Vipassana

Vipassanā (Pāli) ya da vipaśyanā (विपश्यना, Sanskrit) kelime anlamıyla içgörü demektir; Budizm'de gerçekliğin doğasının içgörü yöntemiyle sezilmesi anlamına gelir. Düzenli olarak Vipassana uygulayan kişiye Vipassi (vipasya) adı verilir.

Vipassana, kökeni Gautama Buddha'ya atfedilen en eski meditasyon tekniklerinden biridir. Kendini gözlem ve içebakış yoluyla bir kendi kendini dönüştürme yöntemidir. Theravadacı bağlamda, varoluşun üç işaretinin üzerine içgörüyü gerektirir. Mahayana geleneğinde ise, farklı kaynaklarda sunyata, dharmata, görüngü ve boşluk, duruluk ve boşluk veya neşe ve boşluk olarak ifade edilen olgu üzerine içgörüyü gerektirir.[1]

Daha geniş bir anlamda vipassanā, samatha (Pāli; Sanskrit: śamatha) ile birlikte Budist meditasyonun iki kutpundan biri olarak tanımlanır. Samatha yoga gibi pek çok disipline rastlanan, bir odaklanma, rahatlama ve sakinleşme meditasyonudur. Zihni rahatlatıp konsantrasyonu güçlendirerek içgörünün etkili olmasına olanak sağlayan, vipassanā'ya bir hazırlık olarak kabul edilir. Bu ayrım kimi zaman "durdurma ve görme" olarak da ifade edilir. Budist uygulamada söylenildiği üzere, samatha zihni sakinleştirirken, başlangıçta zihnin nasıl rahatsız edildiği ancak içgörü yoluyla anlaşılabilir; böylelikle elde edilen prajñā (Pāli: paññā, erdem) ve jñāna (Pāli: ñāṇa, bilgi) zihnin tekrar rahatsız edilmesini önleyecektir.

Terim aynı zamanda Theravāda Budizm'inin meditasyon yöntemlerinden esinlenmiş, başlıca teknik olarak vipassanā ve ānāpāna'yı benimseyen, Satipaṭṭhāna Sutta öğretilerini vurgulayan Vipassana Hareketi'ni de ifade eder.