Yadigar Muhammed Han

Yadigar Muhammed Han (Tatarca: Yädegär Möxämmäd) (d. ? - ö. 1565), 1552 yılında hüküm sürmüş son Kazan Hanı.

Babası 1504-1532 yılları arasında Astrahan Hanı olan II. Kasım Han’dır. 1542 yılında Moskova elçisi Fedor Nevejin Astarhan Hanlığı’na gönderilmiş ve buradaki temaslar sonucunda Yadigâr Muhammed, Moskova Büyük Knezi’nin hizmetine girerek Kâsım Hanı Şah Ali’nin yanına yerleştirilmiştir. Ruslar, Kasım Hanlığı üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu gibi Kazan Hanlarının seçiminde de aktif rol oynamaktaydı. 1549 yılında Ötemiş Giray'ın Rusya Çarı IV. İvan’ın onayı olmadan Kazanlılar tarafından han seçilmesi üzerine çar bu durumu kabul etmemiş ve 1550 yılında Kazan üzerine harekete geçmiştir. Bu sefere Rus ordusunun yanında katılanlar arasında Şah Ali ile birlikte Yadigar Muhammed’de bulunuyordu. 1519-1521 ve 1546 yılında olmak üzere Kazan Hanı olan Şah Ali’nin 16 Ağustos 1551’de Rusların yardımıyla yeniden Kazan Han’ı olmasıyla hanlık topraklarında yeniden Rus etkisi görülmeye başlamıştı. Hanlık topraklarının “dağlık” olarak belirtilen bölümünün Ruslara bırakılmasının ülkede huzursuzluklara yola açması üzerine Ruslar hanlığı doğrudan topraklarına katıp, valileri eliyle yönetmeyi kararlaştırılınca Şah Ali 1552 yılı Mart’ında hanlık görevden ayrılmıştı. Ancak Kazan halkı bu durumu kabul etmeyerek Rus valisini şehre sokmadıkları gibi yeni bir han seçmeye karar vermişlerdi. Nogayların desteğini almak amacıyla Ejderhan sülalesinden Yadigar’ı şehre davet ederek han ilan ettiler. Yadigar Muhammed han olur olmaz diğer hanlıklardan yardım istedi. Ruslarda büyük bir kuvvetle Kazan üzerine doğru yürümeye başladı. Yadigar’ın yardım talebine çok az bir destek geldiği gibi Kırım Hanlığının Ruslar üzerine hareketinin başarısız olması Rus ilerleyişini de durduramadı. 13 Ağustos’ta Ruslarla Züye kalesinde buluşan Şah Ali, Yadigar’ı teslim olmaya davet etse de bu talebi Yadigar tarafından kabul görmemiş, bunun sonucunda Ruslarda 23 Ağustosta şehri kuşatmıştı. İki aylık kuşatma sonunda Ekim’in ilk haftası Yadigar Han teslim olmak zorunda kaldı.[1]

Esir düşen Yadigar, Korkunç İvan’ın zoruyla Simeon Kasayevich adıyla vaftiz edilerek Hıristiyanlaştırılmıştır.[2] 1565 yılı kayıtlarında Livonya Savaşı sırasında Litvanya üzerine harekete geçen Rus ordusunun Velikiye Luki şehrinde toplandığında ismi geçen Simeon (Yadigar), Rus ordusunun sağ kanadında görev almıştı. 1565 yılındaki çatışmalarda ölen Yadigar, Korkunç İvan tarafından Kazan’ da yaptırılan Blagovetşeniye kilisesine gömülmüştür.