şövalye şatoları

Şehrin meşhur anıtlarının çoğunu Palace of the Grand Master Büyük Üstatların Sarayı içerir. Bu dönemde yapılmıştır. Şövalyelerin inşa ettiği bu kuvvetli duvarlar 1444 deki Mısır Sultanı ataklarına ve II. Mehmed'in 1480 deki ataklarına karşı koyup ayakta kaldılar. Son olarak Rodos Kanuni Sultan Süleyman'ın 29 Aralık 1522 deki geniş ordusuna karşı yenik düştü. Kalan birkaç şövalyeye Sicilya Krallığı'nda istirahat etmelerine izin verildi. Şövalyeler daha sonra onların operasyon merkezi Malta'ya hareket edeceklerdi. Ada yaklaşık 400 yıl Osmanlı İmparatorluğu mülkiyetinde kalmıştır.

Modern tarih

1912'de Trablusgarp Savaşı sırasında Rodos İtalya tarafından işgal edildi. Rodos, Onikiada'nın diğer adalarıyla birlikte, İtalya'nın 1947'de Paris Antlaşması'nı imzalamasıyla beraber Yunanistan'a katıldı.[13] Adada bulunan Türk azınlık 1923'teki Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi sırasında İtalya topraklarında sayıldıkları için mübadeleden kurtuldular. Bu nedenle günümüzde Rodos'ta küçük bir Türk azınlığı bulunmaktadır.

Ulaşım

Ege’nin güneyinde, Muğla ili sınırları içerisinde yer alan turistik bölgemiz Fethiye‘den Rodos Adası‘na yıl boyunca düzenli olarak feribot seferleri yapılmaktadır.

Doğal bir liman olma özelliği sayesinde yatçılık ve deniz taşımacılı konusunda gelişmiş bir yer olan Marmaris, On iki Yunan Adaları’nın en büyüğü olan Rodos‘a açılan tatil kapısı olmayı başarmıştır. Marmaris’ten Rodos’a düzenli olarak feribot seferleri düzenlenmektedir.

Resimler
  • Rodos çarşısı, arkada Süleymaniye camii
  • Piri Reis'in Kitab-i Bahriye eserinden Rodos haritası
  • Rodos limanı
  • Mandraki limanında önceki antik Rodos Heykelinin durduğu yerde geyik heykelleri
  • Rodos kalesi giriş kapısı, Ekim 2001
  • Onarım sonrası Rodos Süleymaniye Camii

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "SOL Search". www.cs.uky.edu. 18 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  2. "SOL Search". www.cs.uky.edu.
  3. Anthony Bale, trans., The Book of Marvels and Travels, Oxford 2012, 0199600600, p. 16 and footnote
  4. "Rhodes | island, Greece". Encyclopedia Britannica. 31 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  5. Marco, M; Cavallaro, A; Pecchioli, E; Vernesi, C (11 Kasım 2006), "Artificial Occurrence of the Fallow Deer, Dama dama dama (L., 1758), on the Island of Rhodes (Greece): Insight from mtDNA Analysis", Human Evolution, 21 (2), ss. 167-175, doi:10.1007/s11598-006-9014-9
  6. "Rhodes, Greece, 1481". Jan Kozak Collection: KZ13, The Earthquake Engineering Online Archive. 10 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  7. Ambraseys, N. N.; Adams, R. D. (1998). "The Rhodes earthquake of 26 June 1926". Journal of Seismology. 2 (3): 267-292. Bibcode:1998JSeis...2..267A. doi:10.1023/A:1009706415417.
  8. "Earthquake's aftermath". Discover Rhodes. 21 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2008.
  9. "Climatology – Rodos". Hellenic National Meteorological Service. 25 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2017.
  10. "Rhodes Climate Normals 1961–1990". National Oceanic and Atmospheric Administration. Erişim tarihi: 1 Mart 2015.
  11. "Rhodes, Greece – Climate data". Weather Atlas. 25 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2017.
  12. Ege ve Yunan Tarihi - Ahmed Müfid Mansel
  13. "12 Ada nasıl kaybedildi?". 10 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2014.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.