Akdeniz

Akdeniz (Osmanlı Türkçesi: بحر سفيد Bahr-i Sefīd[1] , آق دڭيز Akdeñiz[2] ya da بحر متوسط, Bahr-i Mutavassıt[3]), Atlas Okyanusu'na bağlı, kuzeyinde Avrupa, güneyinde Afrika, doğusunda Asya kıtaları bulunan deniz. 2.5 milyon km² civarında alanı kaplayan deniz Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusu'ndan; Süveyş Kanalı ile de Kızıldeniz'den ayrılır. Akdeniz’in tuzluluk oranı ‰ 38 (binde 38) olup tuz oranı fazla olan denizler grubunda değerlendirilir.

Başlığın diğer anlamları için Akdeniz (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Akdeniz ve bu iç denizi çevreleyen ülkelerin uydu görüntüsü (NASA)
Akdeniz haritası
Akdeniz bölgesi rölyefi

Etimoloji

İngilizcede Mediterranean Sea denilir. Bu da Latincedeki Mediterraneustan (Medi: Orta + terra: Toprak, yer) gelmektedir. Yunancada Mesogeios denir. Arapçadaki karşılığı البحر الأبيض المتوسط (El Bahre-l Ebyedu'l-Mutavassit) “'ortada yer alan beyaz deniz'” anlamındadır. Farsça'da Akdeniz için kullanılan Bahr-i Sefid ismi Osmanlı dönemi haritalarında da gözükmektedir. Romalılar da Mare Nostrum derler ki bu da Bizim Deniz anlamına geliyordu.

“Akdeniz” isminin kaynağıyla ilgili inanılan iddialardan bir diğeri de eski Türklerde “mavi” rengin doğunun, “ak” rengin batının, “kırmızı” rengin güneyin ve “kara” rengin kuzeyin sembolü olarak kullanılmış olmasıdır. Bu iddiaya göre Akdeniz adlandırmasını ortaya koyan dil bilincinde Ege ve Akdeniz'i tek bir deniz olarak gören yaklaşım vardır. Bu yaklaşıma göre Türkiye'nin kuzeyindeki denize Karadeniz adının verilmesinin sebebi de budur.[4]

Denizanası, Akdeniz'de sık rastlanılan bir hayvandır.

Coğrafya

Dünyanın en büyük iç denizidir. Derin bir denizdir ve derinliği 4000 metreyi geçen birçok çukura sahiptir. Doğu Akdeniz Havzası, Batı Akdeniz Havzası'ndan daha derindir. Özellikle Doğu Akdeniz olmak üzere tuzluluk oranı yüksektir. Kıbrıs ile Mısır arasındaki kısımda tuzluluk oranı binde 39'a ulaşır. Akdeniz'e kıyısı olan 22 ülke vardır.

Bölümler

Alt Denizler

Boğazlar
Marmara Denizi ve Karadeniz'i birleştiren İstanbul Boğazı

Körfezler

İklim
Akdeniz bölgesi şehirlerinde sıcaklık (°C)
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
Marsilya 16 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 13 13 13 14 16 18 21 22 21 18 16 14
Barselona 18 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 13 13 13 14 17 20 23 25 23 20 17 15
Valensiya 31 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 14 13 14 15 17 21 24 26 24 21 18 15
Napoli 31 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 15 14 14 15 18 22 25 27 25 22 19 16
Malaga 27 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 16 15 15 16 17 20 22 23 22 20 18 16
Cebelitarık 17 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 16 15 16 16 17 20 22 22 22 20 18 17
Atina 27 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 16 15 15 16 18 21 24 24 24 21 19 17
Kandiye 26 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 16 15 15 16 19 22 24 25 24 22 20 18
Malta 3 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 16 16 15 16 18 21 24 26 25 23 21 18
Antalya 8 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 14 15 18 21 25 30 34 34 31 26 20 16
Larnaka 31 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18 17 17 18 20 24 26 27 27 25 22 19
Mersin 18 18 19 22 24 25 27 29 28 26 24 22
Tel Aviv 27 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18 17 17 18 21 24 26 28 27 26 23 20

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça
  1. "Arşivlenmiş kopya". 7 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2012.
  2. Kâtib Çelebi, Kitab-ı Cihannüma, 1648 bk: 360 Yıllık Öykü: Cihannüma 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. "Arşivlenmiş kopya". 30 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2012.
  4. Ertuğrul Yaman, Eyüp Bacanlı, Türk Dili El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara 2009, s. 35-36

5. https://web.archive.org/web/20130915012011/http://www.biltek.tubitak.gov.tr/merak_ettikleriniz/index.php?kategori_id=21&soru_id=4891

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.